Wynik finansowy jest miarą efektów działalności banku. Odzwierciedla wszystkie przejawy działalności banku w danym okresie, które znajdują wyraz zarówno w przychodach, jak i w kosztach ich uzyskania. Osiąganie korzystnego wyniku finansowego jest jednym z głównych celów działalności banku. Różnica pomiędzy przychodami i kosztami jest wygospodarowanym zyskiem lub stratą.
Wyniki finansowe działalności banku określane są przez następujące kategorie ekonomiczne:
- wynik na działalności bankowej, obejmujący wynik odsetkowy i pozaodsetkowy, przychody z akcji, udziałów i innych papierów wartościowych, wynik na operacjach finansowych oraz wynik z pozycji wymiany walut,
- wynik z działalności operacyjnej stanowiący wynik z działalności bankowej pomniejszony o koszty działania banku (wynagrodzenia z narzutami, koszty eksploatacyjne i pozostałe, amortyzacja oraz różnice wartości rezerw i aktualizacji wartości majątku finansowego),
- wynik finansowy brutto, stanowiący wynik operacyjny po uwzględnieniu per saldo zysków i strat nadzwyczajnych,
- wynik finansowy netto, stanowiący wynik finansowy brutto pomniejszony o podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia.
Celem tej pracy jest wykazanie wpływu cen usług bankowych na wynik finansowy BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001, w związku z tym przeprowadzono więc analizę czynników kształtujących wynik finansowy Oddziału. Analizę rozpoczęto od badania wyniku na działalności bankowej. W tym celu sporządzono tabelę 24. i wykres 17.
Tabela 24. Wynik na działalności bankowej BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Lata | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 |
I kwartał | 2 113,36 | 1 584,57 | 1 172,41 | 1 479,23 | 1 374,39 |
II kwartał | 3 640,54 | 3 177,80 | 2 493,28 | 2 534,96 | 2 771,35 |
III kwartał | 5 430,21 | 4 686,35 | 3 005,67 | 3 284,89 | 4234,15 |
IV kwartał | 7 003,38 | 5 996,39 | 5 530,53 | 4 772,89 | 5 854,37 |
Wartość realna[1] | 6 186,73 | 5 521,54 | 5 036,91 | 4 398,98 | 5 650,94 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Wykres 17. Dynamika wyniku na działalności bankowej BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Z danych zawartych w tabeli 24. wynika, że w latach 1997 – 2000 wynik na działalności bankowej BGŻ S.A. Oddział w Głogowie wykazywał tendencję malejącą. W roku 1998 nastąpiło zmniejszenie tego wyniku w porównaniu do roku poprzedniego o 1 006,99 tys. zł, tj. o 14,38% (realnie o 10,75%), w roku 1999 o 465,86 tys. zł, tj. o 7,77% (realnie o 8,78%), w roku 2000 o 757,64 tys. zł, tj. o 13,70%. W roku 2001 tendencja zmieniła się – wynik na działalności bankowej wzrósł o 1 081,48 tys. zł, tj. o 22,66% (realnie o 28,46%).
Kształt wykresu 17. potwierdza wnioski wyciągnięte na podstawie tabeli 24. odnośnie tendencji kształtowania się wyniku na działalności bankowej w BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001, a mianowicie tendencję spadkową w latach 1997 – 2000 i wzrost w roku 2001. Wpływ na taką sytuację wywarło wyraźne zmniejszanie się przychodów z tytułu odsetek w latach 1997- 1999 i niewielki wzrost w latach 2000 – 2001. Koszty z tego tytułu w latach 1998 i 2000 charakteryzowały się wzrostem, w 1999 i 2001 natomiast spadkiem[2]. Przychody z tytułu prowizji i opłat bankowych natomiast wykazywały w latach 1997 – 2001 wyraźną tendencję wzrostową, szczególnie w roku 1999 – wzrosły realnie o 46,73% i w roku 2000 – wzrosły realnie o 52,59%[3].
