Pojęcie operacje bankowe w szerokim znaczeniu obejmuje wszystkie rodzaje czynności bankowych. Należą do nich operacje bierne (pasywne), operacje czynne (aktywne) oraz operacje pośredniczące (usługowe).
Polskie Prawo bankowe wymienia następujące operacje bankowe nazywane tam czynnościami bankowymi:
* prowadzenie rachunków bankowych,
* przyjmowanie wkładów oszczędnościowych i lokat terminowych,
* przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych,
* udzielanie i zaciąganie kredytów oraz pożyczek pieniężnych,
* wykonywanie operacji czekowych i wekslowych,
* przyjmowanie oraz dokonywanie lokat w bankach,
* udzielanie oraz przyjmowanie poręczeń i gwarancji bankowych,
* dokonywanie obrotu wartościami dewizowymi oraz prowadzenie obsługi finansowej obrotów z zagranicą,
* prowadzenie obsługi pożyczek państwowych,
* emitowanie papierów wartościowych oraz dokonywanie obrotu tymi papierami,
* dokonywanie zleconych czynności związanych z emisją papierów wartościowych,
* przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,
* wykonywanie na zlecenie innych banków czynności należących do zakresu działania banków zlecających.
Operacje bankowe można sklasyfikować na różne sposoby, uwzględniając różne kryteria. Oto kilka popularnych klasyfikacji operacji bankowych:
- Podział ze względu na rodzaj działalności:
- Operacje depozytowe: obejmują przyjmowanie depozytów od klientów, takich jak konta oszczędnościowe, konta bieżące, lokaty terminowe itp.
- Operacje kredytowe: dotyczą udzielania kredytów klientom, takich jak kredyty hipoteczne, kredyty konsumenckie, kredyty dla firm itp.
- Operacje maklerskie: obejmują handel papierami wartościowymi, takimi jak akcje, obligacje, fundusze inwestycyjne itp.
- Operacje płatnicze: dotyczą przetwarzania płatności, zarówno wewnętrznych (przelewy między kontami bankowymi), jak i zewnętrznych (przelewy między bankami, obsługa kart płatniczych itp.).
- Operacje walutowe: obejmują wymianę walut, obsługę transakcji walutowych, hedging walutowy itp.
- Podział ze względu na cel operacji:
- Operacje inwestycyjne: obejmują inwestowanie środków banku w różne aktywa finansowe w celu osiągnięcia zysku.
- Operacje finansowe: dotyczą zarządzania płynnością finansową, udzielania pożyczek, zarządzania ryzykiem, obsługi płatności itp.
- Operacje handlowe: dotyczą obrotu papierami wartościowymi, zarządzania portfelem inwestycyjnym itp.
- Operacje pośrednictwa finansowego: obejmują działalność pośrednictwa między stronami transakcji, taką jak pośrednictwo kredytowe, pośrednictwo ubezpieczeniowe itp.
- Podział ze względu na obszar działalności:
- Operacje krajowe: odnoszą się do operacji przeprowadzanych na rynku wewnętrznym danego kraju.
- Operacje międzynarodowe: dotyczą operacji przeprowadzanych między różnymi krajami, takie jak międzynarodowe przelewy, operacje wymiany walut, finansowanie eksportu i importu itp.
- Podział ze względu na metodę przeprowadzania operacji:
- Operacje tradycyjne: obejmują tradycyjne metody bankowości, takie jak obsługa w oddziałach, dokonywanie transakcji gotówkowych itp.
- Operacje elektroniczne: dotyczą operacji przeprowadzanych online, za pośrednictwem bankowości internetowej, mobilnej aplikacji, płatności elektronicznych itp.
Warto zauważyć, że te klasyfikacje nie są wzajemnie wykluczające się i operacje bankowe mogą być zakwalifikowane do różnych kategorii jednocześnie. Ponadto, banki mogą oferować także inne specjalistyczne operacje związane z zarządzaniem ryzykiem, doradztwem finansowym, zarządzaniem aktywami, obsługą rachunków płatniczych itp., które mogą mieć własne kategorie klasyfikacji.