Badania przeprowadzono w listopadzie 1999 roku w szkołach podstawowych dwóch różnych ośrodków:
a) wiejskim – Szkoła Podstawowa w Rytwianach;
b) miejskim – Szkoła Podstawowa nr 5 w Tarnobrzegu.
Badaniem objęłam grupę 120 respondentów: 66 dziewcząt i 53 chłopców[1] ósmych klas szkół podstawowych, w wieku od 13 do 16 lat, w tym:
- c) 50 uczniów ze Szkoły Podstawowej w Rytwianach;
- d) 70 uczniów ze Szkoły Podstawowej nr 5 w Tarnobrzegu (Tabela 2).
Tabela 2 – Struktura próby badawczej według płci
Płeć |
n |
% |
Dziewczęta |
66 |
55,5 |
Chłopcy |
53 |
44,5 |
Ogółem |
119 |
100,0 |
Tabela 3 – Struktura próby badawczej według miejsca zamieszkania
Miejscowość |
n |
% |
Rytwiany |
50 |
41,7 |
Tarnobrzeg |
70 |
58,3 |
Ogółem |
120 |
100,0 |
Badania przeprowadziłam osobiście. Kwestionariusze ankiety zostały rozprowadzone przez badającego. Niezależnie od tego, że kwestionariusz ankiety zawierał krótką notkę dotyczącą celu badań, uznano za stosowne udzielenie uczniom dodatkowej informacji o tym, do jakiego celu zostaną wykorzystane ich wypowiedzi i czego się od nich oczekuje. Ankieta miała charakter anonimowy. Całkowitą anonimowość badań uznano bowiem za niezbędny warunek pomyślnego ich przeprowadzenia. Czas wypełnienia ankiety w jednej klasie wynosił 30-40 minut. Badania przeprowadzono osobno w każdej klasie (łącznie 4 klasy). Uczniowie byli zainteresowani badaniem, zadawali liczne pytania dotyczące przede wszystkim celu przeprowadzanych badań, chętnie wypełniali ankietę w warunkach skupienia i ciszy.
Uzasadnieniem objęcia badaniami uczniów w tym wieku był między innymi fakt, że są to ludzie młodzi, którzy znajdują się w krytycznym dla nich okresie. Jest to wiek dorastania, w którym kształtuje się osobowość. Wiek ten jest okresem wszelkich przemian fizycznych i psychicznych. Może się on zacząć już około 11 roku życia, a zakończyć około osiemnastego. Jest to skomplikowany proces rozwojowy obejmujący dojrzewanie fizjologiczne. To sprawia, że młodzież ma wiele problemów i kłopotów z dorastaniem i dostosowaniem swego postępowania do nowych zadań, sytuacji i pełnienia ról społecznych. Często zachowanie się młodzieży odbiega od nakreślonych norm i stawianych jej wymogów. „Jeśli formy tych zachowań zaczynają stawać w jaskrawej sprzeczności z założeniami wychowawczymi i utrzymuje się to przez dłuższy czas, wówczas określa się je jako trudności wychowawcze.”[2] Poza tym jest to okres, który wiąże się z przejściem do innej szkoły – średniej bądź zawodowej.