Pisanie prac

pisanie

Barbie: ikona kultury XX wieku

5/5 - (1 vote)

Wstęp

Rozdział I. Geneza i rozwój lalki Barbie

1.1. Historia powstania Barbie: Ruth Handler i firma Mattel
1.2. Ewolucja Barbie od lat 50. do końca XX wieku
1.3. Kampanie marketingowe i strategia sprzedaży Barbie
1.4. Zmiany w wyglądzie i stylu Barbie na przestrzeni dekad

Rozdział II. Barbie jako symbol kultury masowej

2.1. Barbie w kontekście konsumpcjonizmu i popkultury
2.2. Wpływ Barbie na modę i trendy w XX wieku
2.3. Barbie w literaturze, filmie i mediach
2.4. Krytyka i kontrowersje wokół Barbie

Rozdział III. Społeczne i kulturowe znaczenie Barbie

3.1. Barbie jako wzór kobiecości: analiza socjologiczna
3.2. Wpływ Barbie na postrzeganie ciała i ideał piękna
3.3. Barbie a kwestie rasowe i etniczne: reprezentacja i różnorodność
3.4. Barbie a feminizm: sprzeczności i debaty

Rozdział IV. Barbie w kontekście edukacyjnym i psychologicznym

4.1. Barbie jako narzędzie edukacyjne: pozytywne i negatywne aspekty
4.2. Psychologiczny wpływ Barbie na rozwój dzieci
4.3. Badania nad wpływem Barbie na samoocenę i aspiracje dziewcząt
4.4. Alternatywy dla Barbie: inne lalki i ich edukacyjne wartości

Rozdział V. Barbie w XXI wieku i jej przyszłość

5.1. Adaptacja Barbie do zmieniających się realiów społecznych
5.2. Nowoczesne kampanie marketingowe i digitalizacja Barbie
5.3. Barbie jako ikona współczesnej popkultury
5.4. Przyszłość Barbie: innowacje i nowe kierunki rozwoju

Zakończenie

Bibliografia

Wstęp

Barbie, lalka stworzona przez Ruth Handler i wprowadzona na rynek przez firmę Mattel w 1959 roku, stała się jedną z najbardziej rozpoznawalnych ikon kultury XX wieku. Jej historia i rozwój odzwierciedlają zmieniające się normy społeczne, kulturalne i ekonomiczne, a jej wpływ na modę, popkulturę oraz postrzeganie kobiecości jest nie do przecenienia. Ta praca ma na celu kompleksową analizę fenomenu Barbie, uwzględniając zarówno jej pozytywne, jak i kontrowersyjne aspekty.

Rozdział pierwszy pracy poświęcony będzie genezie i rozwojowi lalki Barbie. Omówione zostaną początki Barbie, w tym historia jej powstania i rola Ruth Handler oraz firmy Mattel w jej stworzeniu. Analiza ewolucji Barbie od lat 50. do końca XX wieku pozwoli na zrozumienie, jak zmieniała się lalka w odpowiedzi na zmieniające się oczekiwania społeczne i trendy rynkowe. Szczególną uwagę poświęcimy kampaniom marketingowym i strategiom sprzedaży, które uczyniły Barbie globalnym fenomenem, oraz zmianom w wyglądzie i stylu Barbie na przestrzeni dekad.

Rozdział drugi skupi się na Barbie jako symbolu kultury masowej. Analiza kontekstu konsumpcjonizmu i popkultury pozwoli na zrozumienie, jak Barbie wpisywała się w szersze trendy kulturowe XX wieku. Omówione zostaną wpływy Barbie na modę i trendy oraz jej obecność w literaturze, filmie i mediach. Krytyka i kontrowersje wokół Barbie, w tym zarzuty dotyczące promowania nierealistycznych standardów piękna i konsumpcjonizmu, będą również przedmiotem analizy.

Rozdział trzeci zajmie się społecznym i kulturowym znaczeniem Barbie. Przedstawiona zostanie analiza socjologiczna Barbie jako wzoru kobiecości oraz jej wpływu na postrzeganie ciała i ideał piękna. Omówiona zostanie reprezentacja rasowa i etniczna w kontekście Barbie, a także debaty dotyczące feminizmu i sprzeczności, jakie Barbie wywołuje w dyskusjach na temat równości płci.

Rozdział czwarty poświęcony będzie analizie edukacyjnych i psychologicznych aspektów Barbie. Przeanalizowane zostaną pozytywne i negatywne aspekty Barbie jako narzędzia edukacyjnego, jej psychologiczny wpływ na rozwój dzieci, a także badania nad wpływem Barbie na samoocenę i aspiracje dziewcząt. Przedstawione zostaną również alternatywy dla Barbie, takie jak inne lalki i ich edukacyjne wartości.

Rozdział piąty skupi się na Barbie w XXI wieku i jej przyszłości. Omówiona zostanie adaptacja Barbie do zmieniających się realiów społecznych, nowoczesne kampanie marketingowe i digitalizacja Barbie, a także jej rola jako ikony współczesnej popkultury. Analiza przyszłości Barbie obejmie innowacje i nowe kierunki rozwoju, które mogą wpłynąć na jej dalszą ewolucję.

Celem niniejszej pracy jest kompleksowa analiza Barbie jako ikony kultury XX wieku, uwzględniając jej genezę, rozwój, wpływ na popkulturę, społeczne i kulturowe znaczenie oraz przyszłość. Poprzez szczegółową analizę różnych aspektów fenomenu Barbie, praca ta ma na celu ukazanie jej roli w kształtowaniu współczesnej kultury i tożsamości.

Sytuacjoniści

5/5 - (3 votes)

Byli oni pierwszą, obok studentów, zorganizowana grupą aktywnie zaangażowaną w tworzeniu kontrkultury.

„Było to międzynarodowe stowarzyszenie zaangażowanych społecznie artystów, awangarda twórców zmierzających do przekształcenia rzeczywistości przez upowszechnianie wśród ludzi potrzeby tworzenia jej nowych wymiarów”.[1]

Kim jest Sytuacjonista ? Otóż A. Jawłowska tak definiuję Sytuacjonistę: ” (…) to ten, kto działa w dziedzinie teorii lub aktywności praktycznej poprzez konstruowanie sytuacji, kto angażuje się w konstrukcję sytuacji”.[2]

Sytuacjoniści byli skupieni wokół  powstałej w 1957 roku ” Międzynarodówki Sytacjonistów” – ta z kolei wyłoniła się z tworu o nazwie „Międzynarodówka Letrystów” (działającej od 1953 roku). Najbardziej znana postacią tego ruchu był Guy Debord autor „Społeczeństwa spektaklu”.

Kluczowymi pojęciami wyrażającymi jednocześnie podstawowe składowe ich ideologii są: „sytuacja” i „spektakl”.

Zakładali, że: „Człowiek rodzi się w określonej „sytuacji”, to jest w określonych warunkach składających się na jego relacje z otoczeniem. wykle jest tak, że człowiek tym warunkom podporządkowuje się, a powinno być tak (…), że człowiek będzie kreatorem własnej „rzeczywistości”, jego podmiotem, a nie tylko przedmiotem oddziaływania „sytuacji”.[3]

Stosując drugie pojęcie – „spektakl” – próbowali wyjaśnić, w jaki sposób burżuazyjne społeczeństwo zniewala jednostkę za pomocą konsumeryzmu i pozbawionych istotnego przekazu treści, które miały służyć jedynie rozrywce. „Spektakl” – tłumaczyli: ” (…) jest czymś pośrednim pomiędzy obrazem a widowiskiem, które nie odtwarza, ani nie tłumaczy rzeczywistości realnej. Nie jest też oparta na wyobraźni konstrukcją możliwej przyszłości. Jest sztucznie tworzonym przedstawieniem życia fikcyjnego, z całą siłą ekspresji i dosłowności narzucającą przekonanie, iż jest to życie jedyne i prawdziwe.

