Opodatkowaniu zryczałtowanemu podatkiem dochodowym podlegają przychody uzyskane przez osoby fizyczne i spółki cywilne osób fizycznych z prowadzonej działalności gospodarczej.
Należy pamiętać, że przychodem z działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane z tytułu świadczeń dodatkowych w ramach działalności, pomniejszone o należny podatek od towarów i usług, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i strat.
Według przepisów analizowanej ustawy przychodów opodatkowanych w formie zryczałtowanej nie łączy się z przychodami z innych źródeł podlegających opodatkowaniu na podstawie ustawy z dnia 26.VII.1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Podatnicy zryczałtowanego podatku dochodowego przychody swoje ewidencjonują w ewidencji przychodów, które mają obowiązek rzetelnie prowadzić odrębnie na każdy rok podatkowy. Zapisów w ewidencji przychodów dokonują na podstawie wystawionych faktur i rachunków. Jeżeli sprzedaż prowadzona jest bez rachunków, to zapisów w ewidencji dokonuje się na podstawie wystawionego na koniec dnia dowodu wewnętrznego. Pozostałe przychody zapisywane są na podstawie dowodów potwierdzających ich uzyskanie.
Obok prowadzenia ewidencji przychodów podatnicy mają obowiązek przechowywać dowody zakupu towarów przez okres 5 lat oraz prowadzić wykaz środków trwałych.
Ewidencje i dowody, na podstawie których dokonywane są zapisy należy przechowywać w miejscu wykonywania działalności lub wskazanym jako siedzibie firmy.
W przypadku powierzenia ewidencji przychodów do prowadzenia przez biuro rachunkowe należy w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy z biurem rachunkowym powiadomić urząd skarbowy wskazując nazwę i adres oraz miejsce przechowywania ewidencji i dowodów związanych z jej prowadzeniem.
Podatnicy zatrudniający pracowników i dokonujący wpłat wynikających ze stosunku pracy, obowiązani są prowadzić indywidualne karty przychodów pracowników.[1]
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych płaci się wg stawek określonych w ustawie. Bez znaczenia jest tu wysokość ponoszonych kosztów, gdyż podstawą opodatkowania jest dochód.
Stawki są zróżnicowane i uzależnione od rodzaju wykonywanej działalności.
Wynoszą:
1) 8,5 procent,
· przychodów z działalności usługowej, w tym z działalności gastronomicznej w zakresie przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,
· przychodów z działalności polegającej na wytwarzaniu przedmiotów (wyrobów) z materiału powierzonego przez zamawiającego,
· prowizji uzyskanej przez komisanta ze sprzedaży,
· prowizji uzyskanej przez kolportera prasy,
· przychodów rolników prowadzących gospodarstwo rolne z usług świadczonych osobiście, o charakterze agrotechnicznym, przewozowym, w zakresie wywozu drewna z lasu do punktów przeładunkowych, przewozu mleka do punktu skupu oraz przewozu uczniów do szkół,
· przychodów z działalności gospodarczej w zakresie wytwórczości ludowej i artystycznej.
2) 5,5 procent:
· przychodów z działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w zakresie przewozów ładunkowych taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton,
· uzyskanej prowizji z działalności handlowej w zakresie sprzedaży jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów miesięcznych, znaków opłaty skarbowej, znaczków pocztowych, żetonów i kart magnetycznych do automatów,
· z przychodów rolników prowadzących gospodarstwo rolne, ze sprzedaży piasku, żużlu, kamieni, gliny torfu i innych minerałów wydobywanych z gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego oraz ze sprzedaży wyrobów z zakresu wytwórczości ludowej i artystycznej.
3) 3,0 procent przychodów:
· z działalności gastronomicznej z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,
· z działalności usługowej w zakresie handlu,
· ze świadczenia usług związanych z produkcją zwierzęcą,
· z działalności rybaków morskich i zalewowych w zakresie sprzedaży ryb i innych surowców z własnych połowów,
· z tytułu świadczenia usług hotelarskich.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne podatnika i osób z nim współpracujących.
Należny podatek po uwzględnieniu przysługujących odliczeń podatnicy obowiązani są wpłacać w terminie do dnia 20-go następnego miesiąca, a na miesiąc grudzień do 31-go stycznia następnego roku, na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika. Podatnicy ci nie mają obowiązku składania co miesiąc deklaracji na zaliczkę. W ciągu roku wpłacają podatek dochodowy na podstawie obliczeń dokonywanych w ewidencji przychodów.
