Zbiorcze portfele papierów wartościowych

5/5 - (2 votes)

Zbiorcze portfele papierów wartościowych (zwane również funduszami inwestycyjnymi) to forma inwestowania, w której pieniądze wielu inwestorów są zgromadzone i inwestowane w różne instrumenty finansowe, takie jak akcje, obligacje, instrumenty pochodne czy nieruchomości. Celem zbiorczych portfeli papierów wartościowych jest uzyskanie wyższej stopy zwrotu niż przeciętnej dla danego rynku, a także ochrona przed ryzykiem poprzez dywersyfikację.

Fundusze inwestycyjne są zarządzane przez specjalistyczne instytucje zarządzające (np. towarzystwa funduszy inwestycyjnych), które dbają o właściwą alokację środków i monitorują sytuację na rynku. Inwestorzy w fundusze inwestycyjne kupują jednostki uczestnictwa, a ich własność jest proporcjonalna do ilości posiadanych jednostek. Wysokość zysku lub straty z inwestycji zależy od wyniku inwestycji funduszu.

Przepisy dotyczące funduszy inwestycyjnych, znowelizowane w 2001 roku, umożliwiają tworzenie i zarządzanie przez towarzystwa funduszy zbiorczymi portfelami papierów wartościowych. W tym celu, towarzystwo nabywa papiery wartościowe na swój rachunek i następnie przydziela jednostki uczestnictwa, które reprezentują prawo właściciela do żądania zbycia przez towarzystwo proporcjonalnej części aktywów portfela i wypłaty uzyskanego środka pieniężnego.

Regulamin określa zasady zarządzania portfelem przez towarzystwo, w tym udział procentowy papierów wartościowych w portfelu, który może ulec zmianie tylko w wyjątkowych sytuacjach. Ilość jednostek uczestnictwa jest z góry określona i nie można zbywać nowych jednostek zamiast umorzonych.[1]

Zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych polega na dokonywaniu inwestycji w papiery wartościowe, takie jak akcje, obligacje i instrumenty pieniężne, w imieniu posiadaczy jednostek uczestnictwa. Zarządzający towarzystwo funduszu odpowiada za podejmowanie decyzji inwestycyjnych i monitorowanie wyniku inwestycji, zgodnie z polityką inwestycyjną określoną w regulaminie funduszu. Celem zarządzania zbiorczym portfelem jest osiągnięcie jak najlepszego zysku dla posiadaczy jednostek uczestnictwa, przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa inwestycji.

Zarządzające towarzystwo funduszu powinno stale monitorować rynki finansowe i wykonywać analizy, aby mieć pewność, że inwestycje są zgodne z polityką inwestycyjną i osiągają zamierzone cele. To bardzo ważne, aby towarzystwo inwestycyjne było w stanie reagować na zmiany na rynku i podejmować decyzje inwestycyjne, które będą korzystne dla posiadaczy jednostek uczestnictwa.

Ostatecznie, zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych jest odpowiedzialne za utrzymanie i zwiększanie wartości aktywów zgromadzonych w funduszu, aby zapewnić najlepszy zysk dla posiadaczy jednostek uczestnictwa.


[1] Stowarzyszenie Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, Raport 2001, por. także Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 lipca 2001r. w sprawie sprawozdań finansowych zbiorczego portfela papierów wartościowych oraz w sprawie warunków zarządzania zbiorczymi portfelami papierów wartościowych

Sytuacja demograficzna powiatu kowieńskiego

5/5 - (3 votes)

kontynuacja pracy magisterskiej ze stycznia

Na początku roku 1999 ludność powiatu Kowieńskiego wyniosła prawie 754,000 osób, co stanowi około 20% ludności całego kraju. Kowno jest drugim miastem w Litwie pod względem wielkości, mieszka tu 414,000 mieszkańców. Stanowi to 74%ludności miejskiej w powiecie. Ważniejsze miasta powiatu Kowieńskiego to Jonawa i Kedainiai.

Młodzież w wieku od 16 do 24 lat stanowi 13% całej ludności powiatu[1].

W tabeli 6 przedstawiony jest skład ludnościowy powiatu Kowieńskiego :

Tabela 6. Ludność na dzień 1 stycznia 2000 roku.

