Na początku roku 1999 ludność powiatu Kowieńskiego wyniosła prawie 754,000 osób, co stanowi około 20% ludności całego kraju. Kowno jest drugim miastem w Litwie pod względem wielkości, mieszka tu 414,000 mieszkańców. Stanowi to 74%ludności miejskiej w powiecie. Ważniejsze miasta powiatu Kowieńskiego to Jonawa i Kedainiai.
Młodzież w wieku od 16 do 24 lat stanowi 13% całej ludności powiatu[1].
W tabeli 6 przedstawiony jest skład ludnościowy powiatu Kowieńskiego :
Tabela 6. Ludność na dzień 1 stycznia 2000 roku.
|
ogółem |
Według płci |
emeryci |
mężczyźni |
kobiety |
Powiat Kowieński |
753,915 |
349,944 |
403,971 |
149,461 |
Miasto Kowno |
414,174 |
190,277 |
223,897 |
78,809 |
Miasto Birsztonas |
3,800 |
1,723 |
2,077 |
863 |
Rejon Jonawski |
55,140 |
26,101 |
29,039 |
8,863 |
Rejon Kaisziadorski |
40,187 |
18,707 |
21,480 |
9,334 |
Rejon Kaunaski(bez Miasta Kowna) |
84,414 |
39,795 |
44,619 |
15,393 |
Rejon Kiedajniajski |
70,683 |
33,110 |
37,573 |
14,797 |
Rejon Prenski |
39,037 |
18,375 |
20,662 |
10,322 |
Rejon Rasejniajski |
46,480 |
21,856 |
24,624 |
11,080 |
Ogółem w Litwie |
3,700,799 |
1,745,385 |
1,955,414 |
744,906 |
Źródło: Agencja Rozwoju Litwy
Od roku 1990 sytuacja demograficzna w powiecie Kowieńskim pogarszała się. Z powodu malejącego wskaźniku urodzeń (tabela 8) w powiecie przyrost naturalny był ujemny. Wskaźnik ilości zgonów na początku dziesięciolecia wzrósł, lecz w latach późniejszych malał i na dzień dzisiejszy osiągnął poziom roku 1990 i wynosi 10,3 na 1000 mieszkańców. W rejonach powiatu Kowieńskiego sytuacja demograficzna zmieniała się niejednolicie i z tego powodu zauważalna jest różnica między poszczególnymi regionami powiatu. Chociaż w na wsi rodzi się więcej dzieci niż w mieście, lecz liczba zgonów na wsi jest prawie dwukrotnie większa w porównaniu z ludnością miejską. Właśnie z tego powodu bardzo się różnią wskaźniki przyrostu naturalnego (tabela 7 )(wieś -3,7 miasto 0,3 na 1000 mieszkańców)[2].
Tabela 7. Wskaźnik urodzeń.
|
Ilość urodzeń |
Ilość urodzeń na 1000 mieszkańców |
|
1996 |
1997 |
1998 |
1999 |
1996 |
1997 |
1998 |
1999 |
Powiat Kowieński |
8173 |
7779 |
7516 |
7315 |
10.8 |
10.3 |
10.0 |
9.7 |
Kowno |
4293 |
3859 |
3866 |
3851 |
10.3 |
9.3 |
9.3 |
9.3 |
Birsztonas. |
31 |
26 |
29 |
25 |
8.2 |
6.8 |
7.6 |
6.6 |
Rejon Jonawski |
661 |
672 |
622 |
632 |
12.1 |
12.3 |
11.3 |
11.4 |
Rejon Kajszadorski |
423 |
470 |
419 |
416 |
10.5 |
11.7 |
10.4 |
10.3 |
Rejon Kowieński |
1078 |
1064 |
927 |
852 |
12.4 |
12.9 |
11.1 |
10.0 |
Rejon Kiedajniajski. |
773 |
762 |
726 |
681 |
11.0 |
10.8 |
10.3 |
9.6 |
Rejon Prenski |
412 |
411 |
402 |
377 |
10.6 |
10.5 |
10.3 |
9.7 |
Rejon Rasejniajski |
502 |
515 |
525 |
481 |
10.7 |
11.0 |
11.3 |
10.4 |
Źródło: Rocznik statystyczny 2000
Tabela 8. Przyrost naturalny.