W celu dokładniejszego ustalenia czynników wpływających na wynik na działalności bankowej sporządzono tabelę 25. zawierającą strukturę tego wyniku.
Tabela 25. Struktura wyniku na działalności bankowej BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Rodzaj wyniku | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 |
Z tytułu odsetek | 6 655,76 | 5 565,72 | 5 029,02 | 4 144,89 | 4 766,73 |
Z tytułu prowizji i opłat | 327,19 | 315,21 | 469,95 | 710,21 | 819,63 |
Na operacjach finansowych | 4,91 | 2,37 | 4,95 | – 134,57 | – 72,14 |
Z pozycji wymiany | 15,22 | 113,09 | 26,61 | 52,36 | 268,01 |
Na działalności bankowej | 7003,38 | 5 996,39 | 5 530,53 | 4 772,89 | 5 854,37 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
W wyniku analizy danych zawartych w tabeli 25. stwierdzono, że największe znaczenie dla wyniku na działalności bankowej BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 -2001 miał wynik z tytułu odsetek, pomimo systematycznego zmniejszania się tego wyniku w latach 1997 – 2000. Mniejszy wpływ wywierał wynik z tytułu prowizji i opłat bankowych, jednak wyraźna tendencja wzrostowa tego wyniku powoduje, że przypisuje się coraz większe znaczenie przychodom uzyskiwanym z tego tytułu, o czym już wcześniej wspomniano.
W celu ustalenia udziału poszczególnych źródeł wyniku na działalności bankowej w jego kształtowaniu sporządzono tabelę 26.
Tabela 26. Udział odsetek oraz prowizji i opłat w wyniku na działalności bankowej BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Lata | Wynik
na działalności bankowej |
Wynik
z odsetek |
Udział % |
Wynik
z prowizji i opłat |
Udział %
|
1997 | 7 003,38 | 6 655,76 | 95,04 | 327,19 | 4,67 |
1998 | 5 996,39 | 5 565,72 | 92,82 | 315,21 | 5,26 |
1999 | 5 530,53 | 5 029,02 | 90,93 | 469,95 | 8,50 |
2000 | 4 772,89 | 4 144,89 | 86,84 | 710,21 | 14,88 |
2001 | 5 854,37 | 4 766,73 | 81,42 | 819,63 | 14,00 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Po przeanalizowaniu danych zawartych w tabeli 26 stwierdzono, że w latach 1997 – 2001 największy udział w wyniku na działalności bankowej BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001 wykazywał wynik z tytułu odsetek. Systematycznej zmianie ulega struktura wyniku na działalności bankowej. Podstawowym jego źródłem pozostawały nadal odsetki, jednak udział wyniku z tytułu odsetek systematycznie zmniejszał się – od 95,04% w roku 1997 do 81,42% w roku 2001. Powodem tych zmian w strukturze był systematycznie rosnący w latach 1997 – 2000 wynik z tytułu prowizji i opłat bankowych – od 4,67% w roku 1997 do 14,88% w roku 2000. W roku 2001 udział prowizji i opłat nieznacznie zmniejszył się – z 14,88% do 14,00%, co spowodowane zostało ponad pięciokrotnym wzrostem wyniku z pozycji wymiany.
W okresie objętym tą pracą udział odsetek w wyniku na działalności bankowej banków komercyjnych wynosił: w roku 1998 69,7%, w roku 1999 63,0%, w roku 2000 60,8%, w roku 2001 53,7%[4], co potwierdza wcześniejsze wnioski o systematycznie malejących przychodach z tytułu odsetek. Udział wyniku z tytułu prowizji i opłat banków komercyjnych z kolei systematycznie wzrastał[5].
Kolejnym elementem wpływającym na wynik finansowy banku są koszty działania, ich dynamikę charakteryzują tabela 27. oraz wykres 18.