W taki właśnie sposób ukazuje się jako „oczywiście prawdziwa” rzeczywistość na telewizyjnym ekranie, podczas, gdy faktycznie przeszła ona przez proces zniekształcającej „obróbki” (montaż, komentarze itp.). Osaczeni obrazem ludzie nie przeżywają życia, lecz jego fikcyjne przedstawienie. W takim systemie kultury powstają nieograniczone niemal możliwości kierowania świadomością”.[4]

Celem walki Sytacjonistów była zmiana rzeczywistości społeczno – politycznej, permanentna rewolucja w sferze codziennej egzystencji. Postulowali walkę totalną, która objęłaby wszystkich ludzi, którzy nie maja żadnej możliwości, aby kierować własnym życiem i w pełni realizować się. Stawiali na kreowanie autonomicznej jednostki, świadomej celów rewolucji.

Kontkultura w ich wydaniu zakładała, że aby coś zbudować nowego, należy zniszczyć stare fundamenty społeczne. Realizowali to poprzez program dekonstrukcji i dekompozycji norm i wartości. „Dekompozycją nazywano proces, w którym tradycyjne formy kultury są zniszczone przez nie same, w efekcie zderzenia z nowymi, bardziej doskonałymi środkami opanowania i wyjaśniania rzeczywistości (…) rozróżniają fazę aktywną dekompozycji, w której wartości i wzory kultury zostają nieodwracalnie zachwiane, straciły swą jednoznaczność i moc zobowiązującą, nastąpiło więc efektywne zniszczenie starych superstruktur”. 111

Ruch Sytuacjonistów odegrał bardzo znaczącą rolę w trakcie majowych wydarzeń w 1968 roku. Teoretycy ruchu wydając szereg książek i pism oddziaływali inspirująco na studentów i innych młodych intelektualistów, szczególnie jego liderzy – G. Debord i G. Vaneigen ze swoją teorią „społeczeństwa konsumpcyjnego”. Także członkowie „Ruchu 22 Marca” otwarcie przyznawali się do inspiracji ideami sytuacjonistycznymi.

W czasie rewolucji majowej skupili się przede wszystkim na działalności propagandowe i organizacyjnej. Jedną z form propagandy było odwracanie sensu różnych plakatów reklamowych, ogłoszeń, np. zmienili w czasie jednego ze strajków nazwę firmowa fabryki „Berliet” na „Liberte”.

Hasłem, które miało wywołać w ludziach chęć aktywności było „Zaproszenie do wspólnej zabawy”. Kreowano atmosferę permanentnej zabawy, bo według nich to właśnie ona miała wywołać wiele spontanicznych form twórczości.

[1] A. Jawłowska, Drogi kontrkultury, Warszawa 1975, PiW, s. 114.

[2] A. Jawłowska, Drogi…, op. cit.,s. 115.

[3] M. Filipiak, Od subkultury do kultury alternatywnej, Lublin  1999, “UMCS”, s. 56.

110 A. Jawłowska, Drogi…, op. cit., s. 116.

 111 M. Filipiak, Od subkultury do…, op. cit., s. 57.

Kontrakt psychologiczny w ujęciu teorii wymiany społecznej

5/5 - (3 votes)

Jak wcześniej wspomniano, kontrakt psychologiczny można opisywać w terminach teorii wymiany społecznej (social exchange theory) (Blau, 1964; Kempny, Szmatka, 1992; Sztompka, 2004), która opiera się na dwóch podstawowych przesłankach: (1) jednostki mają skłonność do angażowania się w takie działania, które w terminach nagród społecznych dają największe zyski; (2) interakcje powinny być w przybliżeniu ekwiwalentne dla obu stron w jakimś odcinku czasu (reguła wzajemności) (Gouldner, 1960; Cialdini, 1996; Makin, Cooper, Cox, 2000; Kempny, Szmatka, 1992).

Teoria wymiany społecznej traktuje interakcję jako wzajemną wymianę pewnych dóbr czy wartości między partnerami (Blau, 1964, por. Sztompka, 2004). Modelem myślowym jest w tym przypadku transakcja ekonomiczna, akt kupna i sprzedaży. Zakłada się, że obaj partnerzy działają racjonalnie, a więc obaj starają się uzyskać pewną nadwyżkę korzyści nad kosztami, przy czym zarówno korzyści jak i koszty mogą być bardzo różne. Do korzyści zaliczyć można zdobycie pewnej wartości wymiennej, np. pieniędzy lub uzyskanie jakiejś wartości użytkowej, np. potrzebnego przedmiotu, jak również zaspokojenie jakiegoś impulsu emocjonalnego, np. zachcianki. Koszty z kolei to z jednej strony nakłady, a więc np. cena, jaka trzeba zapłacić, z drugiej zaś strony inne dobra, z których trzeba zrezygnować decydując się na zakup, czy wreszcie pewne uciążliwości samej transakcji, czas, który trzeba poświęcić, wysiłek wyszukania towaru oraz argumentacja w czasie targowania się itp. Do transakcji dochodzi wtedy, gdy obaj partnerzy uznają, że ich bilans korzyści i kosztów jest pozytywny. Staje się to możliwe, gdyż obaj są racjonalni subiektywnie, to znaczy prowadzą rachunek według własnych preferencji i przekonań, np. sprzedawca chce pozbyć się towaru i zyskać pieniądze, a kupujący jest gotowy zapłacić za upragniony towar. W wyniku transakcji obaj są zadowoleni – sprzedawca jest bogatszy, ale nie ma już towaru, zaś kupujący jest biedniejszy, ale bardziej szczęśliwy, gdyż zrealizował swoje pragnienia.

Główna idea teorii wymiany to przeniesienie modelu ekonomicznego na wszelkie, także pozaekonomiczne dziedziny życia społecznego, nawet na tak zażyłe relacje jak te, które występują w przyjaźni czy miłości (Sztompka, 2004). Ludzie wymieniają jakieś dobra w każdej interakcji, niekoniecznie są to towary czy dobra ekonomiczne, np.: dyskutanci wymieniają między sobą idee, sąsiedzi – przysługi, koledzy – wsparcie, politycy – ustępstwa, dzieci – zabawki, znajomi – grzeczności. Zgodnie z tym punktem widzenia, nawet w działaniach pozornie całkowicie altruistycznych i bezinteresownych, kryje się – nie zawsze uświadamiana – chęć uzyskania czegoś w zamian, np. podziwu, prestiżu czy sławy.

Jedną z podstawowych zasad teorii wymiany społecznej jest zasada, według której jednostka świadcząca cenne usługi na rzecz drugiej strony, zobowiązuje ją do odwzajemnienia się (Sztompka i Kuci, 2006). Druga strona, aby spłacić powstałe zobowiązanie, winna dostarczyć korzyści tej pierwszej. W tym przypadku chodzi o korzyści zewnętrzne, nie zaś przede wszystkim o nagrody stanowiące istotę związku samego w sobie, mimo iż znaczenie społecznych „dóbr” nie jest nigdy całkowicie niezależne od stosunków międzyludzkich łączących partnerów wymiany. Jeżeli obaj uczestnicy wymiany cenią sobie to, co otrzymują od drugiej strony, wówczas będą skłonni świadczyć więcej usług ze swej strony, aby dostarczyć drugiej zachęt do zwiększenia dostaw i jednocześnie uniknąć powstania zobowiązania w stosunku do niej. Z uwagi jednak na to, że obie strony otrzymują rosnącą ilość pomocy, jakiej pierwotnie pilnie potrzebowały, ich potrzeba otrzymywania dalszego wsparcia zazwyczaj się zmniejsza.

Na proces wymiany społecznej wpływa szereg różnorodnych czynników. Zaliczyć do nich można: stadium rozwoju i charakter związku między partnerami wymiany, naturę korzyści podlegających transakcjom, koszty poniesione dla ich dostarczenia, a także społeczny kontekst, w jakim zachodzi wymiana.

