kontynuacja pracy magisterskiej ze stycznia

Produkcja przemysłowa w powiecie kowieńskim

5/5 - (4 votes)

kontynuacja pracy magisterskiej ze stycznia

Produkcja przemysłowa w powiecie Kowieńskim stanowi 20% całej produkcji przemysłowej w kraju, ponadto 25% osób zatrudnionych w przemyśle zatrudnieni są w powiecie Kowieńskim.

Kowno ma długoletnie tradycje przemysłu włókienniczego i przemysłu wyrobów tekstylnych, przemysłu elektronicznego i drzewnego, także przemysłu meblowego, produkcji przyrządów medycznych, optycznych i innych, a także produkcji spożywczej i chemicznej[1].

Tabela 14

Sprzedana produkcja przemysłowa ( mln. Lt., bez akcyzy i VATu).

  1995 1996 1997 1998 1999
Na Litwie 2657 3275 3466 3550 3532
Powiat Kowieński 1573 1917 2104 2134 2089
Miasto Kowno 6 7 4 7 7
Miasto Birsztonas 560 624 510 489 401
Rejon Jonawski 31 69 75 82 66
Rejon Kajszadorski 23 41 46 74 65
Rejon Kowieński 357 462 560 571 691
Rejon Kiedajniajski 28 49 55 80 94
Rejon Prenski 79 106 112 113 119
Rejon Rasejniajski 2657 3275 3466 3550 3532

Źródło: Rocznik statystyczny 2000.

W 1998 roku dochód od produkcji przemysłowej wyniósł 887,5 mln. USD, co stanowi 20% dochodu od produkcji przemysłowej w całym kraju.

W 1998 roku w powiecie wytworzono 2,1 mld. USD PKB, co stanowi 20% krajowego PKB. PKB per capita wyniosło 2,850 USD co wynosi 98% przeciętnej stopy krajowej. 25% ludności zatrudnionej w przemyśle pracuje w powiecie Kowieńskim i większa część ich zatrudniona jest w mieście Kownie. Przeciętny zarobek w powiece zawsze starano się utrzymać na poziomie krajowym, a ponadto dążono do podjęcia przeciętnego zarobku nad skalę krajową. W 1998 roku średni przeciętny zarobek w powiecie wyniósł 240 USD, tym czasem w kraju średni przeciętny zarobek wyniósł 236 USD. Największy średni dochód w powiece  był zarejestrowany w mieście Birsztonsztonas i wyniósł 315 USD , ponieważ znajduje się tu wiele ośrodków rekreacyjnych i wypoczynkowych natomiast przemysł jest tu mało rozwinięty. Także wysokie wskaźniki płacy zarobkowej zarejestrowano w rejonie Jonawskim(288 USD) i w Kiedajniajskim(285 USD). Najmniejsza średnia zarobkowa zarejestrowana była w rejonie Kaunaskim(193 USD)[2].

Takie gałęzie przemysłu jak produkcja maszyn i instrumentów, konstrukcji metalowych, przemysł chemiczny, materiałów budowlanych, włókienniczy i odzieżowy, produkcja mebli, papieru, szkła i artykułów spożywczych są bardzo dobrze rozwinięte w powiecie Kowieńskim[3].

Wmieście Kownie przemysł energetyczny(jak też przemysł włókienniczy) stanowi 36% sektora przemysłowego, budowla maszyn stanowi 22%, przemysł spożywczy 17%, przemysł chemiczny 6%, przemysł drzewny i papierowy 5%. Przemysł włókienniczy, produkcja wyrobów spożywczych i napojów operowane są przez prywatne i mniejsze firmy co powoduje, że mają one większy dochód. Eksport produkcji odzieżowej, futrzanej i obuwia stanowi 85%, wyrobów chemicznych 63%, wyrobów telekomunikacyjnych 42%.Tradycyjny przemysł w mieście Kownie, to przemysł elektroniczny i w danym momencie jest w procesie  prywatyzacji i transformacji, zorientowany będzie w większości na rynki zachodnie. Większość firm specjalizujących się w produkcji maszyn są sprywatyzowane lub w procesie prywatyzacji.

