Polityka promocji jako element marketingu-mix

5/5 - (2 votes)

Integralnym elementem strategii marketingowej jest polityka promocji, zwana też polityką komunikacji lub komunikowania się przedsiębiorstwa z rynkiem. Obejmuje ona zespół środków, za pomocą, których przedsiębiorstwo przekazuje na rynek informacje charakteryzujące produkt i/lub firmę, kształtuje potrzeby nabywców oraz pobudza i ukierunkowuje popyt.

Polityka promocji stanowi jedno z głównych – obok polityki produktu, cen i dystrybucji – narzędzi kierowania przez przedsiębiorstwo rynkiem, koordynacji popytu z podażą oraz walki konkurencyjnej. Poprzez promocję lansuje się firmę i/lub produkt zachęca do zakupów określonych dóbr i usług w określonym miejscu i czasie i na określonych warunkach oraz dąży do zdobycia przewagi nad konkurentami. W realizacji tych celów polityka komunikacji spełnia bardzo ważną rolę. Wynika ona głównie z jej funkcji informacyjnych i pobudzających, które zmierzają do wywołania określonych postaw i zachowań rynkowych nabywców.

Szczególnego podkreślenia wymaga rola promocji jako instrumentu rywalizacji na rynku. Przejawia się ona w dwóch płaszczyznach. Pierwsza wiąże się z atrakcyjnością i “siłą przebicia” instrumentów i programów promocji, proponowanych i wykorzystywanych przez przedsiębiorstwo na rynku. Druga natomiast sprowadza się do możliwości “zakłócenia” programów promocyjnych emitowanych przez konkurencję. Natężenie tych zakłóceń wpływa, bowiem na sposób percepcji informacji rynkowych i możliwości częściowej lub całkowitej eliminacji ze zbioru przesłanek decyzyjnych potencjalnych nabywców, a przez to rzutuje na realizację strategii marketingowej firmy i zajmowanej na rynku pozycji.

Znaczenie i miejsce polityki promocji w strategii marketingowej przedsiębiorstwa wynika z faktu, iż szeroko rozumiana atrakcyjność produktu nie stanowi wystarczającego warunku jego realizacji (sprzedaży). Na rynkach konkurencyjnych warunkiem tym jest dotarcie do potencjalnego nabywcy i przekazanie mu pakietu informacji charakteryzujących walory oferowanego produktu, miejsce i warunki zakupu oraz korzyści związane z jego nabyciem w porównaniu z korzyściami oferowanymi przez konkurentów. Ten system przekazu informacji, będący główną formą “wypowiedzi” i łączności z rynkiem, H.Meffert nazywa obrazowo “tubą marketingu”.

Z jej pomocą przedsiębiorstwo tworzy określone użyteczności miejsca, czasu i posiadania. Poprzez politykę komunikacji zmniejsza się dystans między sprzedawcą a nabywcą, skraca się czas zakupów i zwiększa się poziom edukacji rynkowej (wiedzy nabywców o produktach, ich właściwościach, możliwościach wykorzystania, cenach, itp.). Rola i znaczenie promocji rośnie wraz z rozwojem i dywersyfikacją rynku. Na rynkach słabo rozwiniętych, narzędziem polityki komunikacji jest głównie sam produkt (w tym jego cena i opakowanie) oraz kanały dystrybucji. W miarę rozwoju stosunków rynkowych, rozwoju produkcji masowej, zwiększania się i różnicowania podaży i dróg przepływu towaru, do przekazywania informacji na rynek nie wystarczają instrumenty dotychczasowe. Warunki te wymagają, bowiem stworzenia celowego, rozbudowanego systemu instrumentów promocji.