   

ogółem

Według płci  

emeryci

mężczyźni kobiety
Powiat Kowieński 753,915 349,944 403,971 149,461
Miasto Kowno 414,174 190,277 223,897 78,809
Miasto Birsztonas 3,800 1,723 2,077 863
Rejon Jonawski 55,140 26,101 29,039 8,863
Rejon Kaisziadorski 40,187 18,707 21,480 9,334
Rejon Kaunaski(bez Miasta Kowna) 84,414 39,795 44,619 15,393
Rejon Kiedajniajski 70,683 33,110 37,573 14,797
Rejon Prenski 39,037 18,375 20,662 10,322
Rejon Rasejniajski 46,480 21,856 24,624 11,080
Ogółem w Litwie 3,700,799 1,745,385 1,955,414 744,906

Źródło: Agencja Rozwoju Litwy

Od roku 1990 sytuacja demograficzna w powiecie Kowieńskim pogarszała się. Z powodu malejącego wskaźniku urodzeń (tabela 8) w powiecie przyrost naturalny był ujemny. Wskaźnik ilości zgonów na początku dziesięciolecia wzrósł, lecz w latach późniejszych malał i na dzień dzisiejszy osiągnął poziom roku 1990 i wynosi 10,3 na 1000 mieszkańców. W rejonach powiatu Kowieńskiego sytuacja demograficzna zmieniała się niejednolicie i z tego powodu zauważalna jest różnica między poszczególnymi regionami powiatu. Chociaż w na wsi rodzi się więcej dzieci niż w mieście, lecz liczba zgonów na wsi jest prawie dwukrotnie większa w porównaniu z ludnością miejską. Właśnie z tego powodu bardzo się różnią wskaźniki przyrostu naturalnego (tabela 7 )(wieś -3,7  miasto  0,3 na 1000 mieszkańców)[2].

Tabela 7. Wskaźnik urodzeń.

  Ilość urodzeń Ilość urodzeń na 1000 mieszkańców
  1996 1997 1998 1999 1996 1997 1998 1999
Powiat Kowieński 8173 7779 7516 7315 10.8 10.3 10.0 9.7
Kowno 4293 3859 3866 3851 10.3 9.3 9.3 9.3
Birsztonas. 31 26 29 25 8.2 6.8 7.6 6.6
Rejon Jonawski 661 672 622 632 12.1 12.3 11.3 11.4
Rejon Kajszadorski 423 470 419 416 10.5 11.7 10.4 10.3
Rejon Kowieński 1078 1064 927 852 12.4 12.9 11.1 10.0
Rejon Kiedajniajski. 773 762 726 681 11.0 10.8 10.3 9.6
Rejon Prenski 412 411 402 377 10.6 10.5 10.3 9.7
Rejon Rasejniajski 502 515 525 481 10.7 11.0 11.3 10.4

Źródło: Rocznik statystyczny 2000

Tabela 8. Przyrost naturalny.

  Przyrost naturalny Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców
  1996 1997 1998 1999 1996 1997 1998 1999
Powiat Kowieński -375 -266 -594 -443 -0.5 -0.4 -0.8 -0.6
Kowno 214 -61 -113 125 0.5 -0.1 -0.3 0.3
Birsztonas. 3 -3 -12 -20 0.8 -0.8 -3.2 -5.3
Rejon Jonawski 24 62 26 43 0.4 1.1 0.5 0.8
Rejon Kajszadorski -219 -99 -158 -99 -5.4 -2.4 -3.9 -2.5
Rejon Kowieński 148 229 117 27 1.7 2.8 1.4 0.3
Rejon Kiedajniajski. -147 -51 -104 -143 -2.1 -0.8 -1.5 -2.0
Rejon Prenski -234 -173 -195 -214 -6.0 -4.4 -5.0 -5.5
Rejon Rasejniajski -164 -170 -155 -162 -3.5 -3.7 -3.3 -3.5