W rejonie Kiedajniajskim produkcja wyrobów chemicznych, w większości nawozów

syntetycznych, stanowi większą część produkcji przemysłowej. W 1999 roku sprzedano produkcji chemicznej na sumę 141 mln. USD, 85% na rynkach zachodnich, w Stanach Zjednoczonych i Azji[4].

Rejon Prenski słynie z liczby inwestycji w przemysł odzieżowy, wiele inwestorów zainwestowało w miejscowe przedsiębiorstwa wytwarzające odzież na eksport. Przedsiębiorstwa zatrudniają więcej niż 800 osób miejscowej populacji. Sprzedaż tych przedsiębiorstw wyniosła w roku 1999 11 mln. USD[5].

W strukturze przemysłu powiatu Kowieńskiego wyróżnia się wytwórnia chemiczna – w powiecie działają dwie największe w kraju spółki – “Achema” i  “Lifosa”. W Kownie najwięcej sprzedających się produktów należy do spółek włókiennictwa, wyrobu i farbowaniu futer, produktów spożywczych i napojów, tekstyli, wyrobów chemicznych i produktów przemysłu. Na jednego mieszkańca przypada więcej sprzedanej produkcji, niż średnio na Litwie, choć według tego wskaźnika Kowno zostaje w tyle za powiatami Telšiai, Kłajpedy oraz Panieweżis. W powiecie według tego wskaźnika na prowadzeniu są gminy Jonava i Kėdainiai, temu przyczyniają się wcześniej wspomniane spółki. Według sprzedaży w 2000  rok był udany dla  “Achemy”, tymczasem  sprzedaż “Lifosy” zmalała. W 2000 roku wyrosła produkcja i sprzedaż także w innych branżach, takich jak “Kauno energija”, SBA koncern, “Kraft Jacobs Suchard Lietuva”, “Sanitex”, “Kėdainių cukrus”, odbiły się takie spółki jak “Dirbtinis pluoštas”, “Šatrija” z Raseiniai[6].

[1] Materiały uzyskane w Instytucie Rozwoju Regionalnego.

[2] Materiały uzyskane w Instytucie Rozwoju Regionalnego.

[3] Tamże.

[4] Materiały uzyskane w Instytucie Rozwoju Regionalnego.

[5] Tamże.

[6] Tamże.

Sytuacja demograficzna powiatu kowieńskiego

5/5 - (3 votes)

kontynuacja pracy magisterskiej ze stycznia

Na początku roku 1999 ludność powiatu Kowieńskiego wyniosła prawie 754,000 osób, co stanowi około 20% ludności całego kraju. Kowno jest drugim miastem w Litwie pod względem wielkości, mieszka tu 414,000 mieszkańców. Stanowi to 74%ludności miejskiej w powiecie. Ważniejsze miasta powiatu Kowieńskiego to Jonawa i Kedainiai.

Młodzież w wieku od 16 do 24 lat stanowi 13% całej ludności powiatu[1].

W tabeli 6 przedstawiony jest skład ludnościowy powiatu Kowieńskiego :

Tabela 6. Ludność na dzień 1 stycznia 2000 roku.

   

ogółem

 Według płci  

emeryci
mężczyźni kobiety
Powiat Kowieński 753,915 349,944 403,971 149,461
Miasto Kowno 414,174 190,277 223,897 78,809
Miasto Birsztonas 3,800 1,723 2,077 863
Rejon Jonawski 55,140 26,101 29,039 8,863
Rejon Kaisziadorski 40,187 18,707 21,480 9,334
Rejon Kaunaski(bez Miasta Kowna) 84,414 39,795 44,619 15,393
Rejon Kiedajniajski 70,683 33,110 37,573 14,797
Rejon Prenski 39,037 18,375 20,662 10,322
Rejon Rasejniajski 46,480 21,856 24,624 11,080
Ogółem w Litwie 3,700,799 1,745,385 1,955,414 744,906

Źródło: Agencja Rozwoju Litwy

Od roku 1990 sytuacja demograficzna w powiecie Kowieńskim pogarszała się. Z powodu malejącego wskaźniku urodzeń (tabela 8) w powiecie przyrost naturalny był ujemny. Wskaźnik ilości zgonów na początku dziesięciolecia wzrósł, lecz w latach późniejszych malał i na dzień dzisiejszy osiągnął poziom roku 1990 i wynosi 10,3 na 1000 mieszkańców. W rejonach powiatu Kowieńskiego sytuacja demograficzna zmieniała się niejednolicie i z tego powodu zauważalna jest różnica między poszczególnymi regionami powiatu. Chociaż w na wsi rodzi się więcej dzieci niż w mieście, lecz liczba zgonów na wsi jest prawie dwukrotnie większa w porównaniu z ludnością miejską. Właśnie z tego powodu bardzo się różnią wskaźniki przyrostu naturalnego (tabela 7 )(wieś -3,7  miasto  0,3 na 1000 mieszkańców)[2].

