Jednym z podstawowych warunków ciągłej ekspansji przedsiębiorstwa jak również zapewnienia sobie pozycji na rynku jest umiejętność podejmowania optymalnych decyzji dotyczących rozwoju flamy i źródeł jego finansowania. Trafność tych decyzji decyduje o konkurencyjności przedsiębiorstwa, o jego udziale w rynku jak również o możliwości gromadzenia zysku. Wszystko to dokonuje się w przedsiębiorstwie poprzez realizację określonych przedsięwzięć rozwojowych. Przedsięwzięcia te wymagają zgromadzenia odpowiedniego kapitału, a efekty z jego zaangażowania są widoczne dopiero po pewnym czasie.
Przedsięwzięcia rozwojowe mogą dotyczyć zarówno zmian wielkości produkcji, jej jakości i stli asortymentowej, obniżki kosztów, zmiany źródeł zaopatrzenia i kierunków zbytu, jak też powiązań z innymi firmami, a także wspólnych inwestycji, lokowania nadwyżek kapitału poza firmą macierzystą czy też innych form działania[1]. Istnieje szereg rodzajów przedsięwzięć inwestycyjnych. Wśród nich można wyróżnić[2]:
1) inwestycje odtworzeniowe- polegające na zastępowaniu zużytych lub przestarzałych urządzeń nowymi
2) inwestycje modernizacyjne- nastawione głównie na zmniejszenie kosztów wytwarzania wyrobów i przeprowadzane zazwyczaj łącznie z inwestycjami odtworzeniowymi,
3) inwestycje innowacyjne- służące modyfikacji wytwarzanych dotychczas wyrobów,
4) inwestycje rozwojowe- obejmujące dwa rodzaje przedsięwzięć:
a) mające na celu zwiększenie szeroko rozumianego potencjału produkcyjnego w znaczeniu wydajności parku maszynowego, rozwoju sieci handlowej, zróżnicowania kanałów dystrybucji,
b) służące wdrażaniu do produkcji nowych wyrobów, lepiej zaspokajających istniejące potrzeby potencjalnych nabywców lub powodujących powstawanie nowych, dotychczas nie znanych potrzeb
5) inwestycje strategiczne o charakterze defensywnym, ofensywnym i defensywno – ofensywnym,
6) inwestycje dotyczące ustroju społecznego- służące zapewnieniu możliwie najlepszych warunków personelowi fumy, zarówno w czasie peacy, jak i poza nią,
7) inwestycje dotyczące interesu publicznego- obejmujące m.in. wydatki związane z ochroną środowiska naturalnego, tworzeniem funduszy służących finansowaniu badań naukowych, szeroko rozumianym mecenatem przedsiębiorstw w dziedzinie kultury, edukacji itp.
Nie wszystkie wyżej wymienione rodzaje inwestycji przynoszą przedsiębiorstwom bezpośrednie korzyści. Niektóre z nich są realizowane zgodnie z przepisami prawa np. inwestycje związane z ochroną środowiska, niektóre zaś służą dobremu wizerunkowi firmy. Spośród wszystkich inwestycji najważniejsze są te, które gwarantują rozwój przedsiębiorstwom, kształtują możliwości produkcyjne i determinują przyszłą pozycje na rynku.
Konieczność odejmowania różnego rodzaju inwestycji dostrzeżono również w ZPB „Frotex” S.A. w Prudniku. Podejmowane decyzje inwestycyjne dotyczyły głównie postępu techniczno produktowego jak również działań związanych z ochroną środowiska. naturalnego. W 1996 roku doprowadzono oczyszczalnię ścieków do pełnej zdolności technologicznej, którą oddano do użytku w 1995 roku. Efekt ekologiczny uzyskano we wrześniu 1996 roku, dzięki czemu możliwe było przywrócenie życia biologicznego w sąsiedniej rzece, co spowodowało zaliczenie jej do II klasy czystości. Ogólne nakłady na tę inwestycje wyniosły 5 765 tys. zł.