Źródło: Rocznik statystyczny 2000

Śmiertelność. Ilość zgonów w powiecie Kowieńskim w przeciągu dziesięciolecia zostaje podobna. Jak w mieście tak i na wsi śmiertelność męszczyzn była 1,2 – 1,3 razy większa niż kobiet. Około 23% zmarłych było w wieku produkcyjnym: właśnie śmiertelność męszczyzn tego wieku jest 3,6 razy większa niż kobiet (męszczyźni – 6,9  kobiety – 1,9 zgonów na 1000 mieszkańców). Śmiertelność obu płci na terenach wiejskich była 1,7 razy większa w porównaniu ze śmiertelnością na terenach miejskich. Tak wyraźną różnicę śmiertelności między męszczyznami i kobietami, a także między terenami wiejskimi i miejskimi charakteryzuje kilka podstawowych faktów. Po pierwsze wielki wpływ ma różnorodna struktura wiekowa ludności, na przykład osoby w wieku 60 lat i starsze na wsi stanowią 23%, a w mieście 16%. Wśród ludności męszczyźni tego wieku stanowią 14%, a kobiety 22%.  W ten sposób porównując śmiertelność w różnych grupach ludnościowych stosuje się standaryzowane wskaźniki śmiertelności , które eliminują wpływ różnic wiekowych i pokazują realny poziom śmiertelności[3]. Poziom śmiertelności jest przedstawiony w tabeli 9.

Wpływ na różnicę poziomu śmiertelności mają także i inne czynniki socjalno-ekonomiczne, takie jak: poziom życia ludności wiejskiej, poziom bezrobocia, alkoholizm itp.. Wielki wpływ ma poziom opieki medycznej, jakość świadczonych usług medycznych oraz  ich dostępność[4].

Tabela 9. Śmiertelność.

  Liczba zgonów Liczba zgonów na 1000 mieszkańców
  1996 1997 1998 1999 1996 1997 1998 1999
Powiat Kowieński 8548 8045 8110 7758 11.3 10.7 10.8 10.3
Kowno 4079 3920 3979 3726 9.8 9.4 9.6 9.0
Birsztonas. 28 29 41 45 7.4 7.6 10.8 11.9
Rejon Jonawski 637 610 596 589 11.7 11.2 10.8 10.6
Rejon Kajszadorski 642 569 577 515 15.9 14.1 14.3 12.8
Rejon Kowieński 930 835 810 825 10.7 10.1 9.7 9.7
Rejon Kiedajniajski. 920 813 830 824 13.1 11.6 11.8 11.6
Rejon Prenski 646 584 597 591 16.6 14.9 15.3 15.2
Rejon Rasejniajski 666 685 680 643 14.2 14.7 14.6 13.9

Źródło: Rocznik statystyczny 2000

W roku 1999 zmalał poziom śmiertelności wśród niemowląt (załącznik 6), wskaźnik śmiertelności niemowląt wyniósł 9,8 zgonów  na 1000 mieszkańców. Jednak także widoczna jest różnica między obszarami wiejskimi i miejskimi: na terenach wiejskich wskaźnik ten osiągnął poziom 10,3 zgonów na 1000 mieszkańców, a na terenach miejskich 7,6 zgonów na 1000 mieszkańców[5].

Największa różnica w strukturze przyczyn zgonów pozostaje miedzy terenami miejskimi i wiejskimi. Porównując miasto i wieś można zauważyć, że liczba zgonów z powodu chorób dróg oddechowych jest trzy razy większa na wsi, dwa razy większa ilość zgonów spowodowanych chorobami systemy krążenia, 1,8 razy większa ilość zgonów spowodowanych czynnikami zewnętrznymi oraz 1,4 razy większa ilość zgonów spowodowanych różnorodnymi nałogami. Taką różnicę uwarunkowuje słaba opieka medyczna na terenach wiejskich oraz trudność jej dostępu[6] (Załącznik 6).

 Migracja ludności. Od dawna większość ludności powiatu Kowieńskiego była zmuszona do zmiany miejsca zamieszkania na całym terytorium Litwy, a także poza nią. Duże rodziny tradycyjne, zwłaszcza na wsi, podział gospodarstw i słaba gospodarka były podstawowymi przyczynami masowych migracji w latach 1816 – 1914 i 1918 – 1939. W latach powojennych na teren powiatu przybywało dużo mieszkańców z terytorium ZSSR. Do roku 1989 osób tych przybywało więcej niż imigrowało z terytorium powiatu Kowieńskiego. Większą część emigrantów stanowią mieszkańcy Rosji, w szczególności regionów środkowych Rosji, Uralu oraz Sybiru i obwodu Kaliningradskiego[7].