Stadium rozwoju i charakter związku między partnerami wymiany

Szczególne znaczenie ma tutaj pierwsza propozycja wyświadczenia przysługi osobie obcej lub znajomej (niezależnie od tego, jaką formę przyjmuje), niesie ona bowiem ryzyko odrzucenia samej oferty, jak również ryzyko odrzucenia implikowanych przez nią propozycji przez zaniechanie odwzajemnienia i nawiązania przyjacielskich stosunków. Podejmując to ryzyko, jednostka doprowadza do zakończenia stosunku całkowitej wzajemnej obojętności i zmusza drugą stronę do dokonania wyboru pomiędzy dwiema możliwościami – stosunkiem serdeczności lub wrogości. Dzieje się tak dlatego, iż oferty tej nie sposób odrzucić nie powodując obrazy, zaś jej akceptacja skłania do przyjacielskiej wymiany, choćby pozdrowień lub kilku miłych słów.

Ustanowienie stosunków wymiany wymaga poczynienia inwestycji, które stanowią dla drugiej strony zobowiązanie. Z uwagi na to, że wymiana społeczna wymaga zaufania, że druga strona odwzajemni się, w początkowej fazie relacji problem stanowi udowodnienie, że jest się zaufania godnym. Dowodem na to, iż jest się godnym dalszego zaufania jest regularne wywiązywanie się ze swoich zobowiązań. Poza tym, inwestycje, poczynione przez jednostkę na rzecz związku pogłębiają jej zaangażowanie w ów związek. Zaangażowanie zaś sprawia, iż wycofanie się z tego układu na rzecz innego byłoby dla niej niekorzystne. Zaangażowanie to dostarcza również drugiej stronie dodatkowych powodów do zaufania, iż nie będzie ona uchylała się od swych zobowiązań w ich związku. Jest ono konceptualizowane jako dodatkowa gwarancja, przyczyniająca się do wzrostu zaufania, a czyniąca naruszenie układu przez którąś ze stron niewspółmiernie dla niej niekorzystnym (Becker, 1960, por. Sztompka i Kuci, 2006). Obaj partnerzy czerpią korzyści ze stabilnego układu wymiany, jednak większe zaangażowanie jednego z nich stanowi szczególną korzyść dla drugiego. W sytuacji tej występują interesy wspólne oraz konfliktowe, przy czym wspólne dotyczą samego układu, konfliktowe zaś odnoszą się do stopnia zaangażowania stron. Tendencję do większego uzależnienia i zaangażowania wykazuje partner dysponujący mniejszą liczbą alternatywnych możliwości niż drugi uczestnik układu.

Natura korzyści podlegających transakcjom

Naturę nagród społecznych można rozróżniać biorąc pod uwagę kilka kryteriów (Blau, 1964; Sztompka i Kuci, 2006). Po pierwsze, pewne nagrody społeczne nie podlegają wymianie barterowej, ponieważ ich znaczenie polega na tym, iż są to reakcje spontaniczne, nie zaś rozmyślne sposoby sprawienia drugiej stronie przyjemności, np. wewnętrzne zauroczenie jakąś osobą, aprobata dla jej opinii i sądów czy szacunek dla jej umiejętności. Natomiast działania nagradzające w przeciwieństwie do rzeczywistych ocen, mogą podlegać barterowi w procesie wymiany społecznej, ponieważ fakt, iż są zamierzone jako zachęta, nie wpływa na ich wewnętrzną wartość jako nagród, np. akceptacja społeczna w grupie, którą jednostka uważa za atrakcyjną, instrumentalne usługi i uleganie jej życzeniom stanowią dla niej nagrodę nawet wtedy, kiedy zdaje sobie sprawę z tego, iż są one zapewniane w ramach wymiany za oczekiwane z jej strony korzyści. Po drugie, w ramach każdej z dwóch powyższych kategorii można dokonać rozróżnienia pomiędzy nagrodami wewnętrznymi, wynikającymi z istoty związku między jednostkami, tj. społeczna satysfakcja czy osobista sympatia, oraz nagrodami zewnętrznymi, tj. instrumentalne usługi oraz aprobata dla decyzji lub opinii. I po trzecie, rozróżnia się nagrody, które ludzie mogą sobie wzajemnie zapewniać (np. cztery scharakteryzowane powyżej typy) od tych, które z konieczności są jednostronne, a które przejawiają się w ogólnym szacunku, jakim darzona jest dana osoba (co dodaje jej dodatkowego prestiżu) oraz powszechnym uleganiu jej życzeniom (co obdarza ją większą władzą).

Jednostka, która czerpie nagrody ze związku z inną osobą, zyskuje bodźce do dostarczenia drugiej stronie zachęt do kontynuowania go. Ze względu na to, iż związanie się z osobami, które darzą ją szacunkiem ma dla niej wartość nagradzającą, będzie ona skłonna zapewniać im wystarczające zachęty by kontynuowały związek, o ile nie podejrzewa drugiej strony o udawanie szacunku dla własnej korzyści.

Poniesione koszty

Koszty poniesione na zapewnienie nagród społecznych w procesie wymiany ich na inne można wyrazić w kategoriach „kosztu inwestycyjnego”, „kosztu bezpośredniego” lub „kosztu (niewykorzystanych) możliwości” (Blau, 1964; Sztompka i Kuci, 2006). Dla nabycia umiejętności potrzebnych do wyświadczenia wielu usług instrumentalnych konieczne są inwestycje w czas i wysiłek. Tego rodzaju inwestycje są również niezbędne do wzbudzenia szacunku za uzyskaną z czyjejś strony aprobatę i uczynienia jej tym samym cenną dla innych. Inwestycje grupy, które przynoszą korzyści z członkostwa w niej, określają wartość społecznej akceptacji w grupie oraz wkład, jakiego można żądać w procesie wymiany na akceptację. Dostarczanie innych nagród społecznych zwykle nie wymaga dodatkowych inwestycji poza tymi, które są niezbędne do nawiązania relacji wymiany. Kosztem bezpośrednim, który najbardziej wyróżnia się w transakcjach społecznych, jest podporządkowanie związane z wyrażaniem szacunku lub okazywaniem uległości, tj. nagradzanie innych prestiżem lub władzą. Z kolei, za najbardziej powszechny koszt (niewykorzystanych) możliwości uważa się czas potrzebny na dostarczanie nagród społecznych, gdyż wartość owego czasu zależy od alternatyw niewykorzystanych wskutek poświęcenia go na dany stosunek wymiany. Nagrody, jakie jednostka uzyskuje z relacji społecznej, kosztują ją możliwość przeznaczenia wydatkowanego czasu (i innych ograniczonych zasobów) na inny związek, w którym mogłaby otrzymywać nagrody – być może lepszej jakości i mniejszym kosztem. Dopóki pozostałe możliwości wydają się kuszące, dopóty jednostki skłonne są je badać, jednakże podjąwszy decyzję o tym, co uważają za najlepszą możliwość, angażują się w relacje wymiany kończąc jednocześnie dalsze poszukiwania. Efektem podjętej decyzji jest brak zdolności do wykorzystania lepszych możliwości, które znajdą się w ich dyspozycji.

Niektóre rodzaje nagród społecznych są wolne od kosztów. Sytuacja taka ma miejsce wówczas, kiedy jednostka w ramach interakcji społecznych czerpie satysfakcję czyniąc coś, co równocześnie sprawia satysfakcję partnerowi. Tego rodzaju, wolne od kosztów, nagrody są charakterystyczne nie tylko dla wzajemnej miłości, gdzie jednostka czerpie satysfakcję z samego procesu dostarczania jej, ale można je również zaobserwować w związkach instrumentalnych. Np. jednostka uzyskując nagrody społeczne ze strony pracowników może uniknąć przyjęcia na siebie zobowiązania do odwzajemnienia się wówczas, kiedy ich działania odczuwane są przez nich nie jako koszt netto, ale jako zysk netto, tj. jako wystarczająco dla nich samych nagradzające, by zachęcić ich do zaangażowania się w te działania. Tak, więc względna korzyść netto, jaką jedna osoba czerpie z działania, które równocześnie nagradza drugą, jest tym, co uwalnia drugą stronę ze zobowiązania do odwzajemnienia nagród, jakie otrzymuje.