Tabela 27. Koszty działania BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Wyszczególnienie | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 |
Koszty działania | 1 063,23 | 1 490,13 | 1 496,93 | 1 809,26 | 1 795,87 |
Wartość realna | 829,73 | 1 372,13 | 1 363,32 | 1 667,52 | 1 733,47 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Wykres 18. Dynamika kosztów działania BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Z analizy danych zawartych w tabeli 27. i przedstawionych na wykresie 18. wynika, że koszty działania BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2000 charakteryzowały się tendencją wzrostową. W kolejnych latach wzrost tych kosztów wynosił: w roku 1998 – 40,15% (realnie 65,37%) w stosunku do roku poprzedniego, w roku 1999 – 0,46% (realnie 0,64%), w roku 2000 – 20,86% (realnie 22,31%). W roku 2001 nastąpił ich minimalny spadek – o 0,74%, realnie jednak wzrosły o 3,95%.
Podobnie koszty działania banków komercyjnych w latach 1997 – 2001 wykazywały tendencję wzrostową, jednakże w roku 2001 nastąpiło spowolnienie dynamiki tych kosztów (ze 124,2% w roku 2000 do 102,0%), będące przede wszystkim konsekwencją zmniejszenia o 78,9% obciążenia banków wpłatami na Bankowy Fundusz Gwarancyjny (w stosunku do wysokich kwot wniesionych w 2000 roku w związku z upadłością Banku Staropolskiego S.A.), a także zredukowania o przeszło 5 288 osób (o 3,6%) średniego stanu zatrudnienia i utrzymania relatywnie niskiego tempa wzrostu średniego wynagrodzenia (6,9%, realnie 1,3%).
W celu scharakteryzowania czynników wpływających na koszty działania Oddziału sporządzono tabelę 28., zawierającą strukturę tych kosztów.
Tabela 28. Struktura kosztów działania BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Rodzaj kosztu | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 |
Wynagrodzenia | 589,34 | 687,95 | 814,86 | 962,53 | 916,15 |
Narzuty na wynagrodzenia | 277,51 | 325,78 | 177,74 | 204,83 | 186,75 |
Pozostałe | 196,38 | 476,40 | 504,33 | 641,90 | 692,97 |
R a z e m koszty działania | 1 063,23 | 1 490,13 | 1 496,93 | 1 809,26 | 1 795,87 |
Wartość realna | 829,73 | 1 372,13 | 1 363,32 | 1 667,52 | 1 733,47 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
W wyniku analizy danych zawartych w tabeli 28. stwierdzono, że w latach 1997 – 2001 zasadniczą pozycję kosztów działania Oddziału stanowiły wynagrodzenia. Ich udział w kosztach działania w kolejnych latach kształtował się następująco: w roku 1997 – 55,43%, w roku 1998 – 46,17%, w roku 1999 – 54,44%, w roku 2000 – 53,20%, w roku 2001 – 51,01%. Począwszy od roku 2000 następował powolny spadek udziału wynagrodzeń w kosztach działania Oddziału.
Wartość realna wynagrodzeń w latach 1997 – 2001 wynosiła odpowiednio: w roku 1997 – 520,62 tys. zł, w roku 1998 – 633,47 tys. zł, w roku 1999 – 742,22 tys. zł, w roku 2000 – 887,12 tys. zł, w roku 2001 – 884,31 tys. zł.
W latach 1997 – 2000 daje się zauważyć tendencja wzrostowa wynagrodzeń. W roku 1998 wynagrodzenia wzrosły o 16,73% (realnie o 21,68%) w porównaniu do roku poprzedniego, w roku 1999 o 18,45% (realnie o 17,7%), w roku 2000 o 18,12% (realnie o 19,52%). W roku 2001 nastąpiło zmniejszenie wynagrodzeń o 4,82% (realnie o 0,32%), które było wynikiem zmiany stanu zatrudnienia w Oddziale spowodowanego przeniesieniem Wydziału Windykacji, a także kadr, wraz z zatrudnionymi osobami do Oddziału w Legnicy.
