Niepaństwowe podmioty polityki społecznej, czyli tak zwany trzeci sektor, stanowią organizacje pozarządowe (NGO, non-governmental organisations), często określane mianem organizacji woluntarystycznych i obywatelskich[1]. Organizacje pozarządowe uzupełniają działalność państwa, zwłaszcza w środowisku lokalnym, w wyrównywaniu różnic społecznych i szans życiowych obywateli czy też grup społecznych. Z uwagi na to, iż są podejmowane oddolnie, charakteryzują się dobrą znajomością potrzeb, warunków, zasobów i trudności danej społeczności.
Do niepublicznych, czyli pozarządowych, podmiotów polityki społecznej należą między innymi:
a) fundacje. Posiadają one osobowość prawną, powoływane są „do prowadzenia działalności w określonym zakresie w dziedzinie kultury, nauki, ochrony środowiska lub świadczeń społecznych na zasadzie niedochodowej”[2]. Środki finansowe fundacja czerpie z majątku własnego, ofiarności publicznej oraz działalności gospodarczej. Podstawowymi cechami fundacji są[3]:
- cel jej powstania,
- jasne określenie fundatorów (zarówno osób fizycznych jak i prawnych),
- majątek własny,
- osobowość prawna (wpis do rejestru fundacji),
- nadzór nad fundacją przez sąd, który rejestrował działalność;
b) stowarzyszenia. Irena Lepalczyk uważa, że stowarzyszenie stanowi „formalną grupę osób zidentyfikowanych z jego celami i zadaniami, połączonych wspólna więzią o charakterze przedmiotowym, której treścią jest dążenie do realizacji wspólnego obywatelskiego zadania, wynikającego z potrzeb mikro- lub makrośrodowiska społecznego, potrzeb aktualnych lub przewidywalnych. Dla realizacji swoich zadań statutowych stowarzyszenia podejmują w różnym zakresie działalność oświatową, która może być ukierunkowana na członków i osoby związane ze stowarzyszeniem (…)”[4]. „W ujęciu prawniczym stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym zrzeszeniem ludzi pragnących wspólnie realizować cele o charakterze niezarobkowym. Może ono wypowiadać się w sprawach publicznych i prowadzić działalność gospodarczą, przeznaczając uzyskiwane dochody wyłącznie na finansowanie zadań statutowych”[5];
c) grupy wsparcia. Trudno jednoznacznie zdefiniować to pojęcie. Grupa wsparcia to między innymi grupa, której głównym celem jest „pomaganie swoim członkom w radzeniu sobie za stresującymi zdarzeniami w życiu oraz rewitalizacja ich zdolności radzenia sobie, by bardziej efektywnie adaptowali się do tych zdarzeń i w przyszłości mogli sobie z nimi radzić lepiej”[6]. Z psychologicznego punktu widzenia grupa wsparcia jest ‘uznawana za jedna z form pomocy psychologicznej. Jest to grupa równoprawnych uczestników spotykających się w celu wzajemnego zapewnienia pomocy i oparcia w radzeniu sobie z własnymi problemami, w udoskonalaniu swoje psychicznego funkcjonowania i zwiększaniu skuteczności własnych działań; przy czym źródłem tej pomocy jest wzajemny wysiłek, umiejętności i wiedza członków, często o podobnych kolejach losu i doświadczeniach życiowych”[7]
W niniejszym opracowaniu chciałam skupić się na jednym zagadnieniu dotyczącym polityki społecznej, a mianowicie na polityce rodzinnej.
——–
[1] Red. G. Firlit-Fesnak i M. Szylko-Skoczny, Polityka społeczna. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2007 r., s. 96-97.
[2] Red. D. Lalak, T. Pilch, Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1999, s. 91.
[3] Tamże.
[4] Red. I Lepalczyk, Stowarzyszenie społeczne jako środowisko wychowawcze, PWN, Warszawa 1974, s. 7.
[5] Red. D. Lalak, T. Pilch, dz. cyt., s. 285.
[6] Cyt. za J. Szmagalski, w: red. D. Lalak, T. Pilch, Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1999, s. 95.
[7] B. Dobrzańska-Socha, Propozycja profesjonalnego prowadzenia grup wsparcia, „Nowiny psychologiczne” 2/1992, s. 78.