Według stanu na dzień 31 grudnia 2001 r., koncesje na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie zaopatrzenia w ciepło posiadało 911 przedsiębiorstw energetycznych, przy czym 631 przedsiębiorstw (ok. 69%) posiadało taryfy zatwierdzone w roku 2001.
Tabela 9. Liczba taryf dla ciepła zatwierdzonych w latach 1999-2001
Lp. | Rok | Liczba zatwierdzonych taryf |
ogółem | ||
1 | 1999 | 406 |
2 | 2000 | 413 |
3 | 2001 | 631 |
razem | 1 450 |
W 2001 r. wpłynęły do URE 834 wnioski o zatwierdzenie taryfy i 260 wniosków o zmianę taryfy dla ciepła, z czego 631 taryf zostało zatwierdzonych, w 44 przypadkach stwierdzono niezgodność taryfy z postanowieniami art. 45 ustawy – Prawo energetyczne oraz przepisami rozporządzenia taryfowego dla ciepła, w związku z czym odmówiono zatwierdzenia taryfy. Na koniec 2001 r., postępowanie administracyjne było zawieszone w 13 przypadkach, umorzone w 73 przypadkach, a kontynuowane w odniesieniu do 65 wniosków. Pozostałe wnioski (8) pozostawiono bez rozpoznania z uwagi na ich braki formalne.
Spośród 631 zatwierdzonych w 2001 r. taryf, 49 (ok. 8%) będzie stosowanych przez okres równy lub dłuższy niż 24 miesiące. Przedsiębiorstwa energetyczne, które stosują taryfy dla ciepła zatwierdzone na okres nie krótszy niż dwa lata, mogą po upływie 12 miesięcy od wprowadzenia cen i stawek opłat (nie częściej niż co 12 miesięcy), dostosowywać ceny i stawki opłat do zmieniających się warunków prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z zasadami określonymi w § 28 rozporządzenia taryfowego dla ciepła, bez potrzeby występowania do Prezesa URE z wnioskiem o zmianę taryfy.
Podstawowymi kryteriami warunkującymi zatwierdzenie taryfy dla ciepła na okres równy lub dłuższy niż 24 miesiące, są w szczególności:
- dostosowanie ewidencji kosztów do potrzeb kalkulacji taryf dla ciepła i jej prowadzenie zgodnie z wymaganiami określonymi w obowiązujących przepisach,
- doprowadzenie do wyeliminowania subsydiowania skrośnego między poszczególnymi rodzajami prowadzonej działalności gospodarczej i grupami odbiorców,
- stabilna sytuacja finansowa przedsiębiorstwa, pozwalająca na pokrycie kosztów bieżącej eksploatacji i prowadzenie racjonalnej strategii w zakresie rozwoju i modernizacji oraz ochrony środowiska,
- zapewnienie ochrony interesów odbiorców.
Niezależnie od toczącego się procesu zatwierdzania taryf, przedsiębiorstwa ciepłownicze występowały równocześnie z wnioskami o zmianę obowiązujących taryf.
Do Oddziałów URE wpłynęło 260 wniosków w sprawie zmiany decyzji zatwierdzającej taryfę, bądź w sprawie korekty taryfy. W wyniku przeprowadzonych postępowań administracyjnych w 211 przypadkach uwzględniono wnioski, w tym ok. 82% (172) związanych było z przedłużeniem terminu obowiązywania taryfy. W 25 przypadkach odmówiono zatwierdzenia zmiany taryfy, w 15 przypadkach umorzono postępowanie, a 9 postępowań nie zostało zakończonych przed upływem 2001 r.
Tabela 10. Decyzje zatwierdzające korekty taryfy dla ciepła w 2001 r.
Lp. | Oddziały terenowe URE | Ogółem |
1 | Oddział Centralny z siedzibą w Warszawie | 5 |
2 | Północno-Zachodni OT z siedzibą w Szczecinie | 24 |
3 | Północny OT z siedzibą w Gdańsku | 59 |
4 | Zachodni OT z siedzibą w Poznaniu | 4 |
5 | Wschodni OT z siedzibą w Lublinie | 15 |
6 | Środkowozachodni OT z siedzibą w Łodzi | 24 |
7 | Południowo-Zachodni OT z siedzibą we Wrocławiu | 8 |
8 | Południowy OT z siedzibą w Katowicach | 23 |
9 | Południowo-Wschodni OT z siedzibą w Krakowie | 49 |
razem | 211 |
Pomimo ponad czteroletniego okresu zatwierdzania taryf dla ciepła napływające wnioski wymagają wciąż wielu korekt i uzupełnień, powodując wydłużanie się procesu zatwierdzania taryf dla ciepła. Wiele przedsiębiorstw ciepłowniczych miało poważne problemy z właściwą interpretacją przepisów i z prawidłowym sporządzeniem wniosku taryfowego.