W analizie kosztów w transakcjach wymiany istotne jest rozróżnienie pomiędzy poniesionym przez jedną ze stron (strona A) kosztem uzyskania danej nagrody i poniesionym przez druga stronę (strona B) kosztem dostarczenia jej. Jeśli koszt niewykorzystanych przez stronę B alternatyw jest w wystarczającym stopniu zrekompensowany przez satysfakcję, jaką czerpie z samego procesu nagradzania strony A, może dostarczać owych nagród bez dodatkowych kosztów netto dla siebie. Jednakże uzyskiwanie tych nagród może okazać się kosztowne dla strony A, ponieważ nieproporcjonalnie duże nagrody, jakie czerpie, zobowiązują go do odpłacenia stronie B przy poniesieniu pewnych kosztów własnych.

Społeczny kontekst, w jakim zachodzi wymiana

Relacje wymiany zachodzą w określonym kontekście społecznym, który wywiera na nie głęboki wpływ pod kilkoma względami. Po pierwsze, na transakcje wymiany wpływają „zestawy ról” każdego z partnerów (Merton, 1982), tj. stosunki w rolach, jakie każdy z nich odgrywa z tytułu zajmowania społecznego statusu, istotnego z punktu widzenia wymiany. Owe stosunki w rolach są istotne z uwagi na to, iż wpływają na alternatywne możliwości obu partnerów (np. możliwość randek dwojga kochanków określają niewykorzystane przez każdego z nich alternatywy i stąd wpływają na koszt, jaki ponosi każdy z nich w celu uzyskania nagród z obecnego związku). Po drugie, całość transakcji wymiany w grupie determinuje dominujące proporcje wymiany, zaś owe standardy grupowe wywierają nacisk na wszelkie związki partnerskie, których transakcje od nich odbiegają w kierunku ich wyrównania. Nie są to naciski normatywne w znaczeniu norm moralnych wspieranych przez sankcje grupowe, które wymuszają dostosowanie się, ale naciski wynikające z istniejących możliwości. Np. popyt i podaż na pewne możliwości mechaniczne w grupie pracowników fabryki wpływają na to, ile szacunku i innych korzyści może średnio uzyskać wysoko wykwalifikowany robotnik za udzielenie pomocy innym w ich zadaniach. Znaczne odchylenia od tej normy w danym układzie wymiany tworzą silną pokusę dla jednego z partnerów, by go porzucić, na tyle, na ile bardziej korzystne możliwości interakcji społecznej widzi on dla siebie gdzie indziej. Po trzecie, czynnikiem, który powstrzymuje silniejszych członków koalicji przed wykorzystaniem swej uprzywilejowanej w transakcjach wymiany pozycji są potencjalne koalicje pomiędzy słabszymi członkami zbiorowości. Po czwarte, różnice we władzy w grupie, jakie zwykle powodują procesy wymiany, modyfikują następnie te procesy, ze względu na to, że ustanowiona władza umożliwia jednostce zmuszenie innych do zapewniania jej usług bez oferowania uczciwej zapłaty. Czynnikiem, który może powstrzymać stronę posiadającą władzę przed wykorzystaniem jej dla wyzysku może być wizja niebezpieczeństwa stworzenia koalicji przez stronę słabszą, której celem byłoby przejęcie władzy.

I na koniec, sytuacja społeczna wywiera subtelny, lecz istotny wpływ czyniąc transakcje w danej relacji wymiany częścią innych wymian, które pomimo tego, że zachodzą w tle, mogą jednak odgrywać ważniejszą rolę (np. pracownik może życzliwie pomóc nowo przybyłemu i odmówić przyjęcia jakiejkolwiek proponowanej zapłaty, ponieważ chce wywrzeć wrażenie na swym kierowniku lub starszych kolegach).

Podsumowując, porównanie wymiany społecznej i wymiany ekonomicznej wskazuje na występujące między nimi zarówno podobieństwa, jak i zasadnicze różnice (Kempny, Szmatka, 1992). Jeżeli chodzi o podobieństwa, to ludzie, którzy wyświadczają innym przysługi, oczekują odwzajemnienia, przynajmniej w formie wdzięczności i uznania, podobnie jak kupcy oczekujący zapłaty za świadczenia ekonomiczne. Aby jednostki nie zaprzestały świadczenia usług, muszą otrzymywać za nie pewne nagrody społeczne, ponieważ świadcząc je ponoszą koszty – przede wszystkim koszt straconych możliwości, na skutek poświęcenia czasu danemu związkowi. Zasada malejącej użyteczności krańcowej znajduje zastosowanie zarówno do dóbr społecznych, jak i ekonomicznych. W związku z tym dla nowego pracownika zwykle ważniejsza jest aprobata ze strony kolegów, którzy jako pierwsi ją wyrazili, od tych, którzy wyrazili ją na końcu, gdy reszta grupy pracowniczej już go zaakceptowała. Odnośnie różnic natomiast, w przeciwieństwie do transakcji ekonomicznych, w których mniej lub bardziej sformalizowany kontrakt z góry nakłada na obie strony ściśle określone zobowiązania, wymiana społeczna pociąga za sobą zobowiązania nieokreślone. Nie ma konkretnej umowy, nie ma więc dokładnej ceny. Jednostka, wobec której druga strona ma zobowiązania za wyświadczone przysługi, żywi ogólne oczekiwanie, że wywiąże się ona z tych zobowiązań, coś dla niej robiąc, jednakże musi jej pozostawić wybór określonej formy tego odwzajemnienia. Nie ma ona możliwości targowania się o wartość swoich przysług, nie może również odwołać się do spisanej umowy, jednakże pozostaje jej możliwość zaprzestania wyświadczania przysług – co prawdopodobnie uczyni. Tak, więc wymiana społeczna wymaga zaufania, gdyż nie istnieje umowa, której przestrzegania można się domagać. Drobne transakcje, od których na ogół zaczyna się wymiana, wymagają niewielkiego zaufania, zaś stopniowy rozwój wymiany pozwala dowieść partnerom swej wiarygodności. Zatem to właśnie procesy wymiany rodzą zaufanie w stosunkach społecznych, które zachęca partnerów wymiany do angażowania się w różnorodne transakcje. Z kolei transakcje nadają związkowi pewnego samoistnego znaczenia, co jest charakterystyczne tylko dla wymiany społecznej, gdyż bezosobowa wymiana ekonomiczna ukierunkowana jest wyłącznie na konkretne, zewnętrzne korzyści.

Wydaje się, że pojęcie wymiany jest najważniejszą, centralną cechą wszystkich kontraktów, które mogą różnić się między sobą, zarówno stopniem formalizacji, jak i szczegółowością (Makin, Cooper, Cox, 2000).

Charakterystyka funkcjonowania Ośrodka Wsparcia dziecka i Rodziny „Koło”

5/5 - (2 votes)

Ośrodek Wparcia Dziecka i Rodziny „Koło” jest jednostką organizacyjną powołaną przez Radę Powiatu Warszawskiego uchwałą z dnia 24 kwietnia 2002 roku. Mieści się on w mieście Warszawa przy ulicy Dalibora. Jej celem jest wykonywanie zadań z zakresu pomocy społecznej. Organem nadzorującym całość sprawowanej opieki i wychowania nad podopiecznymi sprawuje Wojewoda Mazowiecki.

Ośrodek ten jest placówką spełniającą wiele różnych funkcji w ramach realizacji zadań placówek opiekuńczo-wychowawczych typu socjalizacyjnego i interwencyjnego. Składa się z dwóch oddzielnych placówek: Domu Dziecka nr 3 w Warszawie oraz Ośrodka Interwencyjno- Diagnostycznego.

Do Domu Dziecka mogą być przyjmowane dzieci w wieku 3-18 lat, lub młodsze w celu nie rozdzielania rodzeństwa. Dzieci mogą przebywać w nim do uzyskania pełnoletniości, lub dłużej, aż do momentu ukończenia nauki szkolnej. W przypadku opuszczenia placówki dyrektor kieruje zawiadomienie do centrum pomocy i sądu rodzinnego, który wydał orzeczenie o umieszczeniu w nim dziecka. W przypadku , gdy dziecko ma ukończone 18 lat może zostać skreślone z listy wychowanków lub może zostać nieprzyjęte powtórnie do placówki. Umieszczenie dziecka odbywa się na skutek orzeczenia sądu rodzinnego, prośby rodzica lub opiekuna prawnego.