Należy także stwierdzić, że w badanym okresie nastąpił wzrost kosztów eksploatacyjnych Oddziału, ze 196,38 tys. zł w roku 1997 do 692,97 tys. zł w roku 2001. Największy wzrost wystąpił w roku 1998 – o 142,59%, spowodowany został wymianą sprzętu komputerowego na urządzenia nowocześniejsze, a w związku z tym i znacznie szybsze. Kolejny większy wzrost – o 27,28% – nastąpił w roku 2000 w wyniku połączenia Oddziału z Oddziałem w Legnicy. W związku z utworzeniem wspólnej bazy, a więc i korzystaniem ze wspólnego serwera zaszła konieczność wymiany części urządzeń komputerowych (szczególnie tych wykorzystywanych w trakcie bezpośredniej obsługi klientów) na szybsze. W wyniku korzystania ze wspólnej bazy wzrosły też koszty łączy.
Systematycznie wzrastał też udział kosztów eksploatacyjnych w kosztach działania Oddziału i w kolejnych latach wynosił: w roku 1997 – 18,47%, w roku 1998 – 31,97%, w roku 1999 – 33,69%, w roku 2000 – 35,48%, w roku 2001 – 38,59%.
W celu scharakteryzowania relacji kosztów działania Oddziału do wyniku na działalności bankowej sporządzono tabelę 29.
Tabela 29. Koszty działania a wynik na działalności bankowej BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Lata | Wynik
na działalności bankowej |
Koszty działania | Relacja
koszty / wynik w % |
1997 | 7 003,38 | 1 063,23 | 15,18 |
1998 | 5 996,39 | 1 490,13 | 24,85 |
1999 | 5 530,53 | 1 496,93 | 27,07 |
2000 | 4 772,89 | 1 809,26 | 37,91 |
2001 | 5 854,37 | 1 795,87 | 30,68 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Wykres 19. Relacja kosztów działania do wyniku na działalności bankowej BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Na podstawie danych ujętych w tabeli 29. należy stwierdzić, że w latach 1997 – 2000 relacja kosztów działania do wyniku na działalności bankowej wykazywała wyraźną tendencję rosnącą. W roku 2001 nastąpiła zmiana – z 37,91% na 30,68%. W roku 1997 15,18% wyniku na działalności bankowej przeznaczono na zrównoważenie kosztów działania Oddziału, w roku 1998 o 9,67 pp. więcej, w roku 1999 o 2,22 pp., w roku 2000 już o 10,84 pp. więcej. Zmiana tendencji nastąpiła w roku 2001, kiedy zrównoważenie kosztów działania wymagało o 7,23 pp. mniej wyniku na działalności bankowej.
Z układu danych na wykresie 19. wynika, że coraz większą część wyniku na działalności bankowej w latach 1997 – 2000 Oddział musiał przeznaczać na pokrycie kosztów działania Oddziału. W roku 1997 było to 15,18%, w roku 1998 – 24,85%, w roku 1999 – 27,07%, w roku 2000 – 37,91%. W latach 1997 – 2000 wynik na działalności bankowej systematycznie zmniejszał się, natomiast koszty działania wykazywały tendencję wzrostową. W roku 2001 natomiast w wyniku znacznego zwiększenia wyniku na działalności bankowej – o 22,66% – i nieznacznego spadku kosztów działania, na pokrycie tych ostatnich potrzeba było 30,68% wyniku na działalności bankowej, a więc mniej niż w roku poprzednim o 7,23 pp.
Na podstawie następnej tabeli – 30. zbadano relacje kosztów działania i wyniku z tytułu odsetek.
