Funkcje podatków

5/5 - (2 votes)

Podatki stanowią jeden z najważniejszych elementów systemu finansów publicznych. Pełnią one kilka funkcji, które wpływają na rozwój gospodarczy i społeczny kraju. W niniejszym referacie przedstawione zostaną najważniejsze funkcje podatków.

Funkcja finansowa

Podstawową funkcją podatków jest funkcja finansowa. Polega ona na zebraniu środków finansowych przez państwo, które są niezbędne do pokrycia wydatków publicznych. Podatki stanowią źródło dochodów budżetu państwa i są niezbędne do zapewnienia stabilności finansów publicznych oraz pokrycia kosztów realizacji różnych projektów i programów publicznych.

Funkcja redystrybucyjna

Podatki pełnią również funkcję redystrybucyjną. Polega ona na przenoszeniu części dochodów zamożniejszych grup społecznych na potrzeby mniej zamożnych. Dzięki temu podatki umożliwiają zniwelowanie nierówności społecznych i zapewnienie bardziej sprawiedliwego rozkładu bogactwa w społeczeństwie. W wielu krajach istnieją specjalne systemy podatkowe, które umożliwiają dodatkowe wsparcie dla najbardziej potrzebujących grup społecznych.

Funkcja stabilizacyjna

Podatki pełnią również funkcję stabilizacyjną. W okresach kryzysu gospodarczego państwo może zwiększać wysokość podatków w celu ograniczenia konsumpcji i zapobieżenia dalszemu pogorszeniu sytuacji gospodarczej. W ten sposób podatki stanowią narzędzie do regulacji gospodarki i zapewnienia jej stabilności.

Funkcja regulacyjna

Podatki pełnią także funkcję regulacyjną, która polega na wprowadzeniu ograniczeń na niektóre działania gospodarcze, w celu ochrony środowiska, zdrowia ludzi czy też utrzymania porządku społecznego. Przykładem może być podatek nałożony na produkty szkodliwe dla zdrowia, takie jak papierosy czy alkohol. Celem jest zniechęcenie do ich konsumpcji i tym samym ochrona zdrowia publicznego.

Podobnie, podatki mogą być wykorzystywane do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i innych szkodliwych zanieczyszczeń, poprzez nałożenie podatku na ich emisję. Celem jest ochrona środowiska i promowanie rozwoju zrównoważonego.

Funkcja regulacyjna podatków pozwala również na utrzymanie stabilności gospodarki poprzez regulowanie niektórych sektorów, takich jak np. sektor nieruchomości. Poprzez odpowiednie ustawienie stawek podatkowych, można wpłynąć na wzrost lub spadek cen nieruchomości, a tym samym na stabilizację rynku.

W ten sposób, funkcja regulacyjna podatków stanowi ważne narzędzie dla rządu do kontrolowania i regulowania różnych aspektów gospodarki i społeczeństwa, w celu osiągnięcia określonych celów społecznych i gospodarczych.

Z kolei S. Owsiak wyróżnia trzy funkcje podatków:

Rysunek nr 2:  Funkcje podatków

Źródło: Opracowanie własne

Podatki spełniają trzy główne funkcje:

  • fiskalną – są głównym źródłem dochodów budżetu państwa, gwarantują finansowanie wydatków publicznych. Jest to pierwotna, najstarsza funkcja podatków,
  • stymulacyjną – są wykorzystywane przez państwo jako instrument oddziaływania na decyzje podmiotów gospodarczych w celu skorelowania ich z założeniami polityki gospodarczej i społecznej państwa,
  • redystrybucyjną – są instrumentem przesuwania dochodów pomiędzy różnymi grupami społecznymi.

Efekt redystrybucyjny podatków zależy od systemu podatkowego, a w szczególności od podatków bezpośrednich. Dla pewnego obrazu należy także uwzględnić podatki pośrednie takie jak VAT czy akcyza, których rola w naszym budżecie rośnie[1].

Sposób wydatkowania środków budżetowych – przede wszystkim na świadczenia dla najuboższych – może wzmocnić lub osłabić efekt redystrybucji podatków.

Podatki są jednym z najważniejszych źródeł dochodów budżetu państwa i pełnią kilka ważnych funkcji. Oto kilka z nich:

  1. Finansowanie wydatków publicznych: Najważniejszą funkcją podatków jest finansowanie wydatków publicznych, takich jak opieka zdrowotna, ochrona środowiska, edukacja i bezpieczeństwo. Bez podatków, rząd nie mógłby pokryć tych kosztów i utrzymać dostępności do usług publicznych.
  2. Redistrybucja dochodów: Podatki są używane do zredistrybuowania dochodów, aby pomóc najbiedniejszym i umożliwić im dostęp do podstawowych usług publicznych.
  3. Stabilizacja gospodarki: Podatki są również używane do stabilizacji gospodarki poprzez regulowanie wydatków konsumentów i producentów w okresach recesji i prosperity.
  4. Wsparcie rozwoju: Podatki są używane do wspierania rozwoju i modernizacji infrastruktury, takiej jak budowa dróg, mostów i budynków publicznych.
  5. Ochrona środowiska: Podatki są również używane do finansowania działań związanych z ochroną środowiska, takich jak ochrona rzadkich gatunków zwierząt i roślin oraz ochrona zasobów naturalnych.

Podsumowując, podatki pełnią wiele ważnych funkcji i są niezbędne dla utrzymania i rozwoju państwa. Pomagają w finansowaniu wydatków publicznych, redistrybucji dochodów, stabilizacji gospodarki, wspieraniu rozwoju i ochronie środowiska.


[1] S. Owsiak op. cit. s. 139-145