|
Przyrost naturalny |
Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców |
|
1996 |
1997 |
1998 |
1999 |
1996 |
1997 |
1998 |
1999 |
Powiat Kowieński |
-375 |
-266 |
-594 |
-443 |
-0.5 |
-0.4 |
-0.8 |
-0.6 |
Kowno |
214 |
-61 |
-113 |
125 |
0.5 |
-0.1 |
-0.3 |
0.3 |
Birsztonas. |
3 |
-3 |
-12 |
-20 |
0.8 |
-0.8 |
-3.2 |
-5.3 |
Rejon Jonawski |
24 |
62 |
26 |
43 |
0.4 |
1.1 |
0.5 |
0.8 |
Rejon Kajszadorski |
-219 |
-99 |
-158 |
-99 |
-5.4 |
-2.4 |
-3.9 |
-2.5 |
Rejon Kowieński |
148 |
229 |
117 |
27 |
1.7 |
2.8 |
1.4 |
0.3 |
Rejon Kiedajniajski. |
-147 |
-51 |
-104 |
-143 |
-2.1 |
-0.8 |
-1.5 |
-2.0 |
Rejon Prenski |
-234 |
-173 |
-195 |
-214 |
-6.0 |
-4.4 |
-5.0 |
-5.5 |
Rejon Rasejniajski |
-164 |
-170 |
-155 |
-162 |
-3.5 |
-3.7 |
-3.3 |
-3.5 |
Źródło: Rocznik statystyczny 2000
Śmiertelność. Ilość zgonów w powiecie Kowieńskim w przeciągu dziesięciolecia zostaje podobna. Jak w mieście tak i na wsi śmiertelność męszczyzn była 1,2 – 1,3 razy większa niż kobiet. Około 23% zmarłych było w wieku produkcyjnym: właśnie śmiertelność męszczyzn tego wieku jest 3,6 razy większa niż kobiet (męszczyźni – 6,9 kobiety – 1,9 zgonów na 1000 mieszkańców). Śmiertelność obu płci na terenach wiejskich była 1,7 razy większa w porównaniu ze śmiertelnością na terenach miejskich. Tak wyraźną różnicę śmiertelności między męszczyznami i kobietami, a także między terenami wiejskimi i miejskimi charakteryzuje kilka podstawowych faktów. Po pierwsze wielki wpływ ma różnorodna struktura wiekowa ludności, na przykład osoby w wieku 60 lat i starsze na wsi stanowią 23%, a w mieście 16%. Wśród ludności męszczyźni tego wieku stanowią 14%, a kobiety 22%. W ten sposób porównując śmiertelność w różnych grupach ludnościowych stosuje się standaryzowane wskaźniki śmiertelności , które eliminują wpływ różnic wiekowych i pokazują realny poziom śmiertelności[3]. Poziom śmiertelności jest przedstawiony w tabeli 9.
Wpływ na różnicę poziomu śmiertelności mają także i inne czynniki socjalno-ekonomiczne, takie jak: poziom życia ludności wiejskiej, poziom bezrobocia, alkoholizm itp.. Wielki wpływ ma poziom opieki medycznej, jakość świadczonych usług medycznych oraz ich dostępność[4].
Tabela 9. Śmiertelność.
|
Liczba zgonów |
Liczba zgonów na 1000 mieszkańców |
|
1996 |
1997 |
1998 |
1999 |
1996 |
1997 |
1998 |
1999 |
Powiat Kowieński |
8548 |
8045 |
8110 |
7758 |
11.3 |
10.7 |
10.8 |
10.3 |
Kowno |
4079 |
3920 |
3979 |
3726 |
9.8 |
9.4 |
9.6 |
9.0 |
Birsztonas. |
28 |
29 |
41 |
45 |
7.4 |
7.6 |
10.8 |
11.9 |
Rejon Jonawski |
637 |
610 |
596 |
589 |
11.7 |
11.2 |
10.8 |
10.6 |
Rejon Kajszadorski |
642 |
569 |
577 |
515 |
15.9 |
14.1 |
14.3 |
12.8 |
Rejon Kowieński |
930 |
835 |
810 |
825 |
10.7 |
10.1 |
9.7 |
9.7 |
Rejon Kiedajniajski. |
920 |
813 |
830 |
824 |
13.1 |
11.6 |
11.8 |
11.6 |
Rejon Prenski |
646 |
584 |
597 |
591 |
16.6 |
14.9 |
15.3 |
15.2 |
Rejon Rasejniajski |
666 |
685 |
680 |
643 |
14.2 |
14.7 |
14.6 |
13.9 |
Źródło: Rocznik statystyczny 2000
W roku 1999 zmalał poziom śmiertelności wśród niemowląt (załącznik 6), wskaźnik śmiertelności niemowląt wyniósł 9,8 zgonów na 1000 mieszkańców. Jednak także widoczna jest różnica między obszarami wiejskimi i miejskimi: na terenach wiejskich wskaźnik ten osiągnął poziom 10,3 zgonów na 1000 mieszkańców, a na terenach miejskich 7,6 zgonów na 1000 mieszkańców[5].