Tabela 7. Wskaźnik urodzeń.

  Ilość urodzeń Ilość urodzeń na 1000 mieszkańców
  1996 1997 1998 1999 1996 1997 1998 1999
Powiat Kowieński 8173 7779 7516 7315 10.8 10.3 10.0 9.7
Kowno 4293 3859 3866 3851 10.3 9.3 9.3 9.3
Birsztonas. 31 26 29 25 8.2 6.8 7.6 6.6
Rejon Jonawski 661 672 622 632 12.1 12.3 11.3 11.4
Rejon Kajszadorski 423 470 419 416 10.5 11.7 10.4 10.3
Rejon Kowieński 1078 1064 927 852 12.4 12.9 11.1 10.0
Rejon Kiedajniajski. 773 762 726 681 11.0 10.8 10.3 9.6
Rejon Prenski 412 411 402 377 10.6 10.5 10.3 9.7
Rejon Rasejniajski 502 515 525 481 10.7 11.0 11.3 10.4

Źródło: Rocznik statystyczny 2000

Tabela 8. Przyrost naturalny.

  Przyrost naturalny Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców
  1996 1997 1998 1999 1996 1997 1998 1999
Powiat Kowieński -375 -266 -594 -443 -0.5 -0.4 -0.8 -0.6
Kowno 214 -61 -113 125 0.5 -0.1 -0.3 0.3
Birsztonas. 3 -3 -12 -20 0.8 -0.8 -3.2 -5.3
Rejon Jonawski 24 62 26 43 0.4 1.1 0.5 0.8
Rejon Kajszadorski -219 -99 -158 -99 -5.4 -2.4 -3.9 -2.5
Rejon Kowieński 148 229 117 27 1.7 2.8 1.4 0.3
Rejon Kiedajniajski. -147 -51 -104 -143 -2.1 -0.8 -1.5 -2.0
Rejon Prenski -234 -173 -195 -214 -6.0 -4.4 -5.0 -5.5
Rejon Rasejniajski -164 -170 -155 -162 -3.5 -3.7 -3.3 -3.5

Źródło: Rocznik statystyczny 2000

Śmiertelność. Ilość zgonów w powiecie Kowieńskim w przeciągu dziesięciolecia zostaje podobna. Jak w mieście tak i na wsi śmiertelność męszczyzn była 1,2 – 1,3 razy większa niż kobiet. Około 23% zmarłych było w wieku produkcyjnym: właśnie śmiertelność męszczyzn tego wieku jest 3,6 razy większa niż kobiet (męszczyźni – 6,9  kobiety – 1,9 zgonów na 1000 mieszkańców). Śmiertelność obu płci na terenach wiejskich była 1,7 razy większa w porównaniu ze śmiertelnością na terenach miejskich. Tak wyraźną różnicę śmiertelności między męszczyznami i kobietami, a także między terenami wiejskimi i miejskimi charakteryzuje kilka podstawowych faktów. Po pierwsze wielki wpływ ma różnorodna struktura wiekowa ludności, na przykład osoby w wieku 60 lat i starsze na wsi stanowią 23%, a w mieście 16%. Wśród ludności męszczyźni tego wieku stanowią 14%, a kobiety 22%.  W ten sposób porównując śmiertelność w różnych grupach ludnościowych stosuje się standaryzowane wskaźniki śmiertelności , które eliminują wpływ różnic wiekowych i pokazują realny poziom śmiertelności[3]. Poziom śmiertelności jest przedstawiony w tabeli 9.

Wpływ na różnicę poziomu śmiertelności mają także i inne czynniki socjalno-ekonomiczne, takie jak: poziom życia ludności wiejskiej, poziom bezrobocia, alkoholizm itp.. Wielki wpływ ma poziom opieki medycznej, jakość świadczonych usług medycznych oraz  ich dostępność[4].

