Zasady opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej w formie ryczałtu od podatków ewidencjonowanych reguluje ustawa z dnia 20.XI.1997r. z zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Opodatkowaniu tym podatkiem podlegają przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskane przez osoby fizyczne i spółki cywilne osób fizycznych.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest obliczany wg stawek procentowych od osiągniętego przychodu. Stawki są zróżnicowane i uzależnione od rodzaju wykonywanej działalności.
Wynoszą:
· 8,5 procent
· 5,5 procent
· 3,0 procent
Podatnicy ryczałtu mają prawo do korzystania z ulg i odliczeń. Miesięczne przychody pomniejszają o zapłaconą kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe, następnie obliczają za każdy miesiąc podatek zryczałtowany wg określonej stawki. Naliczony podatek ulega obniżeniu o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne podatnika i osób z nim współpracujących.
Mimo obligatoryjności płacenia ryczałtu przez podatników, których przychody w roku 1999 były niższe niż 426.400 PLN, niektóre grupy podatkowe wyłączono z tej formy opodatkowania, bez względu na wysokość przychodu.
Ryczałt jest fakultatywną formą opodatkowania, gdyż podatnik może się go zrzec niezależnie od rodzaju wykonywanej działalności objętej ryczałtem oraz rozmiarów prowadzonej działalności (wysokości przychodów przewidywanych na dany rok podatkowy).
Zrzeczenie się ryczałtu następuje poprzez złożenie oświadczenia o tym fakcie właściwemu urzędowi skarbowemu, nie później niż do dnia 20 stycznia roku podatkowego lub do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w ciągu roku.
Należny podatek po uwzględnieniu przysługujących odliczeń podatnicy obowiązani są wpłacać do dnia 20-go następnego miesiąca, a za miesiąc grudzień do 31-go stycznia następnego roku na rachunek właściwego urzędu skarbowego.
Rodzaje ryczałtów
W 2000 roku stosowane są następujące formy zryczałtowanego opodatkowania:
· ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
· karta podatkowa,
· zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych.
Przedmiot i podmiot opodatkowania.
Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody uzyskane przez osoby fizyczne i spółki cywilne osób fizycznych z działalności gospodarczej.
Ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mogą być opodatkowani podatnicy:
· rozpoczynający działalność gospodarczą w roku podatkowym pod warunkiem, że nie wybiorą innej formy opodatkowania,
· uzyskujący przychody z działalności gospodarczej, jeżeli przychody uzyskane w roku podatkowym nie przekroczyły kwoty określonej w rozporządzeniu [za rok 1999 jest to kwota 426.400 PLN],
· podatnicy, którzy w roku poprzedzającym rok podatkowy prowadzili działalność samodzielnie lub w formie spółki, z której przychody były opodatkowane wyłącznie w formie karty podatkowej, lub za część roku były opodatkowane wyłącznie w formie karty podatkowej i za część roku na ogólnych zasadach, a łącznie ich przychody w roku 1999 nie przekroczyły 426.400 (przychody opodatkowane w formie karty podatkowej oblicza się wyłącznie na podstawie wystawionych faktur i rachunków).[1]
Należy zwrócić uwagę, że nie wszyscy podatnicy mogą być opodatkowani w tej formie. Przepisy ustawy zawierają katalog wyłączeń z ryczałtu bez względu na wysokość przychodu:
1. przychody z tytułu prowadzenia aptek, działalności w zakresie udzielania pożyczek pod zastaw (prowadzenie lombardu), z działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych, z wykonywania wolnych zawodów oraz świadczenia usług,
2. opłacający podatek w formie karty podatkowej,
3. wytwarzanie wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym,
4. podatnicy podejmujący wykonywanie działalności w roku podatkowym:
- po zmianie działalności wykonywanej samodzielnie na działalność prowadzoną na imię obojga małżonków, w tym także w formie spółki z małżonkiem,
- po zmianie działalności wykonywanej na imię obojga małżonków, w tym także w formie spółki z małżonkiem, na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków,
- po zmianie działalności wykonywanej samodzielnie przez jednego małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka,
- jeżeli małżonek lub małżonkowie, na imię których prowadzona była działalność przed zmianą, opłacali z tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach.[2]
Opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego nie stosuje się także do podatników rozpoczynających działalność samodzielnie lub w formie spółki, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników, przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy, wykonywał w ramach stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności podatnika lub spółki. Jeżeli jednak podatnicy ci nie zamierzają wykonywać działalności na rzecz byłych lub obecnych pracodawców, mogą do dnia rozpoczęcia działalności zawiadomić urząd skarbowy o korzystaniu z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. W przypadku, gdy podatnik lub spółka dokona sprzedaży towarów handlowych lub uzyska przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, traci prawo do ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i poczynając od dnia uzyskania tego przychodu do końca roku podatkowego opłaca podatek dochodowy na ogólnych zasadach.
