Zryczałtowane formy opodatkowania występują obecnie wyłącznie w podatku dochodowym od osób fizycznych. W polskim systemie podatkowym mamy do czynienia z czterema zryczałtowanymi formami opłacania podatku dochodowego:
- kartą podatkową,
- ryczałtem od przychodów z wytwórczości ludowej i artystycznej oraz prowadzenia hoteli,
- ryczałtem ewidencjonowanym,
- ryczałtem, od dochodów księży.
Zryczałtowanych form opodatkowania nie należy mylić z funkcjonującymi w podatkach dochodowych, zarówno od osób fizycznych, jak i od osób prawnych, procentowymi proporcjonalnymi stawkami podatkowymi stosowanymi do niektórych rodzajów przychodów osiąganych przez osoby fizyczne i prawne (np. do przychodów z dywidend).
KARTA PODATKOWA
Karta podatkowa jest historycznie najstarszą z występujących obecnie zryczałtowanych form opodatkowania. Do 5 lipca 1993 r., a więc do wejścia w życie ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, karta podatkowa była zryczałtowanym podatkiem obrotowym i dochodowym opłacanym przez niektóre grupy podatników. Po likwidacji podatku obrotowego i wprowadzeniu podatku od towarów i usług karta podatkowa jest wyłącznie zryczałtowanym podatkiem dochodowym.
Od l stycznia 1995 r. zasady opłacania karty podatkowej reguluje rozporządzenie ministra finansów z dnia 23 1994 r. w sprawie karty podatkowej. Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą opłacać podatnicy prowadzący działalność:
1) usługową lub wytwórczo-usługową,
2) w zakresie detalicznego handlu artykułami spożywczymi i ogrodniczymi, z wyjątkiem napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,
3) w zakresie obnośnego i obwoźnego handlu artykułami myślowymi, z wyjątkiem handlu paliwami silnikowymi, środkami transportu samochodowego, ciągnikami rolniczymi, motocyklami oraz handlu artykułami przemysłowymi obje go koncesjonowaniem,
4) gastronomiczną, jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,
5) w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu,
6) w zakresie usług rozrywkowych,
7) w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszka jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawarto powyżej 1,5% alkoholu,
8) w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług w; kresie służby zdrowia,
9) w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług weterynaryjnych,
10) w zakresie opieki nad dziećmi i osobami chorymi,
11) w zakresie nauczania, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny.
Warunkiem opodatkowania w formie karty podatkowej jest
- złożenie wniosku o zastosowanie opodatkowania w tej formie] (karta podatkowa nie jest przyznawana z urzędu),
- przy prowadzeniu działalności nie korzystanie z usług osób nie zatrudnionych przez podatnika na podstawie umowy o pracę,
- nie korzystanie z usług innych zakładów lub przedsiębiorstw,
- nie prowadzenie innej pozarolniczej działalności gospodarczej,
- niewykonywanie przez małżonka podatnika działalności gospodarczej w tym samym zakresie.
Podatnicy opodatkowani w formie karty podatkowej obowiązani są:
- na żądanie klienta wydawać rachunki stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi,
- w przypadku zatrudniania pracowników oraz członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym prowadzić książkę ewidencji zatrudnienia,
- prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych używanych w działalności gospodarczej.
Przedmiotem opodatkowania kartą podatkową jest w zasadzie działalność wykonywana przez podatnika, gdyż wysokość zryczałtowanego podatku nie zależy od wielkości faktycznych przychodów lub dochodów podmiotu gospodarczego. Liczy się sam fakt wykonywania działalności, liczba zatrudnionych pracowników oraz liczba mieszkańców miejscowości, w które wykonywana jest działalność. Od tych trzech czynników uzależniona jest stawka karty podatkowej. Stawka ta jest stawką kwotową miesięczną.
Zobowiązanie podatkowe w zryczałtowanym podatku dochodowym opłacanym w formie karty podatkowej powstaje w drodze decyzji organu podatkowego. Podatek jest płatny za okresy miesięczne w terminie do dnia siódmego następnego miesiąca za miesiąc poprzedni. Organami podatkowymi właściwymi do wymiaru tego podatku są urzędy skarbowe. Podatek ten w 100% jest przekazywany do budżetów gminnych.
RYCZAŁT OD PRZYCHODÓW EWIDENCJONOWANYCH
Ryczałt mogą opłacać wyłącznie firmy małe, jedno lub dwuosobowe, których przychody w roku poprzednim nie przekroczyły określonej w ustawie kwoty .Ryczałt w pierwszym swym okresie obowiązywania, był obowiązkowy, natomiast od 1995 r. jest już dobrowolny przy czym, aby go opłacać, nie trzeba składać żadnych wniosków. Wniosek należy złożyć rezygnując z tej formy opodatkowania.
Podatnicy opodatkowani w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych obowiązani są:
- prowadzić ewidencję przychodów,
- prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,
- prowadzić indywidualne (imienne) karty przychodów pracowników,
- sporządzać na koniec każdego roku podatkowego spis z natury towarów.
Przedmiotem opodatkowania jest uzyskany (zaewidencjonowany w ewidencji sprzedaży) przychód. Stawki podatkowe są procentowe proporcjonalne, a ich wielkość zależy od rodzaju wykonywanej działalności. Zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy rozporządzenia, a więc bez konieczności wydawania przez organ podatkowy decyzji administracyjnej (podatkowej). Podatek płatny jest za okresy miesięczne w terminie do dwudziestego dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni, z tym że za okresy półroczne podatnik obowiązany jest złożyć do urzędu skarbowego rozliczenie osiągniętych przychodów, dokonanych odliczeń oraz zapłaconego podatku.