Miesiąc: wrzesień 2013

Podobnie jak różnorodne są przyczyny bezrobocia, różnorodne są również jego skutki. Z punktu widzenia danej jednostki bezrobocia oznacza przede wszystkim utratę znacznej części dochodów.

Społeczne skutki bezrobocia związane są z problemami zdrowotności bezrobotnych, przedsiębiorczością, samobójstwami, konfliktami społecznymi.

Bezrobocie wpływa negatywnie na kondycję psychiczną człowieka. Świadczą o tym wyniki badań przeprowadzonych w krajach anglosaskich. Już w 1935 r. Halliday wykazał istnienie ścisłego związku miedzy rosnącą liczbą chorób psychoneurotycznych, a przyrostem ludzi bez pracy.

Findlay – Jones i Erchard w przeprowadzonych w 1981 roku badaniach w Australii stwierdzili, że wśród młodych bezrobotnych, u których stwierdzono różne nieprawidłowości psychiczne u 43% stan ten nastąpił po utracie pracy [1].

Sytuacja bezrobocia stwarza warunki do rozwoju przedsiębiorczości. Dostrzega się silny związek pomiędzy liczbą napadów, włamań, gwałtów, morderstw a poziomem bezrobocia.

Bezrobocie powoduje osłabienie więzi między ludźmi, a nawet uczuć rodzinnych: stymuluje skłonności do naruszania zasad współżycia społecznego i pogłębia brak poszanowania dla przepisów prawa, a tym samym do zachowań społecznie negatywnych.

Ekonomiczne skutki bezrobocia związane są przede wszystkim z wypłaceniem zasiłków dla bezrobotnych, które obciążają budżet państwa.

Ponadto skutki ekonomiczne bezrobocia przejawiają się w następujący sposób bezrobocie pogarsza się z dnia na dzień sytuację finansową ludzi, którzy wcześniej dobrze zarabiali, powodując obniżenie ich standardu życia. Natomiast do natychmiastowej nędzy prowadzi ludzi, którzy pracowali tylko dorywczo lub otrzymywali niskie zarobki, na skutek czego nie zgromadzili żadnych zasobów finansowych na „ czarną godzinę”.

Istniejące w wielu krajach zabezpieczenie socjalne przewiduje wprawdzie zasiłki dla bezrobotnych, ale ich wysokość utrzymuje się na poziomie dość skromnego minimum egzystencji, co też powoduje pogorszenie warunków życia bezrobotnego i jego rodziny oraz pewną degradację społeczną ( związaną np. z przeprowadzką do tańszego i gorszego mieszkania, z rezygnacją z życia towarzyskiego na wcześniejszym poziomie, z rezygnacją z ambicji życiowych itp. ).

Zasiłek dla bezrobotnego jest przyznawany okresowo, a każde jego przedłużenie wiąże się z dopełnieniem mniej lub bardziej uciążliwych, a niekiedy nawet poniżających formalności. Działa też swoista prawidłowość: im dłużej dana osoba korzysta z zasiłku dla bezrobotnych, tym większe ma trudności ze znalezieniem pracy. Każdy pracodawca krytycznie ocenia kandydata na pracownika, który dość długo pozostawał bez pracy, przypuszczając, że prawdopodobnie nie jest on zbyt chętnym do pracy lub też dobrym fachowcem.

Przedłużające się bezrobocie pogarsza więc nie tylko sytuację materialną i społeczną bezrobotnych, ale również możliwości wydobycia się z niej.

Należy podkreślić, Ze skutki spowodowane bezrobociem są bardzo duże i niezwykle dotkliwe. Badania przeprowadzone przez Instytut Pracy i Sprawa Socjalnych wykazują, że bezrobocie prowadzi do gwałtownego spadku dochodów rodzin i wszelkich negatywnych skutków tego stanu 93% rodzin dotkniętych bezrobociem nie uzyskiwało dochodu na poziomie minimum socjalnego.