Polityka komunikowania się przedsiębiorstw z rynkiem obejmuje zespół środków o zróżnicowanych funkcjach i różnej strukturze wewnętrznej. Tworzą one łącznie złożoną kompozycję promotion-mix, w której dominujące znaczenie posiadają cztery grupy instrumentów a mianowicie:

  1. Reklama będąca bezosobową, płatną i adresowaną do masowego odbiorcy formą przekazywania 2 informacji rynkowych,
  2. Sprzedaż osobista polegająca na prezentowaniu oferty przedsiębiorstwa aktywizowaniu sprzedaży za pomocą bezpośrednich kontaktów interpersonalnych sprzedawców z nabywcami,
  3. Promocja dodatkowa obejmująca zespół środków zwiększających stopień atrakcyjności produktu dla nabywców i podwyższających ich skłonność do zakupu,
  4. Propaganda marketingowa (Public Relations i Publicity), stanowiąca kompleks działań mających na celu uzyskanie zrozumienia i zaufania opinii publicznej wobec przedsiębiorstwa i stworzenie atrakcyjnego wizerunku firmy.

O kompozycji elementów polityki promocji decyduje wiele okoliczności zależnych i niezależnych od przedsiębiorstwa. Wśród nich najważniejsze znaczenie posiadają: wielkość i sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstwa, jego cele długo-, średnio- i krótko- terminowe, rodzaj i charakter rynku działania, w tym zwłaszcza siła aktualnych i potencjalnych układów konkurencyjnych, rodzaj produktu, charakter popytu i stopień jego elastyczności cenowej i dochodowej, wielkość środków przeznaczonych na promocję, itp.

Wszystkie komponenty muszą być traktowane łącznie i stanowić harmonijną całość. Stwarza to konieczność opracowania odpowiedniego programu działań promocyjnych i zintegrowanie go z pozostałymi elementami strategii marketingowej przedsiębiorstwa.

Konsument

5/5 - (1 vote)

Punktem wyjścia wszystkich działań marketingowych jest konsument. Wiedza o konsumencie oraz jego postępowaniu na rynku jest niezbędna do opracowania jakiegokolwiek programu marketingowego czy też skutecznego zastosowania któregokolwiek z instrumentów marketingowych. Wzrastające znaczenie wiedzy w tym zakresie sprawia, że w ostatnich latach badanie postępowania konsumentów staje się coraz wyraźniej wyodrębniająca się dyscypliną wiedzy.86

Zachowania konsumpcyjne stanowią sfery ekonomicznej aktywności człowieka. Skierowane są one na bezpośrednie zaspokajanie potrzeb konsumpcyjnych, a więc na wykorzystanie środków konsumpcyjnych. Środki te są efektem innej sfery ekonomicznej aktywności, a mianowicie sfery pracy.87

W literaturze przedmiotu spotyka się wiele różnych definicji zachowania konsumenta i wskazują one na różne aspekty tego zachowania. I tak np. S. Gajewski traktuje konsumenta jako jednostkę spożywającą dobra i usługi, nabywającą je i decydującą o ich kupnie i zastosowaniu, a więc zwraca uwagę nie na samą konsumpcję, ale na procesy, które do niej doprowadziły oraz wypływające z niej konsekwencje.88

M. Pohorille definiuje zachowanie konsumenta jako sposób w jaki konsument hierarchizuje swoje potrzeby, w jaki wybiera dobra i usługi służące ich zaspokajaniu oraz użytkuje posiadane dobra.

H. Fabiunke, H. Fisher, J.Jager, W. Koppert uważają, że zachowanie konsumenta wynika z indywidualnego odczuwania potrzeb i obejmuje całokształt obiektywnie i subiektywnie określonych, racjonalnych i emocjonalnych, świadomych i nieświadomych jego posunięć w trakcie przygotowań do podjęcia decyzji na rynku dóbr konsumpcyjnych oraz w czasie konsumpcji. Według tej definicji zachowanie konsumenta to jego postawa w procesie powstawania zamiaru kupna i spożycia, a następnie w czasie przekształcania się potrzeby w popyt i w trakcie jego realizacji (bądź braku realizacji), odbywającej się przez podjęcie decyzji kupna lub skorzystania z usługi.89

