Operacje pośredniczące mają charakter usług bankowych wykonywanych przez banki odpłatnie na zlecenie i na rachunek klientów. Zalicza się do nich przede wszystkim prowadzenie rachunków bankowych i przeprowadzanie ich za pośrednictwem rozliczeń pieniężnych. Podobnie operacje zakupu i sprzedaży papierów wartościowych, dokonane na zlecenie klienta, są operacjami pośredniczącymi.
Osoby prawne i fizyczne mogą otwierać rachunki bankowe w wybranym banku. Umowa o otwarcie rachunku bankowego ma charakter cywilno – prawny, a umawiające się strony są równorzędnymi partnerami. W umowie rachunku bankowego bank zobowiązuje się do przechowywania środków pieniężnych posiadacza rachunku oraz do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Jednostki gospodarcze dokonują za pośrednictwem banków rozmaitych operacji rozliczeniowych, korzystają z kredytów, deponują lokaty terminowe, gromadzą fundusze o różnym przeznaczeniu.
Zgodnie z polskim prawem bankowym, w celu przechowywania środków pieniężnych i przeprowadzania rozliczeń związanych z działalnością gospodarczą banki prowadzą rachunki bieżące, pomocnicze i lokat terminowych. Ponadto klient może mieć wydzielone rachunki (np. dla rozliczeń zagranicznych, rachunki kredytów).
Od 1994r. jednostki gospodarcze mają obowiązek posiadania rachunku bankowego i przeprowadzenia za jego pośrednictwem określonych rozliczeń w formie bezgotówkowej.
Operacje bankowe pośredniczące to kluczowy aspekt działalności instytucji finansowych, takich jak banki. Polegają one na pełnieniu roli pośrednika między jednostkami dysponującymi nadwyżką środków finansowych, a tymi, które poszukują finansowania.
Zasadniczo, banki zbierają depozyty od klientów, którzy mają nadwyżkę gotówki – są to na ogół jednostki gospodarstw domowych, firmy, które oszczędzają, oraz różnego rodzaju inwestorzy. Banki oferują im różne produkty depozytowe, takie jak konta oszczędnościowe, konta bieżące czy lokaty terminowe. Zainteresowanie takimi produktami zazwyczaj wynika z możliwości zyskania odsetek, a także z zapewnienia bezpieczeństwa środków.
Następnie banki wykorzystują zebrane w ten sposób środki na udzielanie kredytów innym klientom – firmom, gospodarstwom domowym czy jednostkom samorządu terytorialnego, które potrzebują dodatkowych środków na inwestycje, zakup nieruchomości, pokrycie bieżących wydatków itp.
Różnica między oprocentowaniem kredytów a oprocentowaniem depozytów stanowi główne źródło zysku dla banków, nazywane marżą odsetkową.
Banki pełnią zatem kluczową rolę w gospodarce jako instytucje finansowe pośredniczące, ponieważ umożliwiają przepływ środków finansowych od podmiotów mających nadwyżkę środków do tych, które potrzebują dodatkowego finansowania. Pomagają w ten sposób stabilizować gospodarkę, wspierając inwestycje i konsumpcję.
Operacje pośredniczące nie ograniczają się jednak tylko do tradycyjnych depozytów i kredytów. Banki oferują też szereg innych produktów i usług, które służą pośredniczeniu finansowemu, takie jak emisja papierów wartościowych, usługi maklerskie, zarządzanie aktywami, czy udzielanie porad inwestycyjnych. Wszystkie te działania służą poprawie efektywności rynku finansowego i wspieraniu rozwoju gospodarczego.