Ilość imigrantów w roku 1994 w porównaniu z rokiem 1980 zmalała na 90%. Ostatnio zmieniła się struktura migracji ludności i teraz więcej ludności wyjeżdża niż przyjeżdża (w większości wyjeżdżają do krajów WNP, Łotwy i Estonii. Dużą ilość emigrantów stanowią osoby wcześniej przybyłe z Rosji, Białorusi i Ukrainy[8]. Tabela 10 wskazuje dynamikę migracji w powiecie Kowieńskim:

Tabela 10. Migracja ludności w powiecie Kowieńskim.

  Przybyło Wybyło Saldo migracyjne
1997 1998 1999 1997 1998 1999 1997 1998 1999
Powiat Kowieński 16437 13166 12130 16993 12881 11989 -556 285 141
Kowno 5424 5029 4416 8389 6423 6076 -2965 -1394 -1660
Birsztonas 129 67 67 106 75 100 23 -8 -33
Rejon Jonawski 2167 1146 1149 1911 954 860 256 192 289
Rejon Kajszadorski 1183 890 903 1076 830 726 107 60 177
Rejon Kowieński 3420 2771 2522 2131 1913 1649 1289 858 873
Rejon Kiedajniajski 2490 1919 1852 2067 1593 1587 423 326 265
Rejon Prenski 845 671 634 574 511 490 271 160 144
Rejon Rasejniajski 779 673 587 739 582 501 40 91 86

Źródło: Rocznik statystyczny 2000


[1] Tarptautine Informatizavimo Akademija, op.cit., s. 75

[2] Tarptautine Informatizavimo Akademija, op.cit., s. 76

[3] Tarptautine Informatizavimo Akademija, op.cit., s. 79.

[4] Tarptautine Informatizavimo Akademija, op.cit., s. 80.

[5] Tamże, s. 79

[6] Tamże, s. 80

[7] Tarptautine Informatizavimo Akademija, op.cit., s.85.

[8] Tamże, s.85.

Podatkowe źródła dochodów gmin

5/5 - (2 votes)

Podsumowanie pracy

Polski system prawny dotyczący podatkowych dochodów gmin jak i praktyka stosowania przepisów prawnych budzi wiele zastrzeżeń. Podatki i opłaty lokalne nie tworzą obecnie jednolitego, całościowego systemu. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż objęte są one regulacją wielu ustaw. System ten jest uzupełniany o kolejne, nawarstwiające się zmiany w konstrukcji poszczególnych podatków i opłat. Na krytyczną ocenę systemu podatkowych dochodów i opłat gminnych składa się ponadto duże ilości zarzutów kierowanych pod adresem przestarzałych konstrukcji prawnych, funkcjonujących obecnie w systemie finansowym gmin, takich jak anachroniczny w swej istocie podatek od nieruchomości, czy nie odpowiadający rozwojowym potrzebom państwa, podatek rolny.
Rozważając nasze podatki i opłaty gminne, z całą pewnością możemy stwierdzić, że te jedyne w swoim rodzaju dochody gmin wymagają pewnych zmian, by mogły w pełni spełniać swoją rolę.

Dla reformy polskiego systemu podatkowych dochodów gmin niezbędne jest zwłaszcza zmiana konstrukcyjna podatku od nieruchomości. Uznawany jest on za najbardziej wydajny podatek lokalny, a dane sprawozdawcze dotyczące wykonania budżetów gminy (w ty także gminy Lubsko) w ostatnich, kolejnych latach potwierdzają tę opinię. Podatek ten nie spełnia jednak podstawowych przesłanek wydajności, formułowanych pod adresem źródeł podatkowych – wystarczalności oraz zdolności wzrostu. W związku z potrzebą wzmocnienia finansowego gmin, niezbędne jest także podjęcie prac, zmierzających do modyfikacji podatku rolnego.

Postulowane są także zmiany w konstrukcji prawnej udziałów gmin w podatkach państwowych. Niezależnie od zmian legislacyjnych, zgodnych z postulowanymi zarówno na gruncie teorii, jak i praktyki kierunkami przekształceń, poprawie powinna ulec efektywność działań organów gmin skierowanych na pozyskanie dochodów podatkowych. Bowiem poprawa tej efektywności może stanowić istotny czynnik wpływający na poprawę kondycji finansowej gmin.