Do Ośrodka Diagnostyczno-Interwencyjnego przyjmowane są dzieci wymagające sprawowania szybkiej opieki, ze względu na warunki rodzinne w jakich się znalazły. Zróżnicowanie wiekowe to od 3 do 11 lat. Ze względu na zasadę nie rozdzielania rodzeństwa mogą być w nim umieszczone dzieci od 2 roku życia i po ukończeniu 11 lat. Jest to placówka doraźna, w której dzieci nie mogą przebywać dłużej niż 3 miesiące, chyba że nie została uregulowana ich sytuacja prawna. W takim wypadku sąd może przedłużyć ich o pobyt o kolejne 3 miesiące.

Ośrodek Wsparcia Dziecka i Rodziny „Koło” pełni wiele różnych celów i zadań takich jak:12

  • zapewnienie dziecku całodobowej ciągłej lub okresowej opieki i wychowania, lub doraźnej opieki i wychowania na czas trwania sytuacji kryzysowej,
  • zaspokajanie niezbędnych potrzeb bytowych, rozwojowych, w tym emocjonalnych, społecznych i religijnych,
  • zapewnienie korzystania ze świadczeń zdrowotnych,
  • zapewnienie wychowankom kształcenia dostosowanego do ich wieku i możliwości, wyrównywania opóźnień rozwojowych i szkolnych,
  • zapewnienie kwoty pieniężnej do własnego dysponowania przez dzieci od piątego roku życia, której wysokość jest nie niższą niż 0,5 % i nie wyższą niż 5 % kwoty, o której mowa w art. 78 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, ustala co miesiąc dyrektor placówki w porozumieniu z samorządem placówki,
  • sporządzenie diagnozy psychologiczno-pedagogicznej dziecka i diagnozy jego sytuacji rodzinnej oraz ustalenie wskazań do dalszej pracy z dzieckiem,
  • realizację pracy z rodziną dziecka mającą na celu podtrzymanie więzi między rodzicami a dzieckiem,
  • zapewnienie zajęć wychowawczych, korekcyjnych, kompensacyjnych, logopedycznych, terapeutycznych, rekompensujących braki wychowania w rodzinie i przygotowujących do życia społecznego, a dzieciom niepełnosprawnym – odpowiedniej rehabilitacji i zajęć specjalistycznych,
  • podjęcie działań w celu powrotu dziecka do rodziny naturalnej, znalezienia rodziny przysposabiającej lub umieszczenia w rodzinnych formach opieki zastępczej.

Ośrodek złożony jest z trzech komórek organizacyjnych: Działu Opiekuńczo- Wychowawczego, Działu Finansowo- Księgowego, Działu Administracyjno-Obsługowego. Bezpośrednio skierowanym na dzieci działem jest dział pierwszy. W skład niego wchodzą wychowawcy grup, psycholog, pedagog i pracownik socjalny, mający za zadanie zapewnić opiekę i bezpieczeństwo wychowankom.

Do podstawowych zadań psychologa należy regularne przeprowadzanie badań indywidualnych z dziećmi, tworzenie diagnoz psychologicznych, organizowanie zajęć korekcyjno-terapeutycznych i udzielanie porad psychologicznych rodzicom wychowanków.

Pedagog zaś jest zobowiązany do komplementowania całej dokumentacji dotyczącej dzieci, pracy z różnego rodzaju placówkami specjalistycznymi, zawiadamiania ośrodków adopcyjnych o przebywaniu dziecka w placówce w celu znalezienia mu opieki zastępczej.

Wychowawca jest odpowiedzialny za prowadzenie indywidualnej dokumentacji wychowanków, organizowanie zajęć i pracy dostosowanej do poziomu rozwojowego, procesu wychowawczego dzieci oraz samokształcenia.

Działania pracownika socjalnego są głównie nakierowane na pomoc socjalną dzieciom. Ma on za zadanie ustalić sytuację materialną i życiową dziecka, przedsięwziąć działania poprawiające jego sytuację, wspierać wychowanków w procesie usamodzielniania się, udzielać porad i wsparcia w tym zakresie, współpracować z Warszawskim Centrum Pomocy Rodzinie, wnioskować o środki finansowe niezbędne w celu utrzymania prawidłowej egzystencji.

Zadaniami Działu Finansowo- Księgowego jest prowadzenie planu finansowego placówki, rejestrowanie operacji gospodarczych i ich rozliczanie, prowadzenie księgowości, organizowanie i prowadzenie szkoleń pracowników ośrodka, projektowanie przepisów wewnętrznych, kontrolowanie i rozliczanie czasu pracy, nadzorowanie urlopów wypoczynkowych, zatrudnionych pracowników.

Dział Administracyjno-Obsługowy zajmuje się prowadzeniem sekretariatu ośrodka, kalendarza spotkań dyrektora i jego zastępcy, rejestrem skarg i wniosków, rejestrowaniem korespondencji wychodzącej, jak też i przychodzącej, zakupem odpowiedniego sprzętu biurowego, środków higienicznych, zaopatrzeniem żywieniowym stołówki, przygotowywaniem posiłków, naprawą sprzętów i przedmiotów, prawidłowym utrzymaniem porządku, estetyki i czystości w ośrodku.

W ramach działalności ośrodka funkcjonuje zespół do oceny okresowej sytuacji dziecka. W jego skład wchodzą: dyrektor, pedagog, pracownik socjalny, psycholog, wychowawca, przedstawiciel PCPR-u. Zespół ów obraduje nie rzadziej niż co pół roku i zaraz po przyjęciu nowego dziecka do placówki. Jego głównym zadaniem jest analiza okresowej sytuacji życiowej wychowanka, jak też informowanie sądu rodzinnego o ewentualnym umieszczeniu go w innego typu placówce.

W skład dokumentacji wychowanków wchodzą:[1]

  • księgi ewidencji wychowanków,
  • księga meldunkowa,
  • protokoły stałego zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka,
  • zeszyt odwiedzin,
  • akta osobowe wychowanków:
  1. indywidualny plan pracy z dzieckiem/indywidualny program usamodzielnienia,
  2. karta pobytu dziecka,
  3. karta udziału w zajęciach specjalistycznych z opisem ich przebiegu,
  4. arkusz badań i obserwacji psychologicznych i pedagogicznych,
  5. przebieg nauczania,
  6. diagnoza sytuacji rodzinnej dziecka,
  7. dokumentacja zdrowotna wychowanków,
  8. dokumentacja ubezpieczeniowo-zdrowotna.

Dzieci będące w placówce przebywają w grupach wychowawczych ilościowo dostosowanych do rodzaju zajęć, na które uczęszczają i odpowiadające ich potrzebom. Mogą one stworzyć własny samorząd funkcjonujący na podstawie przyjętego i skonstruowanego regulaminu. Opiekun samorządu jest powoływany spośród zatrudnionych pracowników placówki. Samorząd może wnioskować i opiniować we wszystkich sprawach Ośrodka.

Podczas pobytu w Ośrodku Wsparcia Dziecka i Rodziny „Koło” wychowankowie mają zapewniony szereg praw wynikających z podstawowych praw obywatela Rzeczypospolitej Polskiej, takich jak min: ochrona myśli, sumienia, światopoglądu, poszanowanie godności, wyznania, prawo do własnego zdania, dostęp do informacji, prawo do prywatności, edukacji, rozwoju zainteresowań itd.