Tabela 30. Koszty działania a wynik z tytułu odsetek BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Lata | Wynik
z tytułu odsetek |
Koszty działania | Relacja
koszty / wynik w % |
1997 | 6 655,76 | 1 063,23 | 15,97 |
1998 | 5 565,72 | 1 490,13 | 26,77 |
1999 | 5 029,02 | 1 496,93 | 29,77 |
2000 | 4 144,89 | 1 809,26 | 43,65 |
2001 | 4 766,73 | 1 795,87 | 37,68 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Z danych zawartych w tabeli 30. wynika, że w latach 1997 – 2000 coraz większą część wyniku z tytułu odsetek Oddział musiał przeznaczać na pokrycie kosztów działania. W roku 1997 było to 15,97%, w roku 1998 – 26,77% (o 10,8 pp. więcej niż w roku poprzednim), w roku 1999 – 29,77% (o 3,0 pp. więcej), w roku 2000 – 43,65% (o 13,88 pp. więcej). W roku 2001, w rezultacie zwiększenia wyniku z tytułu odsetek i nieznacznego spadku kosztów działania, na zrównoważenie tych ostatnich należało przeznaczyć 37,68% wyniku z tytułu odsetek, tj. o 5,97 pp. mniej niż w roku poprzednim. Relację kosztów działania i wyniku finansowego przedstawiono na wykresie 20.
Wykres 20. Relacja kosztów działania do wyniku z tytułu odsetek BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Kształt wykresu potwierdza wnioski wyciągnięte w wyniku analizy danych zawartych w tabeli 30., tzn. systematyczne zmniejszanie się różnicy między wynikiem z tytułu odsetek a kosztami działania Oddziału w latach 1997- 2000.
W celu stwierdzenia relacji zachodzących między wynikiem z tytułu prowizji i opłata kosztami działania BGŻ S.A. Oddział w Głogowie sporządzono tabele 31. oraz wykres 21.
Tabela 31. Koszty działania a wynik z tytułu prowizji i opłat BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Lata | Wynik
z tytułu prowizji i opłat |
Koszty działania | Relacja
wynik / koszty w % |
1997 | 327,19 | 1 063,23 | 30,77 |
1998 | 315,21 | 1 490,13 | 21,15 |
1999 | 469,95 | 1 496,93 | 31,39 |
2000 | 710,21 | 1 809,26 | 39,25 |
2001 | 819,63 | 1 795,87 | 45,64 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Wykres 21. Relacja kosztów działania do wyniku z tytułu prowizji i opłat BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Po przeprowadzeniu analizy zawartych w tabeli 31. i przedstawionych na wykresie 21. należy stwierdzić, że począwszy od roku 1999 wynik z tytułu prowizji i opłat bankowych pokrywał coraz większą część kosztów działania Oddziału. W kolejnych latach relacje tych wielkości kształtowały się następująco: w roku 1997 wynik z tytułu prowizji i opłat pokrywał 30,77% kosztów działania Oddziału, w roku 1998 – 21,15% (o 9,62 pp. mniej), w roku 1999 – 31,39% (o 10,24 pp. więcej), w roku 2000 – 39,25% (o 7,86 pp. więcej), w roku 2001 – 45,64% (o 6,39 pp. więcej)
Wobec coraz częstszych opinii, że wynik z tytułu prowizji i opłat powinien pokrywać koszty wynagrodzeń, zbadano relacje zachodzące między tymi wielkościami w BGŻ S.A. Oddział w Głogowie. W tym celu sporządzono tabelę 32.