Podatki i opłaty samorządowe stanowią istotne źródło dochodów gmin w Polsce. Istnieje bezpośredni związek między wysokością uzyskanych dochodów a wydatkami, przy pomocy której realizują one zadania na rzecz wspólnoty lokalnej. Poprawa sprawności i skuteczności systemu w zakresie podatków i opłat samorządów jest zatem niezbędnym warunkiem do racjonalizacji i doskonalenia całego mechanizmu finansów komunalnych.
Literatura:

  1. Leonard Etel – Podatki i opłaty samorządowe w 2001 r., Przegląd Podatkowy – styczeń 2001 r.
  2. L.Etel, E. Ruśkowski – Podatek od nieruchomości a podatek rolny, Przegląd Podatkowy 1994 r.  nr 4
  3. K. Jędrzejewska – Ewidencja nieruchomości. Nie tylko podatek., Rzeczpospolita – 1997 r. nr 17
  4. A. Bordo – Podatek od nieruchomości w systemie finansowym samorządu terytorialnego, Toruń 1995 r.

Podatek akcyzowy

5/5 - (2 votes)

Akcyza  jest rodzajem selektywnego podatku pośredniego nakładanego na niektóre, ściśle określa ustawowo produkty konsumpcyjne. Akcyza, jak każdy podatek pośredni, ma wpływ na cenę wyrobu, a więc faktycznym podatnikiem tego podatku jest ostateczny nabywca (konsument) go dobra. Można wyróżnić dwa powody nałożenia na dane dobro podatku akcyzowego:

  • fiskalny, co jest związane z chęcią zwiększenia dochodów budżetowych,
  • pozafiskalny, co jest związane z chęcią zmniejszenia spożycia określonych produktów (np. tytoniu lub wódki).

Obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym został nałożony ustawą z dnia 8  stycznia  1993 r.  o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.

PRZEDMIOTOWY ZAKRES PODATKU

Obowiązek podatkowy w akcyzie ciąży na producencie i porterze wyrobów akcyzowych, którymi są:

  • paliwa do silników,
  • oleje smarowe i specjalne,
  • broń palna i myśliwska,
  • broń gazowa,
  • urządzenia do prowadzenia gier losowych i zakładów wzajemnych,
  • samochody osobowe,
  • jachty pełnomorskie,
  • sprzęt elektroniczny wysokiej klasy oraz kamery wideo, sól,
  • środki upiększające i wyroby perfumeryjne, zapałki,
  • karty do gry, z wyłączeniem kart dla dzieci, wyprawione skóry futrzane zwierząt szlachetnych oraz wyro­by z tych skór,
  • wyroby przemysłu spirytusowego i drożdżowego, z wyłącze­niem drożdży, wyroby winiarskie, piwo,
  • guma do żucia, wyroby tytoniowe, łodzie żaglowe, łodzie z silnikiem i łodzie dostosowane do silników, z wyłączeniem łodzi rybackich, roboczych.

Opodatkowaniu podatkiem akcyzowym podlegają również nadmierne ubytki lub zawinione niedobory powstałe w czasie produkcji, magazynowania, przerobu, zużycia lub przewozu: spirytusu i wyrobów spirytusowych, wyrobów winiarskich, piwa.

POWSTANIE OBOWIĄZKU PODATKOWEGO]

Obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym powstaje niezależnie od obowiązku podatkowego w podatku od towarów usług, przy czym dla:

  • paliw do silników,
  • wyrobów przemysłu spirytusowego i drożdżowego, z wyłącze­niem drożdży,
  • wyrobów winiarskich,
  • piwa,
  • wyrobów tytoniowych,
  • pozostałych napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%,

W produkcji krajowej, obowiązek podatkowy powstaje nie później niż w dniu opuszczenia przez wyrób pomieszczenia producenta. W sytuacji gdy wyrób akcyzowy oddawany jest w odpłatne użytkowanie, obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym pow­staje nie później niż w dniu opuszczenia przez wyrób pomiesz­czenia producenta.
W przypadku wystąpienia nadmiernych ubytków lub zawi­nionych niedoborów obowiązek podatkowy powstaje, gdy stwier­dzi się te ubytki i niedobory przed powstaniem obowiązku poda­tkowego w podatku akcyzowym.