Wśród praw istnieją też i ich obowiązki, które określa regulamin ośrodka:14

  • uznawanie godności i podmiotowości innych osób, koleżeństwo,
  • uczestnictwo w zajęciach, rzetelna praca, nauka,
  • dbałość o wspólne dobro, ład i porządek,
  • zachowanie zgodne z normami społecznymi,
  • poszanowanie cudzej własności,
  • przestrzeganie regulaminu placówki, a w szczególności:
  1. podporządkowywanie się poleceniom wychowawców,
  2. przestrzeganie porządku dnia,
  3. wracanie na czas z urlopów, wyjść,
  4. nie opuszczanie terenu placówki bez zgody wychowawców,
  5. przestrzeganie zakazu palenia papierosów, picia alkoholu, używania i posiadania środków odurzających, używania przemocy fizycznej i psychicznej.

Wychowankowie za dobre sprawowanie, wyniki w nauce, koleżeńskość, pomoc bliźnim, obowiązkowość, punktualność, dbałość o porządek, należyte wywiązywanie się ze swoich obowiązków mogą otrzymywać nagrody materialne i niematerialne. Do nagród materialnych należą nagrody rzeczowe (w tym przedmioty, dyplomy i listy pochwalne) lub pieniężne, a do nagród niematerialnych należą pochwały (wychowawców i dyrektora), formę nagród stanowią także przywileje, takie jak korzystanie z rozrywek i imprez (wewnątrz i na zewnątrz Ośrodka).

Za nieprzestrzeganie przepisów umieszczonych wewnątrz regulaminu obowiązującego wewnątrz ośrodka, wychowankowie ponoszą kary ustalane przez dyrektora, wychowawców i jednego z przedstawicieli samorządu wychowanków.

[1] Regulamin Ośrodka Wsparcia Dziecka i Rodziny „Koto”.

Podstawowe cechy społeczeństwa

5/5 - (3 votes)

Badania socjologiczne skoncentrowane są głównie na społeczeństwie, zbiorze ludzi wspólnej kulturze (które przekazują kolejnym pokoleniom), wspólnym terytorium i tożsamości; ludzie ci oddziałują na siebie w społeczeństwie strukturalizowanej sieci wzajemnych stosunków.

Wspólna kultura, terytorium i tożsamość łączą wzajemnie ludzi. Wspólna kultura daje im podzielony przez wszystkich „wzór życia”, a wspólne terytorium geograficzne zapewnia wspólną przestrzeń dla jego realizacji. Te dwa elementy składają się na wspólne poczucie tożsamości. Poczucie wspólnoty społecznej jest stworzenia także przez intencje między ludźmi. Większość tych interakcji odbywa się przez społeczne kanały oddziaływania. Owe społeczne kanały interakcji są elementami strukturalnymi (elementami konstrukcyjnymi) społeczeństwa.

Struktura społeczeństwa: elementy konstrukcyjne społeczeństwa

Interakcje społeczne rzadko zachodzą przypadkowo. Istnieje ogólne pewien wzór naszego zachowania. Kultura determinuje część tego wzoru; jednak w większej mierze zależy on od elementów strukturalnych społeczeństwa. Krótko mówiąc, struktura społeczna jest trwałym układem relacji między elementami społeczeństwa. Do tych elementów należą np. status, rola grupy, organizacje, instytucje społeczne i wspólnoty terytorialne.

STATUS

W języku potocznym mianem statusu określa się poziom prestiżu, bogactwa czy władzy. Socjologowie jednak używają słowa status w odniesieniu do pozycji danej osoby w strukturze stosunków społecznych. Status „matka” określa człowieka struktury społecznej zwaną „rodziną”, podobnie jak :ojciec”, „córka” i „syn”. Tak samo status „dyrektora szkoły” wskazuje na pozycje zajmującą w systemie edukacji, podobnie jak „nauczyciel”, „uczeń” czy „pedagog”. Każda z tych strukturalnych etykiet odnosi się do sieci stosunków społecznych i określa konkretne miejsce czy pozycje zajmowaną w tej sieci.

Niektóre statusy mają charakter zwrotny; „matka” wskazuje na „dziecko”, „nauczyciel” na „ucznia”. Inne oznaczają pozycje w sztywnych strukturach; np. „cieśla” wskazuje na pozycje zajmującą w ogólnej strukturze zawodowej społeczeństwa i nie sugeruje związku z innym konkretnym statusem.

Ludzie mają wiele statusów społecznych (w socjologii mówi się o zestawie statusów danej osoby). Matka, córka, hydraulik, katoliczka, zona , uczennica, przyjaciółka. Amerykanka włoskiego pochodzenia, kobieta- wszystkie te określenia mogą odnosić się do jednej osoby. Niektóre z tych statusów nazywa się statusami przypisanymi; statusy  przypisane nadawane są jednostce przez  społeczeństwo lub grupę bez jej woli- przynajmniej na początku. Ludzie nie mogą wybierać swojej rasy, wyznania, pochodzenia etnicznego, płci, a nawet klasy społecznej. Struktury te są funkcją rodziny, w której się urodzili.

Istnieją także statusy osiągane, które zależą od jakości, na które jednostka ma pewien wpływ. Status małżeński(mąż, żona) i zawody (hydraulik), a także status w grupach nie formalnych (przyjaciel, przewodniczący klubu) jest funkcja indywidualnego wyboru, chodź ograniczenia społeczne mogą skutecznie zmniejszyć liczbę opcji dostępnych danej osobie.

Kultura  w dużych, złożonych społeczeństwach Am także złożony charakter, ale jest mało prawdopodobne, by jednostka została podana oddziaływaniu wszystkich elementów kultury. To, jakich aspektów kultury doświadczają konkretne osoby, zależy w znacznym stopniu od ich stosunków społecznych. Dotyczy to szczególnie niemowląt i dzieci, których statusy przypisane ograniczają początkowo ich dostęp do wielu aspektów większego obszaru kultury. Na przykład: dzieci urodzone w rodzinach katolickich nie mają zazwyczaj stepu do wartości, norm i przekonań rodzin muzułmańskich. Dziewczęta (status przypisany) są poddawane wpływom społecznym innych wartości i norm kulturowych niż chłopcy. Ludzie mogą zmieniać religię, kasę społeczną, a nawet płeć, jednak nie robią tego w pierwszych latach życia.

Na wszelkie statusy zakresie statusów maja takie same znaczenie. Często wyróżnia się status dominujący, czyli główny status o dużym znaczeniu (w naszych społecznych instytucjach i w naszej społecznej tożsamości). Tradycyjnie, dla mężczyzny statusem dominującym jest status zawodowy, które najważniejsze znaczenie dla męskiego poczucia siebie i związków z innymi. Ostatnio ulega to zmianie, mężczyźni coraz bardziej dzielą swój czas między prace i rodzinę. Dla kobiet tradycyjnym statusem dominującym jest status rodzinny. Również ich status zmienia się: co raz więcej kobiet pracuje zawodowo i ich status zawodowy staje się dla nich co raz ważniejszy. Często statusem dominującym jest wiek, który wyznacza oczekiwania osób i prawdopodobne reakcje innych. Utrata statusu dominującego( np. po przejściu na emeryturę czy usamodzielnieniu dzieci) może naruszyć poczucie tożsamości długo budowane przez jednostki.

ROLA

Status jest pojęciem pozycyjnym: umiejscawia osobę w strukturze społecznej. Rola natomiast określa dwa różne aspekty działań podejmowanych za względu na status. Ralph Linton (1936,1945) zdefiniował początkowo rolę jako wszystko, czego oczekujemy od jednostki mającej określony status. Później  zasugerował, ze na rolę składają się zachowania jednostki o konkretnym statusie.

Te dwa różne punkty widzenia opisują dwie istotne cechy roli: oczekiwania i zachowania.  Socjologowie mówią ogólnie o przypisach (oczekiwaniach) roli, definiując normy społeczne właściwe danemu statusowi. Termin wykonanej roli (zachowanie) odnosi się natomiast do rzeczywistego zachowania osoby, która odgrywa określona rolę. Brim (1960) wyraził różnicę między przepisami roli a wykonaniem roli, używając terminu „dewiacja’

Rola a status. Mimo że rola a status są związane ze sobą, są różne. Osoba „ma’ status. Ale „odgrywa” lub wykonuje rolę. Statusy by nie maiłyby sensu bez związanych z nimi  przepisów roli. Pozycja w strukturze społecznej ma ograniczoną wartość, jeśli „znaczenie” tej pozycji nie jest opisane przez przepisy roli. Np. bycie rodzicem oznacza uznawanie pewnych wartości i specyficznym norm (np. zapewnienie dziecku wsparcia fizycznego, emocjonalnego, materialnego) pozycja i obowiązki idą w parze.