Osiągnięcie efektu ekologicznego uwolniło spółkę od zagrożenia związanego z naliczeniem kar na rzecz Wydziału Ochrony Środowiska w kwocie 2 mln zł, jak również od innych negatywnych konsekwencji związanych z natychmiastową wymagalnością zwrotu zaciągniętych pożyczek z funduszy celowych. Niezaprzeczalnym faktem było zaprzestanie postrzegania Frotexu jako największego „truciciela” środowiska. Rok 1996 to okres zakończenia modernizacji Wydziału Przędzalni w Podlesiu. Inwestycja ta kosztowała 4 298 tys zł. Efekty jakie uzyskano w jej wyniku to:
- wzrost produkcji przędzy ze 190 ton średnio w miesiącu przed modernizacją do 230-250 ton miesięcznie po modernizacji
- spadek kosztów jednostkowych średnio 0 około 4%
- wzrost udziału ( tańszej od kupowanej z zewnątrz) przędzy własnej z 72,7% do 91,3%
- znaczna poprawa jakościowa produkowanej przędzy
- zdecydowana poprawa warunków pracy poprzez likwidację zapylenia
W roku 1997 podjęto szereg działań w zakresie unowocześnienia i rozszerzenia asortymentu produkcji. Wprowadzono do produkcji szereg nowych asortymentów między innymi tkanin obrusowych Ewita, tkanin ścierkowych Kiwi, tkanin płaszczowych frotte Pegaz oraz tkanin ręcznikowych frotte Tulipan, co było możliwe dzięki poczynionym inwestycjom. W tymże roku wprowadzono nową technologię wykończenia tkanin frotte, zmiękczając je na suszarce ramowej, uzyskując lepszą kolorystykę i uchwyt tkaniny. Równolegle do prac nad nowymi asortymentami, wprowadzono w przedsiębiorstwie wiele nowości wzorniczo – kolorystycznych. W 1997 roku wykonano łącznie 360 nowych wzorów. W ostatnim kwartale omawianego okresu rozpoczęto prace nad wdrożeniem do produkcji tkaniny drelichowej z wykończeniem niepalnym i antyelektrostatycznym oraz przędz mieszankowych z udziałem włókna wiskozowego modalnego, przeznaczonych na osnowy pętelkowe w celu podniesienia walorów użytkowych, tj. wodochłonności i wybarwienia.
W roku 1997 nakłady inwestycyjne wyniosły 2 357 tys zł., z czego za zakupy maszyn i urządzeń wydatkowano 1 161 tys zł. Do najważniejszych realizowanych w tym czasie przedsięwzięć należały:
budowa składowiska żużla
Konieczność jego budowy wynikała z decyzji Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Opolu, na mocy której zakład został zobowiązany do właściwego zagospodarowania i eksploatacji żużla i odpadów. Budowa składowiska pozwoliła na uniknięcie przewidzianych kar za zatruwanie środowiska.
zakup wybijanki kart żakardowych
Inwestycja ta miała charakter odtworzeniowy. Stan techniczny posiadanych wybijanek był bardzo zły, czego wynikiem była duża awaryjność.
zakup fulardu zimnozwojowego
Fulard przeznaczony został na Wydział Wykańczalni i umożliwił osiągnięcie następujących efektów:
- dał możliwość barwienia krótkich serii produkcyjnych, co spowodowało obniżenie kosztów,
- wyeliminował z procesu barwienia sól kuchenną, co miało upływ na uciążliwość ścieków,
- pozwolił na zmniejszenie zużycia pary wodnej w procesie barwienia oraz uzyskanie dobrego jakościowo wybarwienia.
zakup suszarki EB-60
Potrzeba zakupu suszarki wiązała się z potrzebą produkcji wyrobów tamblowanych. Badania marketingowe wykazały wzrost zainteresowania rynku tkaninami frotte zmiękczonymi w procesie tamblowania.
modernizacja Wydziału Konfekcji
Modernizacja tego wydziału wiązała się z zakupem automatów do rozkroju i obszywania poprzecznego ręczników. Zlecono także opracowanie koncepcji nowej organizacji pracy wydziału. Efektem inwestycji była poprawa organizacji pracy i zmniejszenie stanu zatrudnienia.
zakup oprogramowania i sprzętu komputerowego
Wdrożone zostały programy TETA- System Finansowo-Księgowy i System Gospodarka Materiałowa. Opracowany został harmonogram i rozpoczęto wdrożenie systemu TETA- Techniczne Przygotowanie Produkcji. Uruchomiona została także sieć komputerowa na Wydziale Przędzalni w Podlesiu.
