Przyczyny osiągnięć uczniów w nauce

Rate this post

Przyczyny osiągnięć uczniów w nauce obejmują całokształt tych względnie trwałych warunków materialnych, społecznych i kulturalnych, które powodują niekorzystną bądź korzystną sytuację życiową dzieci i młodzieży zarówno w środowisku rodzinnym, jak i pozaszkolnym.

Wielu pedagogów: Jan Henryk Pestalizzi, S. Szacki, Robert Owen. P. Bergeman formułują tezy o wychowawczej funkcji środo­wiska, potrzebie celowych działań w kierunku kształtowania w środowisku pozytywnych bodźców rozwojowych zgodnych z zamierze­niami celowej pracy wychowawczej. Wielką wagę przywiązują do organizowania celowych form wychowania pozaszkolnego. S. Szacki stwierdził, że szkoła osiągnie zamierzone rezultaty pracy dydaktyczno­-wychowawczej, gdy będzie uwzględniała całokształt wpływów oddziałujących na wychowanka.

Helena Radlińska, po przeprowadzeniu badań za pomocą obser­wacji, ankiet, wywiadów i analizy różnych dokumentów, doszła do wniosku, tj.:

– przy­czynami niepowodzeń szkolnych są trudne warunki materialne dzieci i brak opieki ze strony rodziców,

– uczniami opóźnionymi w nauce są głównie dzieci od dzieciństwa przeciążone pracą,

– osiągnięcia szkolne ucznia zależą od poziomu moralnego i umysło­wego rodziców, – dużo zależy od akcji oświatowej wśród dorosłych,

J. Pieter twierdził, że „warunki rozwojowe dziecka w środo­wisku rodzinnym wpływają w znacznej mierze na poziom sprawności umysłowej. Środowisko jest siłą kształtującą różnice intelektualne między ludźmi”.[i]

L. Bandura wykazuje, że przyczyną słabych bądź dobrych rezul­tatów pracy-nauki jest wpływ środowiska rodzinnego dziecka. Szczególną zaś rolę zwraca na: warunki mieszkaniowe, warunki materialne, poziom kulturalny rodziców, atmosferę rodzinną, błędy wychowania rodzinnego. Autor mówi, że „spośród składników środo­wiska rodzinnego o rezultatach pracy szkolnej decyduje nie tyle sytuacja gospodarcza rodziny, ale raczej kultura domu, ład wewnętrzny i harmonijne współżycie”.[ii]

Dominującą przyczyną niepowodzeń szkolnych są złe warunki środowiskowe (J. Konopnicki), gdzie zaburzenie w zachowaniu powstaje na skutek zakłócenia równowagi pomiędzy dzieckiem a środowiskiem. Cz. Kupisiewicz dominującą rolę przypisuje szkole
i nauczycielowi, zwraca uwagę, że nie branie pod uwagę przez nauczyciela środowiska rodzinnego wpływa na końcowy rezultat pracy szkoły.

H. Izdebska doszła do wniosku, że środowisko rodzinne stwa­rza warunki zapewniające rozwój fizyczny i umysłowy dziecka, przygotowuje do życia, kształtuje nawyki, postawy, zasady, umiejętności. Do przyczyn niepowodzeń Izdebska zalicza:

– złą atmosferę rodzinną, wynikającą ze złego współżycia rodziców,

– zły przykład dorosłych wiążący się z niskim poziomem kultu­ralnym i moralnym,

– nie przywiązywania przez rodziców wagi do roli wychowania,

– lekceważenia przez rodziców nauki dziecka,

– brak zainteresowania dzieckiem,

– złe warunki domu rodzicielskiego, choć materialne nie odgrywają głównej roli,

– brak czasu na zajmowanie się dziećmi,

– trudni rodzice.

Na niepowodzenia wpływają także wpływy ujemne rówieśni­ków. Uczeń zaniedbany wchodzi najczęściej w sytuacje konfliktowe, staje się obiektem kar i krytyk.

Sytuacja rodzinna (wg Tyszkowej) stanowi zespół czynników, które w dużym stopniu decydują o poziomie wyników pracy szkolnej. Według autorki, szkoła jest dla dziecka nie tylko instytucją na­uczającą, ale również środowiskiem wychowawczym, mającym wpływ na rozwój osobowości, na rozwiązywanie stosunków społecznych, naukę współżycia w grupie, a także na rozwój uczenia się.

J. Janicka na podstawie swoich badań stwierdziła, że dzieci, którym zagrażało pozostanie na drugi rok, w większości pochodziły z rodzin moralnie zaniedbanych oraz, że były to dzieci niedożywione
i anemiczne. Żeby podnieść wyniki pracy szkoły, należy dążyć do sca­lenia środowiska, szkoła natomiast powinna być ośrodkiem inspirującym. Jeśli stworzymy dzieciom pozytywne warunki społeczno-ekonomiczne, w większości przypadków niepowodzeń szkolnych doprowadzimy do ich zmniejszenia lub całkowitego zaniku.

[i] J. Pieter, Poziom inteligencji a środowisko, Katowice 1937 r., s. 46

[ii] L. Bandura: Przyczyny niepowodzeń szkolnych, [w: Kwartalnik Pedagogiczny, nr 3/1959 r., s. 170]