Tabela 32. Wynik z tytułu prowizji i opłat a koszty z tytułu wynagrodzeń w BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Lata | Wynik
z tytułu prowizji i opłat |
Koszty
wynagrodzeń |
Relacja
wynik / koszty w % |
1997 | 327,19 | 589,34 | 55,52 |
1998 | 315,21 | 687,95 | 45,82 |
1999 | 469,95 | 814,86 | 57,67 |
2000 | 710,21 | 962,53 | 73,79 |
2001 | 819,63 | 916,15 | 89,46 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Na podstawie danych zawartych w tabeli 32. stwierdzono, że w latach 1997 – 2001 wynik z tytułu prowizji i opłat pokrywał coraz większą część kosztów wynagrodzeń. Relacje te w kolejnych latach kształtowały się następująco: w roku 1997 wynik z tytułu wynagrodzeń równoważył 55,52% kosztów wynagrodzeń, w roku 1998 – 45,82%, w roku 1999 – 57,67%, w roku 2000 – 73,79%, w roku 2001 89,46%. W latach 1999 – 2001 wynik z tytułu prowizji i opłat rósł znacznie szybciej niż rosły koszty wynagrodzeń, wzrosty tych wielkości kształtowały się w kolejnych latach następująco: w roku 1999 wynik z prowizji i opłat wzrósł o 49,09%, podczas gdy koszty wynagrodzeń o 16,73%, w roku 2000 odpowiednio – 51,12% i 18,12%, w roku 2001 wynik z prowizji i opłat wzrósł o 15,41%, koszty wynagrodzeń natomiast zmalały o 4,82%. W celu lepszego zobrazowania zachodzących relacji na podstawie danych z tabeli 32 sporządzono wykres 22.
Wykres 22. Wynik z tytułu prowizji i opłat a koszty z tytułu wynagrodzeń w BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Kształt wykresu 22. wyraźnie charakteryzuje relacje zachodzące między wynikiem z tytułu prowizji i opłat bankowych a kosztami z tytułu wynagrodzeń BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001 – systematyczne zmniejszanie się różnicy między tymi wielkościami. W roku 2001 jeszcze tylko 10,54% kosztów wynagrodzeń nie znalazło pokrycia w wyniku z prowizji i opłat.
Na wynik finansowy banku, oprócz wcześniej scharakteryzowanych: wyniku na działalności bankowej i kosztów działania wpływają także: koszty amortyzacji, różnica wartości rezerw i aktualizacji oraz wynik na operacjach nadzwyczajnych. Ich wpływ na wynik finansowy banku przedstawiony zostanie w trakcie badania struktury tego wyniku. W związku z faktem, że rozliczenia podatku za wszystkie jednostki organizacyjne dokonuje Centrala Banku, w trakcie przeprowadzania analiz używane jest pojęcie wynik finansowy.
W celu określenia dynamiki wyniku finansowego BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001 sporządzono tabelę 33. i wykres 23.
Tabela 33. Wynik finansowy BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Lata | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 |
Wynik |
3 336,11 |
5 810,13 |
13 907,95 |
9 193,29 |
1 657,19 |
Wartość
realna |
2 947,09 |
5 350,03
|
12 666,62 |
8 473,08 |
1 599,60 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Wykres 23. Dynamika wyniku finansowego BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Na podstawie danych zawartych w tabeli stwierdzono, że wynik finansowy Oddziału w latach 1997 – 1999 charakteryzował się wyraźną tendencją wzrostową, począwszy od roku 2000 następował jego spadek. Dynamika tego wyniku w kolejnych latach przedstawiała się następująco: w roku 1998 wynik finansowy Oddziału wzrósł o 74,16% (realnie o 81,54%), w roku 1999 wzrósł o 139,37% (realnie o 136,75%), w roku 2000 zmalał o 33,90% (realnie o 33,11%), w roku 2001 ponownie uległ zmniejszeniu – o 81,97% (realnie o 81,12%). Tendencje kształtowania się wyniku finansowego Oddziału odzwierciedla kształt wykresu 23.
W celu ustalenia przyczyn tych tendencji sporządzono tabelę 34., zawierającą strukturę wyniku finansowego Oddziału.