PODMIOTOWY ZAKRES PODATKU

Podatnikami podatku akcyzowego są:

  • producenci wyrobów akcyzowych,
  • importerzy wyrobów akcyzowych,
  • zleceniobiorcy, jeżeli podmiot gospodarczy zleca wykonanie; wyrobu akcyzowego innemu podmiotowi,
  • podmioty, u których wystąpiły różnice cen, jeżeli na pod­stawie odrębnych przepisów stawki podatku akcyzowego zostały ustalone w formie różnicy cen lub jej części,
  • organy  likwidacyjne  wymienione  w  rozporządzeniu Rady j Ministrów   w  sprawie zbywania] ruchomości stanowiących własność Państwa lub podlegają­cych sprzedaży przez organy  administracji państwowej na! podstawie przepisów szczególnych.

PODSTAWA OPODATKOWANIA

Podstawę opodatkowania podatkiem akcyzowym stanowi:

  • obrót wyrobami akcyzowymi,
  • wartość celna w imporcie towarów akcyzowych powiększona o cło obliczone według stawki podstawowej i podatek impor­towy, nawet w przypadku, gdy towary te na podstawie odrębnych przepisów albo zostały w całości lub w części zwolnione od cła, albo cło zostało zawieszone, albo za­stosowano preferencyjną stawkę celną; w przypadku gdy podstawowa stawka cła nie jest określona, stosuje się stawkę autonomiczną,
  • ilość wyrobów akcyzowych w przypadku, gdy stawki akcyzy są określone kwotowo.

STAWKI PODATKOWE

Ustawa o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym nie określa bezpośrednio stawek podatku akcyzowego dając ministrowi finansów delegację do ustalania ich wysokości
Ograniczony jest on jednak maksymalnymi stawkami, które wynoszą dla:

  • wyrobów przemyski spirytusowego i drożdżowego — 95% u producenta i 1900% u importera,
  • paliw do silników — 80% u producenta i 400% u importera,
  • wyrobów winiarskich, piwa, pozostałych napojów alkoholo­wych oraz wyrobów tytoniowych – 70% u producenta i 230% u importera,
  • samochodów osobowych — 40% u producenta i 65% u im­portera,
  • pozostałych wyrobów akcyzowych — 25% u producenta i 40% u importera.

Stawki podatku akcyzowego mogą być wyrażone:

  • w procencie ceny sprzedaży obniżonej o podatek od towarów] i usług,
  • w procencie podstawy opodatkowania — w przypadku importu,
  • w kwocie na jednostkę wyrobu,
  • w formie różnicy cen.

Określając procentowe stawki podatku akcyzowego minister finansów może jednocześnie ustalić minimalne kwotowe stawki j akcyzy.

TERMINY PŁATNOŚCI

Podatek akcyzowy jest płacony:

  • zaliczkowo znakami skarbowymi akcyzy (do znaków skar­bowych akcyzy zalicza się: banderole, znaki cechowe oraz] odciski  pieczęci,  przy  czym w  Polsce  stosuje  się obecnie  wyłącznie banderole),
  • wstępnie za okresy dzienne, przy czym wpłaty te pomniejsza  się o kwotę zaliczki na podatek akcyzowy zapłaconej za; nabycie banderol podatkowych (wpłata ta powinna nastąpić nie później niż po upływie dwudziestu pięciu dni od dnia; opuszczenia przez wyrób pomieszczenia producenta),
  • za okresy miesięczne, przy czym rozliczenie to powinno być dokonane w terminie do dwudziestego piątego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym.

Podatek Vat

5/5 - (3 votes)

Podatek od towarów i usług jest polską odmianą, występującego w większości krajów europejskich, podatku od wartości dodanej. Podatek ten obowiązuje u nas od 5 lipca 1993 r. Zastąpił on, obowiązujący do tego czasu  podatek obrotowy. Cechą charakterystyczną podatku od towarów i usług jest system jego naliczania od wartości netto każdej transakcji, co w praktyce powoduje, że obciążenie podatkom ponosi w całości ostateczny nabywca (konsument) danego dobra Podatek ten, u podmiotu gospodarczego będącego podatnikiem podatku od towarów i usług, pozostaje jakby „poza” ceną oferowanego wyrobu lub usługi.

Rozliczenia z budżetem oparte są na prostej zasadzie: opodatkowanie-odliczenie, która oznacza  że na każdym etapie sprzedał od podatku należnego jest potrącany podatek zapłacony w poprzednich fazach obrotu danym dobrem.