J. Szczepański określa zachowanie konsumenta jako „ogół czynności, działań i sposobów postępowania mających na celu zdobycie środków zaspokojenia potrzeb i ogół sposobów obchodzenia się z tymi środkami”.90 Według niego na treść zachowania konsumentów składają się następujące elementy:

  • odczuwanie potrzeb i wartościowanie ich według indywidualnych skal preferencji, czyli tworzenie hierarchii potrzeb,
  • sposób zdobywania środków konsumpcji,
  • wybór spośród dostępnych środków konsumpcji, tj. sposób komponowania zestawów dóbr i usług,
  • wykorzystywanie środków konsumpcji, tj. sposób obchodzenia się z nimi.91

G. Światowy określa zachowanie konsumenta jako „zachowanie odnoszące się do konsumpcji rozumianej jako proces zaspokajania potrzeb ludzkich. Zachowania konsumenckie mają odzwierciedlać ten proces, w związku z czym będą ujmowane jako pewien zorganizowany ciąg reakcji na bodźce, tj. instynkty i emocje motywujące do zaspokajania odczuwanych potrzeb. Reakcje te należy rozpatrywać w odniesieniu do trzech podstawowych problemów:

  • specyfiki i właściwości potrzeb ludzkich, ich rodzajów i kolejności ujawniania się, a w rezultacie wyznaczania celów i aspiracji konsumpcyjnych,
  • wielkości i struktury konsumpcji świadczących o wyborze odpowiednich zestawów towarów i usług do zaspokajania odczuwanych potrzeb,
  • sposobu organizowania procesu spożycia, z czym wiążą się decyzje dotyczące zdobywania środków materialnych na konsumpcję, tj. pracy zarobkowej i pracy na rzecz gospodarstwa domowego, organizacji życia domowego oraz stwierdzenia, kto i jak dokonuje zakupu towarów i usług konsumpcyjnych.”92

Zachowanie konsumenta jest różnie definiowane, definicje te jednak mają wiele cech wspólnych. Ogólnie można powiedzieć, że zachowanie konsumenta to ogół działań i czynności mających na celu zaspokajanie potrzeb człowieka poprzez zdobywanie dóbr i usług według odczuwanego systemu preferencji, użytkowanie i dysponowanie nimi, wraz z decyzjami poprzedzającymi i warunkującymi te działania.

Badanie zachowania konsumenta ma za zadanie przynieść wyjaśnienie dwóch podstawowych problemów:93

  • jak zachowuje się konsument
  • dlaczego tak się zachowuje

Pierwsza kwestia odnosi się do zewnętrznych przejawów zachowania i można je sprowadzić do szeregu pytań szczegółowych – co konsumenci kupują, kiedy i gdzie kupują, jak często oraz w jaki sposób kupują i użytkują nabyte dobra.

Dużo trudniejsza jest odpowiedź na drugie pytanie – dlaczego konsumenci zachowują się w taki, a nie inny sposób, ponieważ odpowiedź może być różna w zależności od przyjętych punktów odniesienia i płaszczyzny rozważań. Zachowanie konsumenta mogą pomóc wyjaśnić takie dyscypliny jak psychologia (psychologia społeczna), socjologia, antropologia kulturowa i ekonomia.


86 L. Garbarski, I. Rutkowski, W. Wrzosek, „Marketing – punkt zwrotny nowoczesnej firmy”, PWE,

Warszawa 2000, s. 135

87 L. Rudnicki, Zachowanie konsumentów na rynku, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej

w Krakowie, Kraków 1996, s. 7

88 S. Gajewski, op. cit., s. 9

89 L. Rudnicki, op. cit., s. 7

90  ibidem, s. 7

91  ibidem, s. 8

92 G. Światowy, op. cit., s. 10

93 . Gajewski, op. cit., s. 10