Operacje bierne polegają na gromadzeniu wkładów i lokat, emitowaniu papierów wartościowych i wykonywaniu czynności zmierzających do powiększenia sumy środków znajdujących się w dyspozycji banków. Źródłem środków gromadzonych w ramach biernych operacji banku mogą być:
- wkłady oszczędnościowe ludności,
- pieniądz transakcyjny i lokaty terminowe jednostek gospodarczych przechowywane na rachunkach bankowych,
- środki pieniężne sfery budżetowej, różnych instytucji i organizacji przechowywane na rachunkach bankowych,
- lokaty przyjmowane od innych banków,
- kredyt refinansowy zaciągany w banku centralnym (NBP).
Do operacji biernych można także zaliczyć emitowanie przez bank własnych obligacji i powiększenie kapitału przez emitowanie akcji. Bierną operacją w banku emisyjnym jest emitowanie znaków pieniężnych.
Operacja polegająca na zaciąganiu kredytu przez bank komercyjny jest z jego punktu widzenia operacją bierną. Operacja emitowania pieniądza gotówkowego, będąca operacją bierną banku centralnego, polega na zasilaniu banków komercyjnych znakami pieniężnymi w ciężar ich rachunków bieżących, a banki wypłacają gotówkę swoim klientom.
Operacje bankowe bierne odnoszą się do działalności, w której bank pełni rolę pasywną i reaguje na żądania lub instrukcje klientów. Bank jest tutaj postrzegany jako pośrednik, który wykonuje określone czynności na zlecenie klientów. Poniżej przedstawiam kilka przykładów operacji bankowych biernych:
- Przyjmowanie depozytów: Banki przyjmują depozyty od klientów, którzy chcą zdeponować swoje środki finansowe w bezpiecznym miejscu. Klienci mogą otworzyć konta oszczędnościowe lub lokaty terminowe, na które wpłacają swoje środki, a bank zapewnia oprocentowanie i bezpieczeństwo tych środków.
- Obsługa przelewów i płatności: Banki wykonują operacje przelewów pieniężnych między różnymi rachunkami bankowymi. Klienci mogą zlecić bankowi wykonanie przelewu na określone konto lub dokonać płatności za pomocą kart płatniczych lub innych form płatności elektronicznych.
- Obsługa czeków: Banki pełnią rolę pośrednika w operacjach związanych z czekami. Kiedy klient otrzymuje czek od innej osoby lub instytucji, może zdeponować go w banku na swoim koncie. Bank następnie przetwarza czek, sprawdza jego autentyczność i wypłaca środki na żądanie klienta.
- Wypłata gotówki: Klienci banków mogą wypłacać gotówkę z własnych rachunków bankowych za pomocą bankomatów lub w oddziałach banku. Bank zapewnia dostęp do gotówki na podstawie dostępnych środków na koncie klienta.
- Obsługa kart płatniczych: Banki umożliwiają klientom korzystanie z kart płatniczych, takich jak karty debetowe i kredytowe. Banki przetwarzają płatności kartą, autoryzują transakcje i obsługują rozliczenia między sprzedawcami a klientami.
Operacje bankowe bierne są częścią codziennej działalności banków, a ich głównym celem jest zapewnienie wygody i bezpieczeństwa klientom w zarządzaniu swoimi finansami.