Obowiązani są natomiast złożyć w urzędzie skarbowym:
1) informację według ustalonego wzoru PIT-27 o wysokości uzyskanego przychodu i wysokości dokonanych odliczeń z pierwsze półrocze roku podatkowego – w terminie do dnia 31 lipca każdego roku,
2) zeznanie wg ustalonego wzoru PIT-28 o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych – w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku.[2]
Ulgi i odliczenia
Podatnicy opłacający podatek w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych mają prawo do korzystania z ulg i odliczeń, które obowiązani są wykazywać w informacji za pierwsze półrocze PIT-27 oraz zeznaniu PIT-28.
Przysługujące odliczenia pomniejszające uzyskany przychód to:
1) straty z lat ubiegłych,
2) renty i inne trwałe ciężary,
3) suma składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe, określane w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych,
4) składki na rzecz organizacji, do których przynależność podatnika jest obowiązkowa,
5) darowizny,
6) wydatki na cele rehabilitacyjne ponoszone przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną,
7) wydatki na budowę budynku mieszkalnego z przeznaczeniem znajdujących się w nim lokali mieszkalnych na wynajem,
8) zwrot nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu,
9) wydatki na cele mieszkaniowe podatnika, do których nabył prawo w latach ubiegłych (przysługujące lecz nie zrealizowane ulgi mieszkaniowe),
10) zwrot nienależnie pobranych emerytur i rent oraz zasiłków z ubezpieczenia społecznego, jeżeli nie zostały potrącone przez organ rentowy,
W przypadku dokonywania odliczeń od przychodu stosuje się przepisy o podatku dochodowym od osób fizycznych.[3]
Naliczony podatek zryczałtowany od przychodów ewidencjonowanych ulega obniżeniu o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne zapłaconej w roku podatkowym zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, o ile nie została odliczona od podatku dochodowego.
Ponadto kwotę należnego podatku obniżają:
1) wyżej wymieniona składka na ubezpieczenie zdrowotne,
2) odliczenia z tytułu ulg inwestycyjnych,
3) odliczenia z tytułu ulg na wyszkolenie uczniów,
4) wydatki na zakup gruntu lub odpłatnego przeniesienia prawa wieczystego użytkowania gruntu pod budowę budynku mieszkalnego,
5) wydatki na budowę budynku mieszkalnego,
6) wydatki na remont lub modernizację budynku mieszkalnego,
7) wydatki poniesione w celu systematycznego gromadzenia oszczędności w kasie mieszkaniowej,
8) wydatki na dojazd dzieci własnych i przysposobionych do szkół podstawowych, zawodowych i średnich,
9) wydatki na odpłatne świadczenia zdrowotne,
10) wydatki na dokształcanie i doskonalenie zawodowe podatnika,
11) wydatki na odpłatne kształcenie w szkołach wyższych.
Przy dokonywaniu wyżej wymienionych odliczeń stosuje się przepisy ustawy o podatku dochodowym o osób fizycznych.
Płacący ryczałt od przychodów ewidencjonowanych mogą, bez ubiegania się o zgodę urzędu skarbowego, wszystkie objęte ulgami wydatki odliczeń od zryczałtowanego podatku na bieżąco, w trakcie roku podatkowego.
Przedmiot i podmiot opodatkowania.
Inną zryczałtowaną formą opodatkowania podatkiem dochodowym jest karta podatkowa. Z opodatkowania w tej formie mogą korzystać podatnicy prowadzący działalność:
1) usługową lub wytwórczo-usługową,
2) usługową w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,
3) usługową w zakresie obnośnego i obwoźnego handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi , z wyjątkiem handlu objętych koncesjonowaniem paliwami silnikowymi, środkami transportu samochodowego, ciągnikami rolniczymi i motocyklami,
4) gastronomiczną, jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,
5) działalność w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu,
6) działalność w zakresie usług rozrywkowych,
7) działalność w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach, jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,
8) działalność w zakresie wolnych zawodów, polegająca na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego,
9) działalność w zakresie wolnych zawodów, polegająca na świadczeniu usług weterynaryjnych,
10) działalność w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi,
11) działalność w zakresie usług edukacyjnych, polegająca na udzielaniu lekcji na godziny.[4]
Przedmiotem opodatkowania kartą podatkową są przychody z wyżej wymienionej działalności, przedmiotem zaś są osoby prowadzące taką działalność, które ponadto:
· złożyły wniosek o zastosowanie opodatkowania w tej formie,
· nie prowadzą innej działalności gospodarczej oprócz działalności objętej kartą podatkową,
· nie korzystają z usług osób nie zatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę oraz z usług innych zakładów, chyba że są to usługi specjalistyczne,
· nie wytwarzają wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym,
· małżonek podatnika nie wykonuje działalności gospodarczej w tym samym zakresie.
