Schemat konceptualizacji procesu badawczego
- Etap konceptualizacji – dokonano analizy literatury dotyczącej metody Konferencji Grupy Rodzinnej, w oparciu o co dokonano wyboru tematu, szczegółowo wstępnie go sformułowano, przyjęto podstawowe założenia badawcze, sformułowano problematykę badań własnych, podstawowe cele i zadania, określono przedmiot badań, dokonano wyboru próby badawczej i terenu badań – sformułowano koncepcję badań własnych (maj – czerwiec 2017 r.);
- Etap operacjonalizacji – dokonano szczegółowej specyfikacji problemów badawczych, przyjęto określone zmienne i ich wskaźniki, skonstruowano narzędzia badawcze (wrzesień – październik 2017 r.);
- Etap realizacji:
a) szczegółowa analiza literatury dotyczącej polityki społecznej oraz metody Konferencja grupy Rodzinnej, co zostało przedstawione w rozdziale teoretycznym, przedstawiającym najważniejsze z punktu widzenia problematyki badawczej dotychczasowe ustalenia dotyczące wzmiankowanego zjawiska (listopad – grudzień 2017 r.);
b) przeprowadzenie badań pilotażowych i ostateczna weryfikacja skonstruowanego narzędzia (kwestionariusza ankiety) oraz założeń metodologicznych – ostateczne opracowanie rozdziału metodologicznego (styczeń – luty 2018 r.);
c) przeprowadzenie badań właściwych (marzec 2018 r.);
d) analiza wyników badań własnych i ich opracowanie (kwiecień – maj 2018 r.).
Schemat konceptualizacji procesu badawczego to strukturalne przedstawienie kroków, które prowadzą od wstępnego pomysłu na badanie do jego realizacji i interpretacji wyników. Poniżej przedstawiam szczegółowy opis etapów, które zazwyczaj wchodzą w skład procesu badawczego.
1. Identyfikacja problemu badawczego:
- Wybór tematu: Proces badawczy rozpoczyna się od wyboru obszaru badawczego, który jest interesujący i istotny z punktu widzenia danej dziedziny nauki.
- Formułowanie problemu badawczego: Precyzyjne określenie problemu, który badacz zamierza rozwiązać. Problem ten musi być jasno zdefiniowany i istotny z perspektywy naukowej.
2. Przegląd literatury:
- Analiza istniejących badań: Badacz przegląda literaturę naukową, aby zrozumieć, co zostało już zbadane na dany temat, jakie są luki badawcze i jak inne badania mogą wpłynąć na jego własne badanie.
- Określenie teoretycznych ram badania: Na podstawie przeglądu literatury badacz wybiera lub tworzy teorię, która będzie podstawą do formułowania hipotez badawczych.
3. Formułowanie hipotez badawczych:
- Tworzenie hipotez: Na podstawie teorii i przeglądu literatury badacz formułuje hipotezy, które są przypuszczeniami dotyczącymi wyników badania. Hipotezy te powinny być testowalne i sformułowane w sposób jasny i konkretny.
4. Projektowanie badania:
- Wybór metodologii: Określenie metod badawczych, które będą użyte do zebrania danych (np. eksperymenty, ankiety, wywiady, obserwacje).
- Wybór próby badawczej: Zdefiniowanie populacji badawczej oraz wybór próby, która będzie reprezentatywna dla tej populacji.
- Określenie zmiennych: Identyfikacja zmiennych niezależnych (przyczyny) i zależnych (skutki) oraz sposobu ich pomiaru.
5. Zbieranie danych:
- Przeprowadzenie badania: Realizacja zaplanowanych procedur badawczych, które mają na celu zebranie danych niezbędnych do przetestowania hipotez.
- Dokumentacja procesu: Skrupulatne zapisywanie procedur, obserwacji i wyników, co jest kluczowe dla rzetelności i powtarzalności badań.
6. Analiza danych:
- Przetwarzanie danych: Przygotowanie danych do analizy, co może obejmować kodowanie odpowiedzi, czyszczenie danych i wprowadzanie do odpowiedniego oprogramowania.
- Statystyczna analiza danych: Zastosowanie odpowiednich metod statystycznych do testowania hipotez badawczych. Może to obejmować analizy opisowe, korelacyjne, regresyjne, testy t i inne.
- Interpretacja wyników: Analiza wyników w kontekście hipotez badawczych i teorii. Badacz ocenia, czy wyniki potwierdzają lub odrzucają hipotezy.
7. Wnioskowanie i interpretacja:
- Formułowanie wniosków: Na podstawie wyników badania badacz formułuje wnioski dotyczące badanego problemu. Wnioski powinny odpowiadać na pytania badawcze i odnosić się do postawionych hipotez.
- Dyskusja: Omówienie wyników w szerszym kontekście teoretycznym i praktycznym. Badacz może porównać swoje wyniki z wcześniejszymi badaniami oraz wskazać na ograniczenia swojego badania.
- Rekomendacje: W oparciu o wyniki badania badacz może formułować zalecenia praktyczne lub wskazówki dla przyszłych badań.
8. Raportowanie wyników:
- Przygotowanie raportu: Badacz przygotowuje szczegółowy raport z badania, który obejmuje wszystkie etapy procesu badawczego, w tym przegląd literatury, metodologię, wyniki analizy danych oraz wnioski.
- Publikacja wyników: Opublikowanie wyników badania w formie artykułu naukowego, raportu lub prezentacji, co umożliwia innym badaczom i praktykom zapoznanie się z wynikami i ich wykorzystanie.
9. Ewaluacja i refleksja:
- Ocena procesu badawczego: Po zakończeniu badania badacz dokonuje oceny całego procesu, analizując mocne i słabe strony przeprowadzonych badań oraz ich wpływ na wyniki.
- Sugestie dla przyszłych badań: Badacz może wskazać na luki w badaniu, które powinny zostać zbadane w przyszłości, oraz na potencjalne nowe kierunki badań.
Schemat ten ukazuje, że proces badawczy jest złożonym i wieloetapowym przedsięwzięciem, które wymaga staranności na każdym etapie, aby uzyskać rzetelne i wartościowe wyniki. Każdy etap procesu badawczego jest ściśle powiązany z kolejnymi, tworząc spójną całość, która prowadzi do pełnego zrozumienia badanego problemu.