Tabela 9. Śmiertelność.

  Liczba zgonów Liczba zgonów na 1000 mieszkańców
  1996 1997 1998 1999 1996 1997 1998 1999
Powiat Kowieński 8548 8045 8110 7758 11.3 10.7 10.8 10.3
Kowno 4079 3920 3979 3726 9.8 9.4 9.6 9.0
Birsztonas. 28 29 41 45 7.4 7.6 10.8 11.9
Rejon Jonawski 637 610 596 589 11.7 11.2 10.8 10.6
Rejon Kajszadorski 642 569 577 515 15.9 14.1 14.3 12.8
Rejon Kowieński 930 835 810 825 10.7 10.1 9.7 9.7
Rejon Kiedajniajski. 920 813 830 824 13.1 11.6 11.8 11.6
Rejon Prenski 646 584 597 591 16.6 14.9 15.3 15.2
Rejon Rasejniajski 666 685 680 643 14.2 14.7 14.6 13.9

Źródło: Rocznik statystyczny 2000

W roku 1999 zmalał poziom śmiertelności wśród niemowląt (załącznik 6), wskaźnik śmiertelności niemowląt wyniósł 9,8 zgonów  na 1000 mieszkańców. Jednak także widoczna jest różnica między obszarami wiejskimi i miejskimi: na terenach wiejskich wskaźnik ten osiągnął poziom 10,3 zgonów na 1000 mieszkańców, a na terenach miejskich 7,6 zgonów na 1000 mieszkańców[5].

Największa różnica w strukturze przyczyn zgonów pozostaje miedzy terenami miejskimi i wiejskimi. Porównując miasto i wieś można zauważyć, że liczba zgonów z powodu chorób dróg oddechowych jest trzy razy większa na wsi, dwa razy większa ilość zgonów spowodowanych chorobami systemy krążenia, 1,8 razy większa ilość zgonów spowodowanych czynnikami zewnętrznymi oraz 1,4 razy większa ilość zgonów spowodowanych różnorodnymi nałogami. Taką różnicę uwarunkowuje słaba opieka medyczna na terenach wiejskich oraz trudność jej dostępu[6] (Załącznik 6).

 Migracja ludności. Od dawna większość ludności powiatu Kowieńskiego była zmuszona do zmiany miejsca zamieszkania na całym terytorium Litwy, a także poza nią. Duże rodziny tradycyjne, zwłaszcza na wsi, podział gospodarstw i słaba gospodarka były podstawowymi przyczynami masowych migracji w latach 1816 – 1914 i 1918 – 1939. W latach powojennych na teren powiatu przybywało dużo mieszkańców z terytorium ZSSR. Do roku 1989 osób tych przybywało więcej niż imigrowało z terytorium powiatu Kowieńskiego. Większą część emigrantów stanowią mieszkańcy Rosji, w szczególności regionów środkowych Rosji, Uralu oraz Sybiru i obwodu Kaliningradskiego[7].

Ilość imigrantów w roku 1994 w porównaniu z rokiem 1980 zmalała na 90%. Ostatnio zmieniła się struktura migracji ludności i teraz więcej ludności wyjeżdża niż przyjeżdża (w większości wyjeżdżają do krajów WNP, Łotwy i Estonii. Dużą ilość emigrantów stanowią osoby wcześniej przybyłe z Rosji, Białorusi i Ukrainy[8]. Tabela 10 wskazuje dynamikę migracji w powiecie Kowieńskim:

Tabela 10. Migracja ludności w powiecie Kowieńskim.

  Przybyło Wybyło Saldo migracyjne
1997 1998 1999 1997 1998 1999 1997 1998 1999
Powiat Kowieński 16437 13166 12130 16993 12881 11989 -556 285 141
Kowno 5424 5029 4416 8389 6423 6076 -2965 -1394 -1660
Birsztonas 129 67 67 106 75 100 23 -8 -33
Rejon Jonawski 2167 1146 1149 1911 954 860 256 192 289
Rejon Kajszadorski 1183 890 903 1076 830 726 107 60 177
Rejon Kowieński 3420 2771 2522 2131 1913 1649 1289 858 873
Rejon Kiedajniajski 2490 1919 1852 2067 1593 1587 423 326 265
Rejon Prenski 845 671 634 574 511 490 271 160 144
Rejon Rasejniajski 779 673 587 739 582 501 40 91 86

Źródło: Rocznik statystyczny 2000

[1] Tarptautine Informatizavimo Akademija, op.cit., s. 75

[2] Tarptautine Informatizavimo Akademija, op.cit., s. 76

[3] Tarptautine Informatizavimo Akademija, op.cit., s. 79.