Do ważniejszych inwestycji w 1998 roku należały:
zakup kolejnego fulardu zimnozwojowego
Była to inwestycja o wartości 1 141 830 zł.
zakup maszyn konfekcyjnych
Inwestycja ta związana była z modernizacją Oddziału Szwalni na Wydziale Konfekcji i spowodowała poprawę jakości, zmniejszenie usług powierzanych
podwykonawcom, zmniejszenie zatrudnienia i wprowadzenie systemu czterobrygadowego. Realizacja tej inwestycji pozwoliła na zastąpienie pojedynczych główek szyjących automatycznymi maszynami do cięcia wzdłużnego oraz szycia wzdłużnego i poprzecznego.
Wartość inwestycji- 2 062 328 zł.
zakup skręcarek dwuskrętowych oraz zdwajarki
Była to inwestycja odtworzeniowa polegająca na wymianie starych, zużytych, energochłonnych maszyn. Pozwoliła na:
- uruchomienie czterobrygadowego systemu pracy,
- zmniejszenie zatrudnienia,
- unowocześnienie parku maszynowego,
- zastąpienie 18 starych maszyn siedmioma wydajnymi skręcarkami i jedną zdwajarką,
- obniżenie ilości przędzy resztkowej przez dokładne odmierzanie przędzy w procesie przewijania i skręcania.
Wartość inwestycji- 3 612 424 zł.
zakup wybijanki kart żakardowych
Była to inwestycja odtworzeniowa polegająca na wymianie starych zużytych wybijanek produkcji bułgarskiej. Zakup nowej maszyny umożliwił wyeliminowanie błędów w perforacji wzorów, prawidłową i terminową pracę w zakresie odtworzenia i bicia wzorów jak również na wyeliminowanie błędów podczas cyklu produkcyjnego, a tym samym na poprawę jakości wyrobów.
Wartość inwestycji 127 555 zł.
zakup krosna gładkiego
Zakupiono krosno włoskiej firmy Somet wraz z maszyną żakardy firmy Staubli. Pozwoliło to uruchomić kolekcję produkcji obrusowej odpasowanej na bazie wzorów Frankla tj. kolekcji ekskluzywnej o bardzo wysokiej jakości. Na dotychczasowym parku maszynowym produkcja tego typu wyrobów nie była możliwa.
Wartość inwestycji- 580 790 zł.
W 1998 roku zmodernizowano sklep firmowy poprawiając jego wystrój i tym samym podnosząc standard obiektu. Lata 1999 i 2000 były kolejnym okresem realizacji programu inwestycyjnego firmy stanowiącego część programu strategicznego. Nakłady rzeczowe na inwestycje poniesione w tym okresie wyniosły 19,4 mln zł.
Do najważniejszych przedsięwzięć inwestycyjnych zrealizowanych w tych latach należą:
- zakup przewijarek
- zakup krosien z maszynami żakarda
- zakup klimatyzacji i budowa kompresorowni
- zakup snowadła
- zakup aparatów barwiarskich
- inwestycje w rozwój sprzedaży i sieć dystrybucji
Inwestycje realizowane w ZPB „Frotex” S.A. są wynikiem planowania strategicznego mającego na celu skuteczna walkę z konkurencją oraz umocnienie pozycji rynkowej firmy. Dotychczasowe działania pozwoliły firmie na wzrost udziału w rynku, wzrost poziomu konkurencyjności oraz na obniżenie kosztów produkcji. Firma realizując przyjętą strategię stała się wiodącym producentem przemysłu włókienniczego w Polsce.
[1] M. Sierpińska T. Jachna „Ocena przedsiębiorstw według standardów światowych” PWN Warszawa 1998r., s.189
[2] M. Sierpińska T. Jachna „Ocena przedsiębiorstw według standardów światowych” wydanie drugie PWN Warszawa 1998r. s. 189 – 190.