praca magisterska o inwestycjach zagranicznych
Polska, stojąc w obliczu akcesji z Unią Europejską, zobowiązana jest dostosować zasady, instrumenty i instytucje polityki regionalnej do wzorców stosowanych w krajach należących do Wspólnot Europejskich. Powołanie niezbędnych instytucji musi umożliwić państwu wypełnienie podstawowych funkcji na danym etapie rozwoju społeczno-gospodarczego.[1]
Według Thorsteina Veblena instytucje:
- są zawsze produktem bliższej lub dalszej przeszłości;
- przemiany instytucjonalne nie nadążają za zmianami w technice wytwarzania, a wymagają nieraz długiego czasu na dostosowanie się do nowych warunków.[2]
W Polsce koncepcja instytucjonalizmu pojawiła się znacznie później, bo dopiero w momencie rozpoczęcia przemian gospodarki centralnie planowanej w gospodarkę rynkową. Współczesna ekonomia instytucjonalna opiera się na czterech założeniach:[3]
- analiza instytucji ekonomicznej rozpoczyna się od obserwacji zachowań jednostki jako jej głównego uczestnika;
- jednostka dąży do maksymalizacji użyteczności swoich działań;
- decydenci charakteryzują się ograniczoną racjonalnością swojego postępowania;
- zakłada się, że nad tą ograniczoną racjonalnością nie da się zapanować zawieraniem skrupulatnie sporządzonych kontraktów.
Według L. Kupca instytucja to zakład pracy (placówka lub organizacja) o charakterze publicznym, samodzielna jednostka gospodarcza działająca w jakiejś dziedzinie na własne ryzyko na podstawie obowiązujących w kraju norm prawnych i obyczajowych. Głównym celem jej działania jest osiągnięcie sprawności funkcjonalnej, niezbędnej do zaspokojenia określonych potrzeb społecznych przy racjonalnym sposobie postępowania.[4]
Polityka regionalna prowadzona jest przez podmioty władzy i administracji terenowej, ale z upoważnienia państwa i w jego imieniu oraz w zasadzie w ramach polityki ogólnokrajowej. Ma więc ona charakter czynnościowy i utożsamiana jest z praktycznymi działaniami tych organów (instytucji).
Podmioty i instytucje prowadzące politykę regionalną można ująć w pięciu grupach, tj.:[5]
- podmioty polityki regionalnej, w tym:
- organy administracji państwowej;
- organy administracji samorządowej.
2) instytucje polityki regionalnej, w tym:
- agencje i fundacje rozwoju regionalnego;
- stowarzyszenia rozwoju regionalnego oraz wspierania przedsiębiorczości;
- organizacje samorządu gospodarczego.
Oznaczeniu instytucji polityki regionalnej decydują przede wszystkim reprezentowane przez nie możliwości oddziaływania na rozwój regionu, a mianowicie:[6]
- zatrudnienie wykwalifikowanych kadr tworzących tzw. potencjał ludzki;
- dysponowanie środkami finansowymi pochodzącymi z różnych źródeł;
- znajomość regionu i uwarunkowań oraz możliwości jego rozwoju przez kadry w nich zatrudnione.
Instytucjom te pełnią następujące zadania:[7]
- stymulowanie i wspomaganie inicjatyw gospodarczych na rzecz rozwoju gospodarczego regionów;
- sprzyjanie rozwojowi informacji, doradztwa, szkoleń oraz myśli rynkowej i technicznej dotyczących założeń, metod i form rozwoju regionalnego;
- tworzenie i uczestnictwo w powstaniu instytucji finansowych służących rozwojowi regionalnemu;
- wspieranie środkami finansowymi i technicznymi organizacji zajmujących się kreowaniem zmian struktury gospodarczej regionów;
- bezpośrednie wsparcie inwestycyjne dla infrastruktury lokalnej i regionalnej.
Agencje i fundacje rozwoju regionalnego najczęściej powstają w wyniku inicjatywy wojewodów, prezydentów oraz samorządów lokalnych przy udziale banków, izb gospodarczych, prywatnych i państwowych przedsiębiorstw z danego regionu. Istotną rolę odegrała tu Agencja Rozwoju Przemysłu. Agencje rozwoju regionalnego mają formą spółek akcyjnych z ograniczoną odpowiedzialnością lub fundacji. Realizują zadania związane z restrukturyzacją gospodarki, tworzeniem nowych instytucji około biznesowych, wspieranie rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw oraz promowaniem swoich regionów. Są głównymi partnerami władz regionalnych w zakresie działań zmierzających do przyśpieszenia rozwoju danego obszaru oraz osłabienie niekorzystnych zjawisk. Obecnie w Polsce działają 72 agencje i fundacje rozwoju regionalnego oraz lokalnego na poziomie województwa i poziome lokalnym.[8]
Podstawowym wymogiem prowadzenia właściwej i skutecznej polityki regionalnej jest współpraca między wskazanymi podmiotami i instytucjami, które powinny nie tylko wytaczać kierunki rozwoju danego regionu, ale także doprowadzić do ich zrealizowania. W konsekwencji umożliwi to osiągnięcie wyższego rozwoju społeczno-gospodarczego.
[1] L.Kupiec, Gospodarka przestrzenna tom 4, Polityka regionalna; UwB, Białystok 2000, s.50
[2] Tamże, s.52
[3] W.Stankiewicz, Historia myśli ekonomicznej, Warszawa 1998, s. 292
[4] L.Kupiec, op.cit.,s 53.
[5] Tamże, s. 54
[6] Tamże, s.63
[7] Tamże, s. 63-64
[8] L.Kupiec, op.cit.,s. 64-65