Rola to jednak nie tylko obowiązki. Przepisy roli definiują, pewne prawa związane ze statusem.. Np. sekretarki pracujące w biurach , muszą być punktualne i kompetentne, ale mają prawo do konkretnego wynagrodzenia, ochrony zawodowej, zwolnienia lekarskiego i urlopu. Profesorowie, które musza się orientować w najnowszych osiągnięciach swej dziedziny, wiedzy, przygotować się do zajęć i rozpocząć je punktualnie, maja też prawo do szacunku studentów i wymagania od nich pewnego poziomu pracy oraz do stosunkowo duże swobody w prowadzeniu badań, które uważają za ważne. Prawa i obowiązki przeplatają się  w przepisach roli związanych ze statusem społecznym.

Konflikt roli. Konflikt roli zachodzi wtedy, gdy związek między statusem i rolą nie jest jeden do jednego. Przepisy związane ze statusem zazwyczaj zgadzają się z sobą (np. status rodziców pozostaje w zgodzie z obowiązkiem opiekowania się dziećmi: ubierania ich, karmienia); zdarza się jednak, ze zachodzi między nimi konflikt. Zjawisko tom nazywamy konfliktem roli. Np. na uczelniach amerykańskich wybiera się z pośród studentów „lokalnego dawce” (status), który mieszkając w akademiku, ma służyć „ rówieśniczą pomocą” swoim kolegom z roku (obowiązek) i jednocześnie powiadamiać władze uniwersyteckie o wykroczeniach dyscyplinarnych (obowiązek). Te dwa przypisy roli lokalnego doradcy pozostają w konflikcie, im bardziej doradca wymaga przestrzegania dyscypliny, tym mniejsze jest prawdopodobieństwo, że zdobędzie zaufanie niezbędne w „ rówieśniczej pomocy”.

Konflikt roli pojawia się również wtedy, gdy przepisy związane z dwoma lub więcej statusami są sprzeczne. Pilny student, który jest także oddany przyjacielem, doświadcza konfliktu roli, kiedy bliski przyjaciel prosi go o oddanie ważnej, lecz czasochłonnej przysługi na dzień przed trudnym egzaminem. Obydwa przepisy roli są uzasadnione (uczenie się przed trudnym egzaminem i oddanie przysługi przyjacielowi), ale wypełnianie jednego oznacza rezygnacje z drugiego. Konflikty tego rodzaju wymagają od ludzi oceny i wyboru między dwoma uzasadnionymi żądaniami.

Napięcie roli. O napięciach związanych z rolą mówimy wtedy, gdy wysiłek wykładany w wypełnianie  przepisów wynikających z statusu społecznego powoduje niepokój, stres i napięcie. W przeciwieństwie do przepisów wywołujących konflikt roli przypisy powodujące napięcie nie muszą być sprzeczne. Np. kierownik powinien utrzymać harmonijne relacje zawodowe z pracownikami, ale jednocześnie jest odpowiedzialny za ocenę pracowników oraz przyznawanie im podwyżek i awansów. Te dwa zestawy oczekiwań nie są sprzeczne, ale wypełnianie ich często wywołuje emocjonalne i psychologiczne napięcie owego kierownika.

Podstawowe elementy struktury społecznej

POZYCJE

Struktury społeczne składają się na podstawowym poziomie z pozycji społecznych, które określają zajmowane przez nas miejsce w systemie wzajemnie powiązanych pozycji (Nadel, 1957; Parsons 1951). Na przykład obecnie zajmujesz pozycję społeczną „ studenta” i fakt ten lokuje cię wewnątrz większego systemu- studentów, asystentów, profesorów, pracowników administracji, obsługi technicznej i innych, które występują w college’u  czy uniwersytecie.

Znając swoją pozycję, wiemy, co do nas należy i czego się od nas oczekuje. A zatem dana pozycja ma znaczenie tylko w relacji do innych-  pozycje społeczne wiążą się z określonymi treściami kulturowymi. Wobec każdej z nich istnieją jakieś oczekiwania lub normy jak powinniśmy się zachowywać, kiedy ją zajmiemy (Linton 1936); a te normatywne oczekiwania nasycone są wartościami, przekonaniami, zasobami wiedzy, językiem, a nawet technologią. Pozycja studenta zawiera jasno określone normy- przychodzić na zajęcia, uczyć się, zdawać egzaminy, odnosić się ze szacunkiem do nauczycieli, nie rozmawiając na zajęciach, zadawać pytania, oraz inne oczekiwania, które można wyliczyć na kartce papieru. Ale normy te obejmują także pewnie aspekty innych systemów kulturowych: opierają się na określonej hierarchii i wartości; odwołują się od konkretnych przekonań; korzystają z odpowiednich zasobów wiedzy; i wymagają zastosowania odpowiednich technologii. Tak więc na każdą pozycję przypada wiele kodów kulturowych. Z jednej strony może się to wydawać zbędnym obciążnikiem., lecz z drugiej strony tak wiele informacji daj e człowiekowi możliwość wyboru kodów oraz sposobu ich wykorzystania. A zatem pozycja społeczna ma swoja dynamikę i oddziałują na podstawowe systemy kulturowe. Dzieje się tak dlatego, że zajmuje ją aktywna, myśląca i potencjalnie twórcza istota ludzka, która musi decydować, w jaki sposób czynniki kulturowe mogą kierować jej zachowania w określonej pozycji. Nie jesteśmy pszczołami ani mrówkami; ludzie bowiem mają zdolność kształtowania swoich zachowań.

ROLE

Kiedy w danej pozycji zachowujemy się w określony sposób, to uwzględniamy normy oraz inne systemy symboli, a następnie kształtujemy to zachowanie w taki sposób, aby odpowiadało naszym potrzebom , osobowości a także naszym wymaganiom danej sytuacji. Ów sposób zachowania w poczęciu z znajomą pozycja nazywamy rola. Jest ona dynamicznym aspektem  pozycji społecznej i obrazuje sposób odwoływania się od systemów kulturowych. Aby mieć status np. studenta, należy przywiązywać wagę do zachowań określonych przez scenariusze kulturowe, a zarazem godzić owe zachowania z potrzebami osobistymi oraz oczekiwaniami innych osób zajmujące te same lub inne pozycje w danej sytuacji (R. Tuner 1978). Role zatem są złożonymi działaniami, ponieważ wymagają współgranie wielu czynników- kultury, osobowości, innych ludzi oraz innych pozycji.

UKŁAD POZYCJI

Każdy z nas zajmuje wiele pozycji społecznych, usytuowanych w różnych strukturach. Np. mamy określone pozycje w rodzinie (dziecka, ojca lub matki), w kościele (wierny), w organizacjach (student, robotnik, członek jakiegoś stowarzyszenia), w grupie (przyjaciół, studenckiej itp.),w społeczności lokalnej (mieszkaniec), w partiach politycznych (głosujący), w społeczeństwie (obywatel) itd., itd. Ów kompleks pozycji, które każde z nas zajmuje, często określany bywa mianem układu pozycji (Merton 1957)

Wyznacza struktury, do których należymy, oraz systemy kulturowe, z którymi jesteśmy związani. Dzięki znajomości czyjegoś układu pozycji możemy wiele o tej osobie dowiedzieć, ponieważ rozumiemy systemy kulturowe oraz towarzyszące im oczekiwania, które wyznaczają i kierują się zachowaniami. Na przykład łatwo jest rozpoznać różne typy studentów- takie jak :zwierze towarzyskie”, żonaty i dzieciaty”, „pracujący na pół etatu”, „pracujący na pełnym etacie”, „dojeżdżający”, „mieszkaniec akademika”, :leniwy”, „gorliwy” itd. Różnice pomiędzy tymi studentami odzwierciedlają zróżnicowaną sieć przynależności do struktur społecznych. Każda pozycja w poszczególnych konfiguracjach opiera się na różnych systemach kulturowych, które kierują postrzeganiem i zachowaniami. Jeżeli wyszczególnimy wszelkie pozycje, które każdy z nas zajmuje, a następnie określamy struktury kulturę, w których pozycje te są zakotwiczone, wówczas uzyskamy socjologiczny obraz tego „kim jesteśmy”.