Podatnikiem zryczałtowanego podatku dochodowego opłacanego w formie karty podatkowej mogą być zarówno osoby fizyczne jak i spółki cywilne osób fizycznych, jeżeli łączna liczba wspólników oraz zatrudnionych pracowników nie przekracza stanu zatrudnienia określonego w tabeli ustawy.
Warunki korzystania z opodatkowania w formie karty podatkowej.
Wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej podatnik składa właściwemu urzędowi skarbowemu w deklaracji według ustalonego wzoru, w terminie do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rok podatkowy, od którego ma być zastosowana karta. Jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w ciągu roku podatkowego deklarację składa przed rozpoczęciem działalności. Jeżeli do końca każdego roku podatkowego objętego opodatkowaniem w formie karty podatkowej podatnik nie zgłosił likwidacji działalności, uważa się, że prowadzi nadal działalność opodatkowaną w tej formie.
Właściwy miejscowo w sprawie podatku dochodowego w formie karty podatkowej jest urząd skarbowy według miejsca położenia zorganizowanego zakładu, wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej, w przypadku braku takiego zakładu – wg miejsca zamieszkania podatnika lub siedziby spółki. Jeżeli nie można ustalić siedziby spółki – według miejsca zamieszkania jednego ze wspólników.
Urząd skarbowy uwzględniając wniosek o zastosowanie karty podatkowej, wydaje decyzję ustalającą wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej, odrębnie na każdy rok podatkowy.
Opłata miesięczna za kartę podatkową jest stała, bez względu na wysokość przychodów osiąganych w poszczególnych miesiącach . jej wysokość jest uzależniona między innymi od:
- stanu zatrudnienia,
- miejsca prowadzenia działalności,
- rodzaju i zakresu prowadzonej działalności,
- liczby stanowisk na parkingu,
- liczby i rodzaju urządzeń przy prowadzeniu usług rozrywkowych,
- liczby godzin przeznaczonych na wykonywanie wolnego zawodu w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego przez położne i pielęgniarki,
- liczby godzin przeznaczonych na udzielanie lekcji na godziny,
- liczby sprzedawanych posiłków domowych,
- liczby godzin sprawowania opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi itp.[5]
Podatek obniża się o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne opłaconej w roku podatkowym, zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, o ile nie została odliczona od podatku dochodowego.
Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy ci są jednak obowiązani wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury, stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi, oraz przechowywać w kolejności numerów kopie tych rachunków i faktur w okresie pięciu lat podatkowych, licząc od końca roku, w którym wystawiono rachunek lub fakturę.
Jedynie podatnicy zatrudniający pracowników zobowiązani są do prowadzenia książki zatrudnionych pracowników oraz indywidualnych kart przychodów pracowników, z uwagi na to, że stan zatrudnienia jest jedynym z podstawowych czynników mających wpływ na wysokość opłaconego podatku.
Ewidencję zatrudnienia pracowników mają obowiązek prowadzić podatnicy zatrudniający:
- pracowników, w tym również na podstawie umowy o pracę nakładczą,
- członków rodziny z wyjątkiem małżonka,
- emerytów i rencistów,
- pracowników zatrudnionych wyłącznie przy sprzedaży wyrobów, przyjmowaniu zleceń na usługi, utrzymywaniu czystości w zakładzie, prowadzeniu księgowości, kierowców.
Ewidencja ta powinna być zbroszurowana, ponumerowana i ma zawierać: numer kolejny wpisu, imię i nazwisko osoby zatrudnionej, datę rozpoczęcia i zakończenia pracy przez tę osobę, adnotacje o przerwach w zatrudnieniu.[6]
Podatnicy karty podatkowej mają obowiązek powiadomienia urzędu skarbowego o zmianie stanu zatrudnienia. Nie wywiązanie się z tego obowiązku, jak również nierzetelne prowadzenie omówionej ewidencji, powoduje wyłączenie z karty podatkowej. Mogą również zawiesić prowadzenie działalności w roku podatkowym z wyjątkiem podatników prowadzących działalność usługową w zakresie obnośnego i obwoźnego handlu detalicznego, wówczas nie pobierany jest podatek za pełny okres przerwy trwającej co najmniej 10 dni, jeżeli podatnik zawiadomi o tym urząd skarbowy w terminie 3 dni jej rozpoczęcia i dnia jej ukończenia.