Tabela 34. Struktura wyniku finansowego BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001
Wyszczególnienie | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 |
Wynik z odsetek | 6 655,76 | 5 565,72 | 5 029,02 | 4 144,89 | 4 766,73 |
Wynik z prowizji | 327,19 | 315,21 | 469,95 | 710,21 | 819,63 |
Wynik na operacjach
finansowych |
4,91 |
2,37 |
4,95 |
-134,57 |
-72,14 |
Wynik z pozycji
wymiany |
15,22 |
113,09 |
26,61 |
52,36 |
268,01 |
Pozostałe przychody
operacyjne |
16,04 |
4,63 |
9,17 |
113,98 |
81,23 |
Pozostałe koszty
operacyjne |
29,53 |
0,53 |
11,65 |
136,30 |
62,11 |
Koszty działania
banku |
1 063,23 |
1 490,13 |
1 496,93 |
1 809,26 |
1 795,87 |
Amortyzacja | 84,29 | 96,97 | 145,16 | 226,64 | 281,60 |
Różnica wartości
rezerw i aktualizacji |
2 506,20 |
-1 396,74 |
-10 021,99 |
-6 478,62 |
2 138,83 |
Wynik finansowy |
3 336,11 |
5 810,13 |
13 907,95 |
9 193,29 |
1 657,19 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BGŻ S.A. Oddział w Głogowie
Analizując strukturę wyniku finansowego BGŻ S.A. Oddział w Głogowie należy stwierdzić, że o jego poziomie decydował wynik na działalności bankowej. Głównym źródłem przychodów Oddziału były przychody z tytułu odsetek, a w następnej kolejności przychody z tytułu prowizji. Podstawową pozycja kosztów były koszty z tytułu odsetek[6].
W latach 1997 – 2001 przychody z tytułu odsetek wykazywały tendencję spadkową, przychody z tytułu prowizji i opłat natomiast – wzrostową. Analizując jednak wzajemne relacje tych wielkości należy stwierdzić, że przychody z tytułu odsetek SA kilkakrotnie wyższe niż przychody z tytułu prowizji.
Każda czynność bankowa związana jest z ponoszeniem określonych kosztów. Ich odpowiednie rozpoznanie i określenie wysokości rzutuje bezpośrednio na opłacalność danej czynności bankowej, a także często przesądza o powodzeniu oferty banku skierowanej do różnych grup klientów. Dużą wagę należy także przypisać kosztom z tytułu odsetek. Im mniej bowiem Bank będzie płacił klientom za przyjęte depozyty, tym wynik z tytułu odsetek będzie wyższy, a co za tym idzie, także i wynik finansowy.
Koszty działania Oddziału w latach 1997 – 2001 systematycznie rosły. Największy wpływ na ich zwiększenie wywarł wzrost kosztów wynagrodzeń oraz stale rosnące koszty eksploatacyjne. Coraz częściej mówi się o konieczności pokrycia wynagrodzeń dochodami z tytułu prowizji. Wymaga to znacznego zintensyfikowania działań ze strony nie tylko kierownictwa Banku, ale także pozostałych pracowników, w celu przyciągnięcia do Banku nowych klientów, którzy mogliby przysłużyć się zwiększeniu przychodów Banku. Często w trosce o wynik finansowy dokonuje się w bankach redukcji zatrudnienia, co wpływa z kolei na pogorszenie jakości usług.
Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych charakteryzowała się systematycznym wzrostem, na który wpłynęły wydatki wynikające głównie z konieczności wymiany lub zabezpieczenia istniejących systemów informatycznych przed problemem roku 2000, a także przygotowywaniem się do wprowadzenia Centralnego Systemu Informatycznego w Banku. Oddział w Głogowie jako drugi z kolei zostanie włączony do tego Systemu w roku 2002.