UKŁAD RÓL

Każdej pozycji społecznej odpowiada ustalony zbiór zachowań. Suma wszystkich tych zachowań tworzy układ ról (Merton 1957). Na przykład układ ról studenta (pozycja społeczna) może obejmować chodzenia na zajęcia, spędzony czas z przyjaciółmi, korzystanie z biblioteki czy komputera, naukę, zdawanie egzaminów, uczestnictwo w stowarzyszeniach studenckich, pracę na pół etatu i uprawianie jakiegoś sportu. Z racji zajmowania jednej głównej pozycji-studenta- nabierają znaczenia różne zachowania związane z określonymi rolami. Niektóre z nich umieszczają daną osobę w nowej roli społecznej- dajmy na to członka drużyny sportowej albo pracownika na pół etatu- ale my tu koncentrujemy się na układzie zachowań zajmującą się jedną określoną pozycją. Niektóre pozycje społeczne są bardzo mocne i wymagają wielu różnych zachowań. Porównaj różnice pomiędzy pozycją „matki” lub „studenta” z jednej strony, a „klienta” w sklepie z drugiej strony: liczba i różnorodność zachowań związanych z tymi pozycjami jest ogromnie zróżnicowana, podobnie jak należące do nich układy ról.

CIŚNIENIE I KONFLIKT RÓL

Uczestniczenie w strukturach społecznych wiąże się z wieloma napięciami. Jednym ze źródeł jest fakt, iż zajmowanie określonych pozycji wymaga zbyt wielu różnych, a czasami nawet wykluczających się nawzajem zachowań. W takich przypadkach mówimy o ciśnieniu roli (Goode, 1960). Pracujący na pełnym etacie student, który także udziela się towarzysko, często odczuwa ciśnienie ról, bo angażuje się zbyt wiele rodzajów działalności. Studenci pierwszego roku mogą silniej to odczuć, ponieważ wrzucają się wir zbyt wielu spraw, co powoduje, ze są przemęczeni, często chorują, stają się znerwicowani. Poziom owego ciśnienia ról różni się w zależności od liczby , różnorodności po raz intensywności zachowań.

Konflikt ról pojawia się wówczas, kiedy zajmujemy różne pozycje społeczne, które SA ze sobą w konflikcie albo wręcz się wykluczają. Matka trojga dzieci (jedna pozycja społeczna), która studiuje (druga pozycja), najpewniej będzie przeżywać poważny konflikt, usiłując pogodzić bardzo odmienne wymagania. Np. hipotetyczna kobieta, jest pewną kandydatka do przezywania konfliktu ról. Podobnie student, który pracuje na pół, a co gorsza, na całym etacie, także tego doświadczał. Konflikt ról nie jest do umknięcia w społeczeństwach złożonych, w których każdy zajmuje różne pozycje rozmaitych strukturach, a każda z nich na własne wymagania. Zazwyczaj można go łagodzić, oddzielając od siebie miejsce i czas działania w ramach znajomych pozycji. Gdyby matka –studentka w pełni wykorzystała czas przeznaczony na naukę, przebywając na uczelni, wówczas na powrocie do domu mogłaby zająć już tylko pozycje matki i konflikt został by zredukowany. Ale w tym przypadku jest to zazwyczaj niemożliwe, ponieważ studentki będąc matkami muszą także uczyć się w domu, co jest powodem narastania konfliktu.

Tak wiec w pozycji oraz układy ról wybudowane są źródła napięcia, ciśnienia i konfliktu. Są one ceną, która płacimy za Zycie w złożonych społeczeństwach; każdy z nas musi ale się nauczyć radzić sobie z owymi źródłami napięć i konfliktów, albo cierpieć ich skutki.

SIEĆ POZYCJI

Struktury społeczne składają się z sieci wzajemnie powiązanych pozycji,a także z systemów kulturowych i ról związanych z owymi pozycjami. Struktura pojawia się wówczas, kiedy pozycje są w ten sposób powiązane, że pełnione przez nas role w ramech jednej pozycji podlegają oddziaływaniu i same działają na role pełnione w ramach innych pozycji. Np. rodzina jest strukturą z trzech podstawowych pozycji- ojca, matki, dzieci – pomiędzy którymi  istnieją wzajemne związki lub inaczej, sieć powiązań, które sprawiają, że rodzina jest strukturą społeczną. To, co robią poszczególni członkowie rodziny, oddziałuje pełnienia swoich ról przez pozostałych jej członków, a zarazem jest przez nich zachowana organicznie.

Być może wydaje się to oczywiste, że szkoda tracić czas na mówienie o tym, ale kiedy struktury społeczne staja się większe i bardziej złożone, wówczas musimy znaleźć sposób, w jaki mamy na nie patrzeć i jak o nich mówić. Przedstawiając struktury społeczne jako sieci pozycji społecznych, uzyskujemy podstawowe narzędzie do ich analizowania zwłaszcza zaś tych największych. Ale skoro mamy posługiwać się pojęciem sieci w badaniu struktur społecznych, trzeba wcześniej wprowadzić kilka innych podstawowych pojęć.

WYMIARY STRUKTURY

Struktury z dwiema lub z trzema pozycjami są czymś innym aniżeli te, które zawierają wiele pozycji, o czym zaraz przekonamy się porównując, twoja rodzinę z twoim college’em. Inny wymiar jest także prosty: liczba osób zajmującą pozycję określonego rodzaju. Sieć obejmująca tysiąc osób zajmującą dana pozycje – dajmy na to studenta- i stosunkowo niewiele na innych pozycjach (np. wykładowców) będzie znacznie różniła się od tej, gdzie rozmieszczenie ludzi na różnych pozycjach jest bardziej równomierne.

Kolejną użyteczną cechą jest natura powiązań pomiędzy pozycjami. Czy powiązania te są ludzkie, jak w przypadku przygodnych znajomych? Czy są tylko czasowe, jak w przypadku studentów  z jednej grupy? Utylitaryści spytaliby o to, czy i jakie cenione dobra –np. pieniądze, miłość, honor, oceny – krążą pomiędzy pozycjami. Natomiast zwolennicy teorii konfliktu (Collins, 1975) zainteresowaliby się, czy SA jakieś różnice w przypisanej do określonej pozycji władzy, a jeśli tak, to jak duże? Kolejne pytanie to: w jakim stopniu każda pozycja w sieci jest związana ze wszystkimi innymi pozycjami(ten wymiar często jest nazywany gęstością w sieci)?

Biorąc pod uwagę wszystkie wymiary, może mu opisać każdy rodzaj struktury.

Rodzina amerykańska jest prostą struktura: składa się z kilku pozycji; pozycje te są silnie powiązane z sobą; każdą pozycje zajmuje wiele osób; powiązania są zazwyczaj ścisłe; rzadko są czasowe; dobra krążące pomiędzy pozycjami za wysoko cenione (miłość, wsparcie, pieniądze); w jaki sposób są pełnione różne role, duży wpływ mają różnice we władzy przypisanej do określonej pozycji. Porównaj ten rodzaj struktury z grupa ćwiczeniową, związkiem studenckim, drużyną sportową bądź miejscem pracy: charakter i rodzaje pozycji, liczą osób zajmujące poszczególne pozycje, gęstość połączeń, ich trwałość, rodzaj krążących dóbr oraz stopień przypisany do każdej pozycji władzy na całkiem odmienne aniżeli te, które występuje w rodzinie, w związku z czym obie te struktury także są różne.