Podatnicy opłacający podatek w formie karty podatkowej mają obowiązek uiszczać należność do dnia 7-go każdego miesiąc za miesiąc poprzedni, a za miesiąc grudzień do dnia 28-go grudnia roku podatkowego.
Zryczałtowany podatek dochodowy od osób duchownych.
Jedną z form zryczałtowanego opodatkowania jest zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych. Z opodatkowania w tej formie korzystają osoby duchowne, osiągające przychody z opłat otrzymywanych w związku z pełnionymi funkcjami o charakterze duszpasterskim. Zawiadamiają oni właściwy urząd skarbowy o rozpoczęciu pełnienia funkcji duszpasterskich w terminie 14 dni od dnia objęcia funkcji.
Kwartalne stawki ryczałtu od przychodów proboszczów i wikariuszy stosuje się odpowiednio do osób duchownych wszystkich wyznań, sprawujących porównywalne funkcje.
Kwartalna stawka ryczałtu ulega obniżeniu o kwotę składki n powszechne ubezpieczenie, opłacanej zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym bezpośrednio przez osobę duchowną w kwartale, za jaki uiszczany jest ryczałt, o ile składka ta nie została odliczona od podatku dochodowego. Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się stawkę ryczałtu od przychodów osób duchownych, nie może przekroczyć 7,5% podstawy wymiaru tej składki.
Do dnia 31 stycznia roku następującego po roku podatkowym osoba duchowna jest obowiązana złożyć w urzędzie skarbowym właściwym według miejsca wykonywania funkcji o charakterze duszpasterskim roczną informację o wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne, zapłaconej o odliczonej od ryczałtu w poszczególnych kwartałach.
Urząd skarbowy właściwy według miejsca wykonywania funkcji o charakterze duszpasterskim wydaje decyzję ustalającą wysokość ryczałtu, odrębnie na każdy rok podatkowy. Urząd na wniosek osoby duchownej może odpowiednio obniżać stawki ryczałtu, jeżeli liczna wyznawców na danym terenie stanowi mniejszość w ogólnej liczbie mieszkańców. Osoba duchowna jest obowiązana dołączyć do wniosku oświadczenie o liczbie wyznawców.
Osoby duchowne kierujące jednostkami kościelnymi posiadającymi samodzielną administrację w wydzielonej części parafii (wikariaty eksponowane, kuracje, lokacje itp.) opłacają ryczałt według stawek właściwych dla liczby mieszkańców tej części parafii. Proboszcz parafii opłaca ryczałt według stawki odpowiadającej liczbie mieszkańców, zmniejszonej o liczbę mieszkańców wydzielonej części parafii.
W razie zmiany miejsca wykonywania funkcji, osoba duchowna jest obowiązana w terminie 7 dni zawiadomić o tym urzędy skarbowe właściwe według dotychczasowego i nowego miejsca wykonywania funkcji oraz podać dane niezbędne do ustalenia wysokości ryczałtu według nowego miejsca wykonywania funkcji.
Osoby duchowne opłacające ryczałt są zwolnione od obowiązku składnia zeznań podatkowych o wysokości osiągniętego dochodu ze źródła przychodu objętego ryczałtem.
Osoby duchowne opłacają ryczałt, pomniejszony o zapłaconą w kwartale składkę na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, bez wezwania w terminie do dnia 20-go następnego miesiąca po upływie kwartału, a za czwarty kwartał – do dnia 28-go grudnia roku podatkowego, na rachunek właściwego urzędu skarbowego.
Wpływy z podatku dochodowego opłaconego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych oraz zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób duchownych stanowią dochód budżetu państwa, natomiast wpływy z karty podatkowej stanowią dochody gmin.
[1] Rozporządzenie MF z dnia 18.XII.1998r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 161, poz.1087).
[2] M. Borkiewicz-Liszka, Wybór formy opodatkowania, Zakamycze 1999r.
[3] Z. Kalinowski, Podatek dochodowy od osób fizycznych, A.D. Drągowski S.A. Warszawa 1999r.
[4] Ustawa z dnia 20.XI.1998r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (DZ. U. Nr 144 poz. 930.)
[5] M. Borkiewicz-Liszka, Wybór formy opodatkowania, Zakamycze 1999r.