[4] Tarptautine Informatizavimo Akademija, op.cit., s. 80.

[5] Tamże, s. 79

[6] Tamże, s. 80

[7] Tarptautine Informatizavimo Akademija, op.cit., s.85.

[8] Tamże, s.85.

Inwestycje zagraniczne powiatu kowieńskiego

5/5 - (3 votes)

kontynuacja pracy magisterskiej ze stycznia

W roku 1999 w powiat Kowieński zainwestowano około 261 mln. USD, co stanowi 11% wszystkich inwestycji zagranicznych w całej Litwie. Pod względem inwestycji zagranicznych w tym powiecie jest on na trzecim miejscu w Litwie (po powiecie Wileńskim – 61% IZ i powicie Kłajpedzkim – 13% IZ). Liczba firm chcących zainwestować w powiat Kowieński wzrasta z każdym rokiem i w roku 1999 wynosiła 412 firm[1].

Miasto Kowno przyciąguje najwięcej inwestycji zagranicznych w całym powiecie(82%).Najwięcej pieniędzy zainwestowano (40 mln. USD) w przemysł energetyczny, Kaunaska Hydroelektrownia. Inwestycje związane z przemysłem spożywczy wyniosły około 24 mln. USD, w przemysł chemiczny zainwestowano 11 mln. USD, w przemysł konstrukcji metalowych zainwestowano 5,5 mln. USD, w przemysł elektroniczny i przyrządy optyczne zainwestowano 2 mln. USD[2].

Największe korporacje które są usatysfakcjonowane z tego, że zainwestowali pieniądze w powiat Kowieński są to: Kraft Foods International (USA), Richard Hammerle Farberei und Appertur Gesellschaft (Austria), Chargeur Company (France), Calwer Decken und Tuchfabriken (Germany), Motorola (USA), Statoil (Norway), Shell (Great Britain/Netherlands), Neste (Finland), and Siemens (Germany). Ostatnia

największa inwestycja miała miejsce w mieście Kownie. Włoska korporacja przemysłu włókienniczego Marzotto zainwestowała około10 mln. USD w przedsiębiorstwo włókiennicze Liteksas ir Cawl[3].

W rejonie Kedainiajski w 1997 roku Fińska firma Kemira zainwestowała 5 mln. USD w firmę Lifosa zajmującą się produkcją nawozy fosforowe. Również w tą firmę zainwestowała korporacja amerykańska Cargil Inc., inwestycje wyniosły 15 mln. USD. Firma Lifosa wchodzi w dziesiątkę firm krajowych mających największą sprzedaż[4]. Niżej zestawione tabele pokazują sytuację inwestycyjną w powiecie Kowieńskim w latach 1995 – 1999:

Tabel 11. Ilość transakcji z udziałem kapitału zagranicznego.

  1999 1998 1997 1996 1995
Powiat Kowieński 412 371 361 264 161
Ogółem w Litwie 1,718 1,620 1,511 961 742

Źródło: Agencja Rozwoju Litwy

Tabela 12. Inwestycje zagraniczne, w milionach USD.

  1999 1998 1997 1996 1995
Powiat Kowieński 260,6 198,2 156,3 115,6 75,3
Miasto Kowno 216,0 161,8 138,5 104,8 64,9
Rejon Jonawski 3,1 3,7 3,9 2,6 0,2
Rejon Kaisziadorski 3,8 1,5 1,3 1,2 2,1
Rejon Kaunaski(bez Miasta Kowna) 0,9 0,5 0,9 1,4 0,8
Rejon Kiedajniajski 32,9 20,2 8,1 1,3 1,0
Rejon Prenski 1,2 1,0 1,1 1,9 0,9
Rejon Rasejniajski 2,7 9,5 1,3 0,5 5,4
Ogółem w Litwie 2,413 1,975 1,041 700 352

Źródło: Agencja Rozwoju Litwy

W rejonie Prenskim większość inwestycji zagranicznych miało miejsce w firmy produkujące odzież[5].