Taryfy przedsiębiorstw wytwarzających ciepło zawierają ceny za zamówioną moc cieplną, ceny ciepła i ceny nośnika ciepła. Ich ceny są nieporównywalne ze względu na różne jednostki odniesienia (zł/MW, zł/GJ i zł/m3). Aby określać skutki zmiany tych cen dla odbiorców, prawo określa formuły obliczania średnich wskaźnikowych cen ciepła. Ściśle ustalone są także reguły dla określenia średnich wskaźnikowych stawek opłat za usługi przesyłowe.
Dla celów porównawczych w skali makro, tj. całego kraju i w skali województw przyjęte zostały średnioważone ceny ciepła i średnioważone stawki opłat za usługi przesyłowe261, które obliczono na podstawie zatwierdzonych w 2001 r. taryf dla ciepła. W ten sposób ustalony został średni poziom cen ciepła i stawek opłat za usługi przesyłowe: 261 wskaźniki te należy traktować wyłącznie jako orientacyjne wskaźnikowe ceny i stawki opłat (służące do porównań w skali makro).
Tabela 11. Średni poziom cen ciepła i stawek opłat za usługi przesyłowe
Lp | Województwo | Średnioważona cena ciepła [zł/GJ] | Średnioważona stawka opłaty za usługi przesyłowe [zł/GJ] |
1 | Mazowieckie | 21,53 | 8,43 |
2 | Dolnośląskie | 23,23 9,99 | |
3 | Opolskie | 25,18 | 9,62 |
4 | Kujawsko-pomorskie | 24,91 | 10,83 |
5 | Wielkopolskie | 23,73 | 8,31 |
6 | Pomorskie | 22,27 | 13,08 |
7 | Warmińsko-mazurskie | 25,64 9,15 | |
8 | Małopolskie | 20,65 10,98 | |
9 | Podkarpackie | 26,50 | 9,48 |
10 | Śląskie | 22,01 9,05 | |
11 | Łódzkie | 22,43 8,41 | |
12 | Świętokrzyskie | 22,84 8,68 | |
13 | Zachodniopomorskie | 28,00 | 8,14 |
14 | Lubuskie | 28,02 | 5,92 |
15 | Lubelskie | 23,47 | 9,15 |
16 | Podlaskie | 22,95 | 10,20 |
Ogółem kraj | 23,01 | 9,30 |
Średni wzrost przychodów ze sprzedaży ciepła pozwala na ocenę wzrostu opłat z tytułu zaopatrzenia w ciepło w województwach i w kraju oraz stanowi syntetyczny wskaźnik, służący do porównań makroekonomicznych. Wzrost ten wynosi średnio 8,11%. Jednocześnie trzeba zwrócić uwagę, że udział przychodów z tytułu świadczenia usług przesyłowych stanowi w skali kraju ok. 26% łącznych przychodów, planowanych na pierwszy rok obowiązywania taryf zatwierdzonych w 2001 r., a więc jest prawie 3-krotnie mniejszy od planowanych w tym samym czasie przychodów z działalności gospodarczej związanej z wytwarzaniem ciepła. Tak więc wzrost stawek opłat za usługi przesyłowe powoduje znacznie mniejszy wzrost opłat dla odbiorców niż wzrost cen ciepła.
Warto podkreślić, że ostateczne wzrosty płatności za ciepło, w przypadku większości przedsiębiorstw energetycznych są niższe od proponowanych przez te przedsiębiorstwa w pierwszych wersjach wniosków o zatwierdzenie taryfy. Analiza kosztów przyjmowanych przez te przedsiębiorstwa jako uzasadnione do ustalenia cen i stawek opłat, prowadziła do weryfikacji i zmniejszenia tych kosztów, a w konsekwencji do obniżenia cen i stawek opłat dla odbiorców końcowych.