Z uwagi na to, że podatek ten pozostaje jakby poza ceną oferowanego towaru, nie  zalicza  się go  (z małymi wyjątkami) u podmiotów, na których ciąży obowiązek podatkowy w tym podatku, do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym. Oznacza, to, że nie stanowi on, w odróżnieniu od podatku obrotowego, elementu kalkulacyjnego ceny.
Obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług został nałożony przepisami ustawy.

PODMIOTOWY ZAKRES OBOWIĄZYWANIA PODATKU

  • Opodatkowaniu na mocy tej ustawy podlega sprzedaż towa­rów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium Rzeczypo­spolitej Polskiej przez osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne:
  • mające siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Rze­czypospolitej Polskiej, jeżeli wykonują we własnym imieniu i na własny rachunek czynności podlegające opodatkowaniu na mocy ustawy, w okolicznościach wskazujących na zamiar ich wykonywania w sposób częstotliwy, nawet jeżeli zostały wykonane jednorazowo, a także wówczas, gdy czynności te polegają na jednorazowej sprzedaży rzeczy w tym celu naby­tej,
  • wykonujące czynności maklerskie, czynności wynikające z za­rządzania funduszami powierniczymi, czynności wynikające z umowy agencyjnej lub zlecenia, pośrednictwa, umowy ko­misu lub innych umów o podobnym charakterze,
  • na których ciąży obowiązek zapłaty cła na podstawie odręb­nych przepisów, niezależnie od tego, czy towar jest zwolniony od cła lub cło na towar zostało zawieszone,
  • mające siedzibę lub miejsce zamieszkania albo pobytu  za granicą, jeżeli wykonują czynności podlegające opodatkowaniu na mocy ustawy, albo osobiście, albo przez osobę upoważnioną, albo przy pomocy pracowników, albo przy wykorzystaniu zakładu lub urządzenia służącego działalności produkcyjnej lub usługowej, będące usługobiorcami usług pochodzących, z importu.

PRZEDMIOTOWY ZAKRES OBOWIĄZYWANIA PODATKU

Opodatkowaniu na mocy ustawy, obok sprzedaży towarów oraz odpłatnego świadczenia usług, podlega również eksport i eksport towarów lub usług, jak również:

  • przekazanie przez podatnika towarów oraz świadczenie usług na potrzeby reprezentacji i reklamy,
  • przekazanie przez podatnika towarów oraz świadczenie usług na potrzeby osobiste podatnika, wspólników, udziałowe akcjonariuszy,   członków   spółdzielni   i   ich   domownik członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, a także zatrudnionych przez niego pracowników oraz byłych pracowników,
  • zamiana towarów, zamiana usług, zamiana towaru na u i usługi na towar, darowizny towarów,
  • świadczenie usług bez pobrania należności,
  • wydanie towarów lub świadczenie usług w zamian za wierzytelności,
  • wydanie towarów lub świadczenie usług zamiast świadczenia pieniężnego,
  • sprzedaż polikwidacyjna.

Wszystkie te czynności podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków form określonych przepisami prawa.
Istotne jest, aby dokonanie czynności było prawnie zabronione, gdyż opodatkowaniu nie podlegają czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega również:

  • sprzedaż przedsiębiorstwa, zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans lub innej zorganizowanej części przedsiębiorstwa stanowiącej wyodrębniony organizacyjnie zakład (oddział),
  • działalność w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych, która podlega opodatkowaniu podatkiem od gier na mocy ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach losowych i zakładach wzajemnych.

POWSTAWANIE OBOWIĄZKU  PODATKOWEGO

Obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstaje, z pewnymi wyjątkami, z chwilą wydania (dostarczenia), przekazania, zamiany, darowizny towaru lub wykonania usługi, podlegających opodatkowaniu na mocy ustawy z dnia 8 stycz-1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.
W przypadku eksportu towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą potwierdzenia przez graniczny urząd celny wywozu towaru poza państwową granicę Rzeczypospolitej, a w imporcie towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dopuszczenia towaru do obrotu na polskim obszarze celnym w rozumieniu przepisów o prawie celnym.

