Przygotowanie zabawy
Wartość kształcąca i wychowawcza zabawy zależy, między innymi, od właściwego jej przygotowania. Przed przystąpieniem do zabawy prowadząca powinna:
- dostosować zabawę pod względem organizacyjnym i ruchowym do możliwości grupy dziecięcej.
- przygotować odpowiednie przybory, wyznaczyć teren i wciągnąć dzieci do przygotowania zabawy, np. zalecić rysowanie gniazd, garaży itp.,
- wprowadzić dzieci w tematykę zabawy i zainteresować nią.
Uprawnianie zbiórek i czynności pomocniczych
Wielką pomocą w organizacji zabawy będzie wdrażanie dzieci do szybkiego ustawiania się, odnajdywania swego miejsca, zachowania kolejności i porządku przy rozdawaniu i zbieraniu przyborów oraz współpraca przy wyznaczaniu terenu zabawy.
Podawanie prawideł i przepisów
Wszelkie przepisy oraz prawidła należy formułować jasno i zrozumiale. Mają one wyrabiać wolę, szybką reakcję na sygnały, karność, umiejętność współdziałania w zespole. Prawidła należy podawać w taki sposób, aby; osiągały zamierzone cele wychowawcze, a dla dzieci stały się warunkiem dobrej zabawy.
Udział nauczyciela w zabawie
Dla wydobycia właściwej treści i ułatwienia dzieciom zrozumienia zabawy prowadząca pierwsza bierze na siebie trudniejszą rolę. Po opanowaniu przez dzieci zabawy wciąga się do współdziałania początkowo aktywniejsze jednostki, a następnie, stopniowo, wszystkie. Czynny udział nauczycielki jest podstawowym warunkiem dobrej organizacji zabawy, gdyż pozwala na pominięcie zbyt długich objaśnień, które dla małych dzieci są nudne i nużące.
Aby zabawa osiągnęła zamierzony cel, nauczycielka musi przewidzieć właściwy stosunek części organizacyjnej do ruchowej. Chodzi o to, aby rozdawanie przyborów i ustawianie dzieci nie trwało dłużej niż sama zabawa.
Przybory
Do prowadzenia zabawy potrzebne są różne przybory. Używanie ich ułatwia organizację zabawy, zwiększa zainteresowanie, pobudza wyobraźnię i aktywność dzieci. Duże znaczenie wychowawcze ma przechowywanie, rozdawanie i zbieranie przyborów. Należy ten moment przewidzieć i tak przygotować, aby rozdawanie przyborów nie zabierało zbyt wiele czasu, odbywało się szybko i sprawnie. Możemy to zorganizować w następujący sposób:
- w określonym miejscu ułożone są przybory, do których kolejno podchodzą dzieci, biorą je do ręki,
- kilkoro wyznaczonych dzieci rozdaje przybory,
- nauczycielka sama rozdaje przybory lub też je rozkłada.
Przybory powinny być utrzymane w dobrym stanie, a ich liczba — zgodna z aktualną potrzebą przedszkola. W celu uniknięcia nieporozumień wszystkie dzieci w danej grupie otrzymują równowartościowe przybory. Można pozwolić na wybieranie kolorów (woreczków, piłeczek, krążków), jeśli nie ma to wpływu na przebieg zabawy. Należy unikać używania w czasie jednej zabawy zbyt wielu przyborów, gdyż rozprasza to uwagę, powoduje zamieszanie i zabiera dużo czasu. Przy wprowadzaniu danego przyboru po raz pierwszy należy pozwolić dzieciom na indywidualną zabawę, aby najpierw zapoznały się z przyborem, obejrzały go, a potem, przy zabawie zorganizowanej, skupiły się na wykonywaniu poleceń nauczycielki. Używanie sygnałów
Zorganizowana zabawa zespołowa wymaga przestrzegania pewnych warunków: zebrania grupy, ustawienia, jednoczesnego biegu lub zahamowania ruchu. Posługujemy się wtedy podawaniem sygnałów lub haseł. Mogą to być sygnały słuchowe, jak klaśnięcie, uderzenie w bębenek, gwizdek, lub wzrokowe — podniesienie ręki, barwnej tarczy lub chorągiewki.
Stosowanie w zabawie różnorodnych sygnałów, zarówno wzrokowych, jak i słuchowych, ma znaczenie kształcące. Duże znaczenie wychowawcze ma właściwe używanie sygnałów — nie mogą one być zbyt ostre i głośne, gdyż oddziałują wówczas niekorzystnie na układ nerwowy i są niewłaściwe ze względów wychowawczych.
Dzieci tracą wrażliwość na sygnały łagodniejsze, przywykają do hałaśliwego zachowania się i reagują wyłącznie na sygnały głośne. Umiejętne posługiwanie się sygnałami i odpowiednie modulowanie głosu wytwarza potrzebne zainteresowanie oraz powoduje skupienie uwagi. Gdy dzieci są zbyt ożywione i krzykliwe, skuteczniej uspokoi się je zabawą, która wymaga ciszy, niż gwałtownym pokrzykiwaniem i ostrymi sygnałami. Za pomocą systematycznego kształcenia spostrzegawczości i orientacji możemy doprowadzić dzieci do reagowania nie tylko na umiarkowane sygnały słuchowe, ale także na ruchy, jak uniesienie ręki, znak chorągiewką itp.
Zakończenie zabawy
Zakończenie zabawy jest również ważne pod względem wychowawczym. Obejmuje ono, między innymi, omówienie przebiegu zabawy, jeśli zachodziły sytuacje, na które trzeba zwrócić uwagę (np. wyróżnić grupę, która wywiązała się najlepiej z zadania) oraz zebranie, uporządkowanie i sprzątnięcie używanych w zabawie przyborów.
K. Wlaźnik, Wychowanie fizyczne w przedszkolu, Warszawa 1976