Największe inwestycje i inwestorzy:

AB Kraft Foods Lietuva

Inwestor:                       Kraft Foods International,USA

Suma i typ inwestycji:   31 mln. USD, Joint Venture

Typ działalności:           produkcja i sprzedaż produktów spożywczych

Zatrudnienie:                 600 osób

Roczny obrót:               53 mln. USD

Eksport:                         60% (Łotwa, Estonia, Białoruś, Rosja, Obwód Kaliningradzki)

UAB Kemira-Lifos

Inwestor:                         Finlandia

Suma i typ inwestycji:    5 mln. USD, Join Ventura

Typ działalności:            Produkcja nawozów fosforowych

Zatrudnienie:                   145osób

Roczny obrót:                 17,5 mln. USD

Eksport:                          66% (Dania, Polska, Niemcy, Finlandia)

UAB E.Walters Baltik

Inwestor:                        Wielka Brytania

Suma i typ inwestycji:     978.750 USD, Join Ventura

Typ działalności:             Produkcja ubrania

Zatrudnienie:                   521 osób

Roczny obrót:                  Nie ma danych

Eksport:                           Nie ma danych

UAB Keseda

Inwestor:                         Niemcy

Suma i typ inwestycji:    23,000 USD

Typ działalności:            –

Zatrudnienie:                   2 osoby

Roczny obrót:                 Nie ma danych

Eksport:                          Nie ma danych

UAB Heca & Vijuora

Inwestor:                        Dania

Suma i typ inwestycji:    50,750 USD, Join Ventura

Typ działalności:            Produkcja ubrań

Zatrudnienie:                   56

Roczny obrót:                 Nie ma danych

Eksport:                          Nie ma danych

Jeden z czynników dobrej pozycji ekonomicznej jest wielkość i tempo wzrostu materialnych i bezpośrednich inwestycji zagranicznych (tabela 12). Ze względu na większy niż średni wzrost materialnych inwestycji na Litwie, wskaźnik wyrównawczy powiatu Kowieńskiego wzrósł w ostatnich latach. Trzeba stwierdzić, iż powiat Kowieński jako jeden z niewielu w 1999 – 2000 roku utrzymał bieżący stopień inwestycji, i nawet zdołał go trochę zwiększyć[6].

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) w powiecie Kowieńskim w 2000 roku sięgały 1211,1 mln. Lt, to prawie 16% więcej, niż w poprzednich latach (tabela 13), a BIZ przypadający na jednego mieszkańca, sięgało 1616,82 Lt. To prawie 1,6 razy mniej niż średnio na Litwie, według tego wskaźnika Kowno dość zostaje w tyle od Wilna, nieco mniej od Kłajpedy. Zauważamy tendencję, iż ten wskaźnik w powiecie Kowieńskim zbliża się do średniej Litwy[7].

W powiecie zajętość mieszkańców w sferach ekonomicznych nie odstaje od  ogólnej zajętości w kraju. Tymczasem w powiecie więcej jest pracujących w przemyśle i budownictwie, zauważono zmniejszenie liczby  pracujących w rolnictwie, a zwiększenie w sferze usług[8].

Tabela 13. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne, tys. LT.

  1996 1997 1998 1999 2000
Na Litwie ( mln. LT) 1406 2801 4162 6501 8252
Powiat Kowieński 301302 462490 625159 792675 1042477
Rejon Kowieński 259514 426625 558370 647056 864003
Rejon Jonawski 807 10461 15525 14702 12287
Rejon Kajszadorski 8337 4878 5121 6011 15183
Rejon Kiedajniajski 3058 5893 3628 2135 3725
Rejon Prenski 4089 5286 32842 80768 131942
Rejon Rasejniajski 3806 7557 4577 4109 4629

Źródło: Rocznik statystyczny 2000

[1] Materiały uzyskane w Administracji Powiatu Kowieńskiego.

[2] Tamże.

[3] Tamże.

[4] Tamże.

[5] kaunas.aps.lt 2003.04.20

[6] Tarptautine Informatizavimo Akedemija, op.cit., s. 23.

[7] Tamże, s. 23.

[8] Tarptautine Informatizavimo Akedemija, op.cit., s. 24.