REJESTRACJA PODATKOWA PODATNIKÓW PODATKU! OD TOWARÓW l USŁUG

Na podatnikach podatku od towarów i usług ciąży obowiązek złożenia w urzędzie skarbowym zgłoszenia rejestracyjnego później niż na trzydzieści dni przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej pod przedmiotowy zakres obowiązywania ustawy.
Od obowiązku złożenia zgłoszenia rejestracyjnego zwolnieni są podatnicy.
1)    opłacający podatek dochodowy w formie karty podatkowej, w zakresie działalności objętej tą formą opodatkowania,
2)    u których wartość sprzedaży towarów, a także wartość eks­portu towarów lub usług nie przekroczyła łącznie w poprzed­nim roku podatkowym kwoty określonej w ustawie4,
3)    którzy rozpoczynają w ciągu roku podatkowego wykonywa­nie czynności podlegających opodatkowaniu na mocy usta­wy, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży towa­rów  określona w  złożonym   oświadczeniu  nie  przekroczy w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży kwoty okreś­lonej w ustawie5,
4)   wykonujący działalność zwolnioną od podatku na podstawie art. 7 ust. l ustawy (np. wykonujący wyłącznie usługi w za­kresie rolnictwa, leśnictwa, nauki, kultury, sztuki, oświaty, wychowania, sprzedający towary używane) oraz wykonują­cych działalność o charakterze podobnym do wolnych zawo­dów (np. świadczący usługi na podstawie umowy-zlecenia lub o dzieło).

Urząd skarbowy jest zobowiązany potwierdzić złożenie przez podatnika zgłoszenia rejestracyjnego oraz nadać mu numer iden­tyfikacyjny.
Zarejestrowany podatnik jest zobowiązany posługiwać się numerem identyfikacyjnym w toku załatwiania wszelkich spraw z zakresu podatku od towarów i usług, a także umieszczać ten numer na rachunkach (fakturach) oraz ofertach.

Podatnicy podatku od towarów i usług są zobowiązani zgło­sić do urzędu skarbowego zmiany zawarte w zgłoszeniu reje­stracyjnym, nie później niż do końca miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła zmiana.

Na podatnikach podatku od towaru i usług ciąży obowiązek wystawiania faktur .Powinny one zawierać w szczególności:

  • nazwę sprzedanego towaru,
  • jej datę,
  • cenę jednostkową bez podatku,
  • wartość sprzedaży,
  • kwotę podatku,
  • kwotę należności,
  • dane dotyczące podatnika i nabywcy.

Od obowiązku wystawiania faktur zwolnieni są podatnicy świadczący usługi, w tym również w zakresie handlu i gastronomii, osobom fizycznym nie prowadzącym działalności gospodarczej, z tym że na żądanie tych osób podatnicy ci zobowiązani są do wystawienia tzw. rachunku uproszczonego.
Na podatnikach podatku od towarów i usług ciąży również obowiązek prowadzenia ewidencji  obrotu i podatku od towarów i usług oraz ewidencji zakupu i podatku od towarów i ewidencje obrotu i zakupu powinny zawierać co najmniej:

  • kwoty podatku naliczonego, związane ze sprzedażą opodatkowaną i zwolnioną od podatku,
  • dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania (rodzaj, czynności, wielkość obrotu),
  • wysokość podatku należnego,
  • kwoty podatku naliczonego obniżającego podatek należny
  • kwoty podatku podlegające wpłacie do urzędu skarbom lub zwrotowi z urzędu,
  • inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej.

TERMINY PŁATNOŚCI

Terminy składania deklaracji do urzędu pokrywają się z terminami wpłaty tych podatków . Wpłata podatku (a więc również złożenie deklaracji) powinna nastąpić w terminie do dwudziestego piątego dnia mię­sa następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek zapłaty podatku.

PODSTAWA OPODATKOWANIA

Podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest obrót, a więc kwota należna z tytułu sprzedaży towarów, pomniejszona o kwotę podatku.

STAWKI PODATKOWE

Podstawowa stawka wynosi 23% i jest stosowana do tych wyrobów i usług, do których nie stosuje się stawki 8% lub 5%. Stawka 8% jest ustalona dla niektórych towarów i usług określonych w ustawie oraz rozporządzeniach wykonawczych do dej, a stawka 5% dla towarów eksportowanych oraz sprzedawanych w kraju i usług świadczonych w kraju, określonych w usta­je oraz rozporządzeniach wykonawczych.