Każdy rozpoczynając działalność gospodarczą musi mieć świadomość, jakie ma możliwości wyboru formy opodatkowania swoich dochodów z tejże działalności. Przyszły podatnik powinien dowiedzieć się, czy ma pełną możliwość wyboru tzn. czy działalność jaką zamierza wykonywać może być opodatkowana we wszystkich przewidzianych przepisami formach, czy wybrana przez niego forma opodatkowania będzie najkorzystniejszą dla jego rodzaju działalności.
Dla podatników zamierzających inwestować w prowadzoną działalność, u których koszty uzyskania przychodu są wysokie, najkorzystniejszą formą opodatkowania są zasady ogólne. Wysokość podatku dochodowego płaconego na zasadach ogólnych w odróżnieniu od zryczałtowanych form opodatkowania, zależy od faktycznie uzyskanych dochodów opodatkowanych według skali podatkowej. Podatnicy opodatkowani na zasadach ogólnych obowiązani są opłacać zaliczki miesięczne od uzyskanego dochodu do 20-go każdego miesiąca, składając deklaracje miesięczne PIT-5. Podatnicy ci mają również obowiązek prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów bądź ksiąg rachunkowych, na podstawie których odbywa się ustalenie dochodu.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych przewiduje prowadzenie uproszczonej dokumentacji podatkowej. Na wysokość obciążenia podatkiem dochodowym przy tej formie opodatkowania ma wpływ wysokość uzyskanego przychodu i rodzaju wykonywanej działalności, warunkującej wysokość stawki ryczałtu ewidencjonowanego, natomiast nie ma wpływu wysokość ponoszonych kosztów w sytuacji, gdy w danym miesiącu koszty przeważają przychód. Podatek również trzeba zapłacić, gdyż naliczany on jest od wysokości przychodu, dlatego ta forma opodatkowania jest korzystna dla podatników ponoszących niskie koszty uzyskania przychodu.
Najprostszą formą opodatkowania jest karta podatkowa, zwalniająca z prowadzenia dokumentacji podatkowej (z wyjątkiem przypadku zatrudniania pracowników), a także ze składania deklaracji i zeznań podatkowych.
Wysokość opłaty za kartę podatkową jest stała, ustalona przez urząd skarbowy w zależności od rodzaju wykonywanej działalności, liczby mieszkańców w miejscowości, gdzie wykonywana jest działalność i ilości zatrudnionych pracowników. Stała wysokość opłaty ma swoje dobre i złe strony. Dobrą stroną jest jej stabilny i niezmienny charakter, z drugiej strony oznacza to, iż nawet gdy podatnik nie uzyska żadnego dochodu, podatek należy zapłacić.
Niejednokrotnie podatnicy wybierający opodatkowanie w tej formie w zamian za to, że nie muszą prowadzić dokumentacji podatkowej, godzą się na kartę podatkową wyższą niż podatek, jaki płaciliby będąc opodatkowanymi na innych zasadach.
Osoby rozpoczynające działalność gospodarczą nie wiedzą, że mają możliwość wyboru formy opodatkowania , bądź też która forma byłaby dla nich najkorzystniejszą, dlatego przed uruchomieniem działalności gospodarczej warto zapoznać się bliżej z charakterystyką i cechami poszczególnych form opodatkowania z działalności gospodarczej.
[1] Vademecum podatnika, DUFIN, Warszawa 1992.
[2] Ustawa z dnia 20.XI.1998r. z zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz.930).