Poza wymienionymi wcześniej czynnikami, znaczący wpływ na wynik finansowy Oddziału wywarły różnice wartości rezerw. Tworzenie odpisów na rezerwy na należności zagrożone, poniżej standardu, wątpliwe lub stracone powoduje zmniejszenie wyniku finansowego, natomiast rozwiązanie tych rezerw – jego zwiększenie. W roku 1997 różnica wartości rezerw wynosiła 2 506,20 tys. zł (więcej rezerw utworzono niż rozwiązano), co spowodowało zmniejszenie wyniku finansowego o tę kwotę. W roku 1998 z kolei w wyniku rozwiązania rezerw wynik finansowy zwiększył się o 1 396,74 tys. zł. W roku 1999 wskutek rozwiązania rezerw wynik finansowy zwiększył się o 10 021,99 tys. zł i osiągnął najwyższy poziom w badanym okresie. W roku 2000 kolejne rozwiązanie rezerw przyczyniło się do zwiększenia wyniku finansowego o 6 478,62 tys. zł. W roku 2001 natomiast należało te rezerwy dotworzyć, w następstwie czego wynik finansowy zmniejszył się o 2 138,83 tys. zł. Jak już wcześniej wspomniano, rok 2001 był okresem pogorszenia sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstw oraz słabszych perspektyw dochodowych gospodarstw domowych, w związku z rosnącym udziałem należności zagrożonych Centrala Banku wprowadziła bardziej rygorystyczne procedury udzielania kredytów.
Reasumując, podstawowym czynnikiem determinującym wynik finansowy BGŻ S.A. Oddział w Głogowie w latach 1997 – 2001 były ceny świadczonych usług. Głównym źródłem przychodów Oddziału były przychody z tytułu odsetek oraz przychody z tytułu prowizji i opłat bankowych, natomiast główna pozycję kosztów stanowiły koszty z tytułu odsetek. Wpływ na ich wysokość wywiera cena – stopa oprocentowania lokat oraz kredytów, a także prowizje i opłaty pobierane za świadczone usługi. Cena jest źródłem dochodów instytucji finansowej – musi być zgodna z oferowaną wartością i powinna gwarantować zyski. Różnica między stopą procentową kredytów a stopą procentową lokat stanowi zysk banku. W gospodarce rynkowej koszty pozyskania funduszy przez bank decydują o kosztach kredytowania. Oznacza to, że w miarę zawężania na rynku marginesu płynności, z reguły w konsekwencji starań banku centralnego o spowolnienie tempa inflacji, wzrasta oprocentowanie lokat, a to zwiększa koszt funduszy. Banki reagują na takie ograniczenie rentowności podwyższeniem oprocentowania kredytów, bądź ponownym ustaleniem poprzedniej marży odsetkowej. W miarę obniżenia oprocentowania na skutek rozluźnienia rygorów płynności na rynku obniży się przede wszystkim oprocentowanie lokat, a następnie oprocentowanie kredytów, kiedy tendencja zniżkowa już wyraźnie zaznaczy się na rynku. W związku z tym zyski banku SA raczej ograniczone w okresie wzrostu stóp procentowych, a zwiększają się wtedy, gdy stopy maleją.
Elementem rozwoju banku jest wybór – dążyć do osiągania zysku przez ustanowienie możliwie wysokich marż banku i stawek prowizji czy może starać się osiągnąć dobry wynik dzięki konkurencyjnym stawkom oprocentowania oraz prowizji i równocześnie dużym obrotom. Lepszym wyborem nie tylko dla zysku, ale i dla imane banku wydaje się maksymalizowanie obrotów przy umiarkowanych stawkach odsetek i prowizji. Jednak swoboda decyzji w tej sprawie jest zawsze ograniczona realiami. Trzeba uwzględnić między innymi jakość bazy technicznej banku, sytuację rynkową i działania konkurencji.
Każdy podmiot gospodarczy, który pragnie utrzymać i(lub) umacniać swoją pozycje na rynku, musi dostosowywać się do zmieniających się warunków rynkowych oraz wymagań i potrzeb swoich odbiorców. Odnosi się to do wszystkich sektorów gospodarki, a więc także do sektora usług finansowych, w tym szczególnie do banków.
[1] Stopa inflacji w latach 1997 – 2001 wynosiła: 1997 – 13,2%, 1998 – 8,6%, 1999 – 9,8%, 2000 – 8,5%, 2001 – 3,6%.
[2] Patrz: tabele 14. i 20.
[3] Patrz: tabela 15.
[4] Sytuacja finansowa banków, op. cit., syntezy z lat 1999 – 2001
[5] Ibidem
[6] Patrz: Tabela 23.