Największa różnica w strukturze przyczyn zgonów pozostaje miedzy terenami miejskimi i wiejskimi. Porównując miasto i wieś można zauważyć, że liczba zgonów z powodu chorób dróg oddechowych jest trzy razy większa na wsi, dwa razy większa ilość zgonów spowodowanych chorobami systemy krążenia, 1,8 razy większa ilość zgonów spowodowanych czynnikami zewnętrznymi oraz 1,4 razy większa ilość zgonów spowodowanych różnorodnymi nałogami. Taką różnicę uwarunkowuje słaba opieka medyczna na terenach wiejskich oraz trudność jej dostępu[6] (Załącznik 6).
Migracja ludności. Od dawna większość ludności powiatu Kowieńskiego była zmuszona do zmiany miejsca zamieszkania na całym terytorium Litwy, a także poza nią. Duże rodziny tradycyjne, zwłaszcza na wsi, podział gospodarstw i słaba gospodarka były podstawowymi przyczynami masowych migracji w latach 1816 – 1914 i 1918 – 1939. W latach powojennych na teren powiatu przybywało dużo mieszkańców z terytorium ZSSR. Do roku 1989 osób tych przybywało więcej niż imigrowało z terytorium powiatu Kowieńskiego. Większą część emigrantów stanowią mieszkańcy Rosji, w szczególności regionów środkowych Rosji, Uralu oraz Sybiru i obwodu Kaliningradskiego[7].
Ilość imigrantów w roku 1994 w porównaniu z rokiem 1980 zmalała na 90%. Ostatnio zmieniła się struktura migracji ludności i teraz więcej ludności wyjeżdża niż przyjeżdża (w większości wyjeżdżają do krajów WNP, Łotwy i Estonii. Dużą ilość emigrantów stanowią osoby wcześniej przybyłe z Rosji, Białorusi i Ukrainy[8]. Tabela 10 wskazuje dynamikę migracji w powiecie Kowieńskim:
Tabela 10. Migracja ludności w powiecie Kowieńskim.
|
Przybyło |
Wybyło |
Saldo migracyjne |
1997 |
1998 |
1999 |
1997 |
1998 |
1999 |
1997 |
1998 |
1999 |
Powiat Kowieński |
16437 |
13166 |
12130 |
16993 |
12881 |
11989 |
-556 |
285 |
141 |
Kowno |
5424 |
5029 |
4416 |
8389 |
6423 |
6076 |
-2965 |
-1394 |
-1660 |
Birsztonas |
129 |
67 |
67 |
106 |
75 |
100 |
23 |
-8 |
-33 |
Rejon Jonawski |
2167 |
1146 |
1149 |
1911 |
954 |
860 |
256 |
192 |
289 |
Rejon Kajszadorski |
1183 |
890 |
903 |
1076 |
830 |
726 |
107 |
60 |
177 |
Rejon Kowieński |
3420 |
2771 |
2522 |
2131 |
1913 |
1649 |
1289 |
858 |
873 |
Rejon Kiedajniajski |
2490 |
1919 |
1852 |
2067 |
1593 |
1587 |
423 |
326 |
265 |
Rejon Prenski |
845 |
671 |
634 |
574 |
511 |
490 |
271 |
160 |
144 |
Rejon Rasejniajski |
779 |
673 |
587 |
739 |
582 |
501 |
40 |
91 |
86 |
Źródło: Rocznik statystyczny 2000
[1] Tarptautine Informatizavimo Akademija, op.cit., s. 75
[2] Tarptautine Informatizavimo Akademija, op.cit., s. 76
[3] Tarptautine Informatizavimo Akademija, op.cit., s. 79.
[4] Tarptautine Informatizavimo Akademija, op.cit., s. 80.
[5] Tamże, s. 79
[6] Tamże, s. 80
[7] Tarptautine Informatizavimo Akademija, op.cit., s.85.
[8] Tamże, s.85.