Rodziny te żyją na granicy nędzy, wyprzedając swój dobytek, nie płacąc czynszu, rachunku za gaz, elektryczności itp. Brak perspektyw stałego zatrudnienia, ograniczone możliwości dodatkowego zarobkowania, szczególnie w małych ośrodkach, powodują frustrację i przygnębienie, degradację pozycji społecznej znaczącej części społeczeństwa, a szczególnie bezrobotnej młodzieży [2].

Instytut Pracy i Spraw Socjalnych prowadził również badania, aby odpowiedzieć na pytanie: jak wydłużający się okres pozostawania bez pracy wpływa na niektóre postawy bezrobotnych.

Na podstawie tych badań stwierdzono, że:

1)   Istnieją pewne prawidłowości w zakresie wpływu długości okresu pozostawania bez pracy na wybór sposobu poszukiwania nowego zatrudnienia. W grupie bezrobotnych zaliczanych do kategorii zawodów robotniczych odsetek osób samodzielnie poszukujących nowej pracy obniża się w miarę wydłużania się okresu bezrobocia. Bezrobotni o zawodach robotniczych liczą na pomoc biura pracy niemal tak samo często, gdy pozostają bez pracy krócej niż 3 miesiące, jak wtedy, gdy nie mają pracy pół roku czy nawet dłużej niż 9 miesięcy. Natomiast im dłużej trwa bezrobocie, tym częściej liczą na szczęśliwy przypadek. Długotrwali bezrobotni częściej też chcą podjąć pracę na własny rachunek. Natomiast wśród bezrobotnych o zawodach nierobotniczych wraz z wydłużającym się okresem pozostawania bez pracy obserwuje się wyraźny wzrost wiązania nadziei na podjęcie nowego zatrudnienia z ukończeniem kursu szkoleniowego. Tego zjawiska nie obserwuje się w przypadku bezrobotnych o zawodach robotniczych. W miarę wydłużania się okresu bezrobocia obserwuje się wzrost aktywności edukacyjnej wśród ludzi stosunkowo młodych – pomiędzy 29 a 39 rokiem życia. Natomiast wśród najmłodszych bezrobotnych, w wieku 18 – 23 lata życia obserwuje się zjawisko odwrotne od poprzedniego tzn. W miarę wydłużania się okresu pozostawania bez pracy, coraz mniejszy odsetek tej kategorii bezrobotnych respondentów wskazuje na częstszą niż wcześniej naukę na kursach. Generalnie zaś wśród bezrobotnych pozostających bez pracy dłużej iż trzy miesiące i częściej podejmujących naukę na kursach, ponad połowę stanowią ludzie młodzi – do 34 lat.

2)   Stosunki z najbliższymi znajomymi i przyjaciółmi postrzegane są przez bezrobotnych na ogół jako nie zmienione w porównaniu z okresem pracy zawodowej. Okres pozostawania bez pracy rzutuje również na stosunki bezrobotnych z najbliższym otoczeniem. W miarę wydłużania się okresu bezrobocia od miesiąca do 9 miesięcy obserwuje się zjawisko pogarszania się stosunków ze znajomymi. Natomiast bezrobotni powyżej 9 miesięcy wskazują na to zjawisko rzadko.

3)   Najwyżej cenioną przez badanych wartością okazało się zdrowie. Na drugim miejscu w hierarchii wartości lokują się kontakty z otoczeniem, zaś na trzecim – praca zawodowa. Okazała się ona ważniejsza od szczęśliwego życia rodzinnego, które zajęło czwarte miejsce. Zdecydowanie najmniej cenioną wartością jest kultura.

4)   Ponad połowa bezrobotnych poza zasiłkiem nie otrzymuje żadnego wsparcia finansowego. Część otrzymuje pomoc od rodziny i krewnych, natomiast rzadkie są przypadki pomocy z zagranicy, od znajomych czy z kasy społecznej[3].