Skuteczność marketingu jest uwarunkowana nie tylko wyraźnym zdefiniowaniem i rozpoznaniem rynku docelowego, lecz również doborem instrumentów przy pomocy których działa się na tym rynku. Charakterystyczną zasadą postępowania marketingowego w tej dziedzinie na konkretny rynek nie poszczególnymi instrumentami, lecz odpowiednio ukształtowaną ich kompozycją, zwaną w skrócie ,,marketing – mix”.[1]
Chodzi o to, aby dzięki koordynacji stosowanych narzędzi wywołać zjawisko synergii, powodujące że końcowy efekt łącznego oddziaływania kompozycji marketingowej jest większy niż suma efektów, jaką można by uzyskać w wyniku niezależnego stosowania poszczególnych instrumentów.
W skład struktury instrumentalno – czynnościowej wchodzą cztery podstawowe czynniki: produkt, cena dystrybucja i promocja. Z angielskiego przyjęło się mówić o czterech ,,p” – product, price, place, i promotion. Przy czym termin ,,place” dotyczy miejsca przeznaczenia produktu czyli procesu dystrybucji (Distribution). Pod tymi czterema hasłami kryją się konkretne ustalenia związane z odpowiedzią na pytania:
– Co firma zamierza zaoferować nabywcy i w jaki sposób wyróżnić swój produkt wśród innych ofert?
– Na jakich warunkach finansowych produkt może przejść w posiadanie nabywcy?
– Gdzie i kiedy oraz w jakich warunkach produkt będzie oferowany finalnemu odbiorcy i w jaki sposób będzie rozprowadzany do tych miejsc?
– W jaki sposób firma zamierza poinformować nabywcę o swojej ofercie i przekonać go do jej akceptacji?
Instrumenty marketingu, znane jako marketingowy miks, to zestaw narzędzi, które firmy wykorzystują do realizacji swoich celów marketingowych. Klasycznie wyróżnia się cztery podstawowe elementy marketingowego miksu, znane jako 4P: produkt, cena, miejsce (dystrybucja) oraz promocja. Współcześnie do tego zestawu dodaje się także dodatkowe elementy, takie jak ludzie, procesy i fizyczne dowody, tworząc rozszerzoną wersję 7P. Każdy z tych elementów ma na celu skuteczne dotarcie do docelowej grupy odbiorców i zaspokojenie ich potrzeb, jednocześnie generując zyski dla przedsiębiorstwa.
Pierwszym elementem marketingowego miksu jest produkt. Produkt to towar lub usługa, którą firma oferuje na rynku. Obejmuje nie tylko fizyczny produkt, ale także jego cechy, jakość, design, markę, opakowanie, funkcjonalność, a także gwarancję i serwis posprzedażowy. Stworzenie odpowiedniego produktu, który odpowiada na potrzeby i oczekiwania konsumentów, jest kluczowe w marketingu. W zależności od rynku i segmentu, firma musi dbać o to, aby jej produkt wyróżniał się spośród konkurencji, a także był postrzegany jako wartościowy przez klientów.
Drugim elementem jest cena. Cena to kwota, którą klient musi zapłacić za produkt lub usługę. Ustalenie odpowiedniej ceny jest jednym z najtrudniejszych, ale i kluczowych zadań w marketingu. Cena powinna być dopasowana do wartości, jaką produkt oferuje konsumentowi, ale także uwzględniać koszty produkcji, strategie konkurencji oraz możliwości finansowe klientów. Cena może przybierać różne formy, takie jak ceny skimming (wysoka cena początkowa, stopniowo obniżana) czy penetracji rynku (niskie ceny w początkowej fazie sprzedaży w celu zdobycia udziału w rynku). Firma musi także uwzględnić promocje cenowe, rabaty i programy lojalnościowe, które mogą wpłynąć na decyzje zakupowe konsumentów.
Trzecim kluczowym elementem miksu marketingowego jest miejsce lub dystrybucja. Dystrybucja odnosi się do sposobu, w jaki produkt trafia do konsumenta. Wybór odpowiednich kanałów dystrybucji ma ogromne znaczenie, gdyż decyduje o dostępności produktu, szybkości jego dostarczenia oraz kosztach związanych z jego transportem. Firma może stosować różne kanały dystrybucji, takie jak sprzedaż bezpośrednia (np. sklepy firmowe), dystrybucja pośrednia (np. hurtownie, detaliści) czy sprzedaż internetowa (e-commerce). Współczesne podejście do dystrybucji uwzględnia także nowoczesne platformy cyfrowe, aplikacje mobilne i inne innowacyjne metody, które ułatwiają dotarcie do szerokiej grupy odbiorców.
Czwartym elementem klasycznego marketingowego miksu jest promocja. Promocja obejmuje wszystkie działania mające na celu zwiększenie świadomości produktu, przyciągnięcie uwagi konsumentów i zachęcenie ich do zakupu. Może przybierać różne formy, takie jak reklama (w mediach tradycyjnych i cyfrowych), public relations, promocje sprzedaży (np. rabaty, konkursy), marketing szeptany, czy współpraca z influencerami. Współczesny marketing korzysta także z zaawansowanych narzędzi analitycznych, które umożliwiają dokładne targetowanie i personalizowanie przekazu reklamowego, co pozwala na skuteczniejszą promocję produktu.
Rozszerzony model 7P marketingowego miksu dodaje jeszcze trzy elementy, które są szczególnie istotne w usługach i firmach działających w dynamicznych branżach. Ludzie to element, który odnosi się do osób zaangażowanych w proces sprzedaży i dostarczania usługi – zarówno pracowników firmy, jak i klientów. Dbałość o profesjonalizm i zaangażowanie pracowników oraz zapewnienie pozytywnych doświadczeń dla konsumentów ma kluczowe znaczenie dla budowania relacji z klientami i utrzymywania ich lojalności. Procesy odnoszą się do sposobu, w jaki usługi są dostarczane i jak przebiega cała interakcja między klientem a firmą. Optymalizacja procesów ma na celu zapewnienie wysokiej jakości obsługi i efektywności działania. Fizyczne dowody to wszystkie elementy, które mogą pomóc klientowi ocenić jakość produktu lub usługi, takie jak wygląd biura, materiałów marketingowych, strona internetowa, wygląd opakowania czy inne elementy związane z postrzeganą jakością oferty.
Instrumenty marketingowego miksu to kompleksowe podejście do planowania, realizacji i monitorowania działań marketingowych. Każdy z elementów ma swoje miejsce i funkcję, a skuteczne zarządzanie nimi pozwala na osiągnięcie sukcesu na rynku, zaspokojenie potrzeb konsumentów i realizację celów biznesowych firmy.
[1] Podstawy Marketingu, praca zbiorowa pod redakcją J. Altkorna , Instytut Marketingu, Kraków 1997, s.34