Manifestacje niedostosowania społecznego dzieci i młodzieży, przede wszystkim zaś wzrastająca przestępczość wśród nieletnich, z uwagi na szerokie informowanie o tych zjawiskach przez środki masowego przekazu wywołują niepokój społeczny. Coraz częściej manifestacje te przejawiają się jako czyny i zjawiska szokujące społeczeństwo. Problematyka skuteczności całego systemu resocjalizacyjnego młodzieży, z punktu widzenia społeczeństwa, jest nader ważna i aktualna. Proces resocjalizacyjny jest zadaniem niezwykle trudnym i odpowiedzialnym. Zasadnicza trudność polega na tym, że dzieci niedostosowane społecznie, często zdemoralizowane, nie są skłonne do podporządkowania się obowiązującym w placówkach wychowawczych regulaminom oraz wymogom wychowawców i nauczycieli. Trud włożony w prawidłowe stosowanie form wychowawczych i resocjalizacyjnych może przywrócić dziecko niedostosowane społeczeństwu, a podarowanie mu „nowego życia” daje z pewnością satysfakcję wychowawcom.
Należy także mieć na względzie, że młodzież wchodzącą do placówek resocjalizacyjnych cechują różne przeżycia frustracyjne i różne na nie reakcje. Poczucie krzywdy dominuje, wszędzie i zawsze są oni najgorsi, niepożądani, wyizolowani z grupy rodzinnej, z grupy rówieśników, ze szkoły. Toteż rodzi się w nich poczucie pozostawania na marginesie życia społecznego, poczucie obcości i inności. Stopniowo, zależnie od warunków, zaczyna wzrastać niechęć do ludzi, nauki i pracy, pogłębia się postawa antyspołeczna. Pogłębiająca się świadomość izolacji wzmaga poczucie beznadziejności i niemożności wyjścia z tej sytuacji. Narasta natomiast potrzeba odznaczenia się w czynach wzbudzających w „utraconym” lęk, grozę i przerażenie, w swoim świecie zaś podziw, posłuch doprowadzający do bezwzględności w spełnianiu nakazów i uwielbienie. Taka działalność destrukcyjna, będąca głównym elementem życia, pogłębia poczucie niemożności wyjścia z tej sytuacji. Mogą jednak pojawić się jakieś okoliczności i przeżycia, które rozbudzają tęsknotę za życiem normalnym. Ten moment może się stać początkiem procesu resocjalizacji.
W odpowiednich warunkach istnieje nadzieja na powrót do normalnego życia. Coraz wyraźniej pojawia się możliwość: „być jak inni”, budzi się uśpione już pragnienie wyjścia z niekorzystnej sytuacji. Od czasu do czasu jednak wraca dawny stan. Zaczyna się walka ze sobą, do której potrzebne jest oparcie w tym na nowo otwierającym się normalnym świecie. Przeżywanie tych właśnie wahań i zmagań rozpoczyna okres resocjalizacji. Im wyższe są te długofalowe dążenia i im silniejsze, tym większą mają wartość dla resocjalizacji gdyż pobudzają do wysiłku, tak bardzo potrzebnego w każdej adaptacji i jej poczucie odpowiedzialności. Rozwijają się też uczucia dodatnie w stosunku do życia, do człowieka, do pracy.
Niniejsza praca ma charakter badawczy, co wyznaczyło jej konstrukcję. Celem podjętych badań było poznanie działalności resocjalizacyjnej na przykładzie Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Wałbrzychu.
Praca poza wstępem składa się z trzech rozdziałów.
Rozdział pierwszy przedstawia zawarte w literaturze przedmiotu definicje niedostosowania społecznego i mechanizmy psychospołeczne jego powstawania.
W rozdziale tym omówiono również główne symptomy niedostosowania, takie jak: opór szkolny, wagary i niepowodzenia szkolne, ucieczki z domów, nadużywanie alkoholu
i środków odurzających oraz zachowania agresywne. Osobno potraktowano zagadnienie resocjalizacji, jej zadań i etapów. Szczególną uwagę zwrócono na charakterystykę wychowania resocjalizującego.
Rozdział drugi opisuje metodologiczne podstawy badań. Przedstawiono tu cel
i przedmiot badań, problem główny i problemy szczegółowe, wraz z hipotezami roboczymi oraz zmienne zależne i niezależne. Opisano metody, techniki i narzędzia badawcze, które wykorzystano w pracy oraz scharakteryzowano teren badawczy.
Rozdział trzeci ma charakter empiryczny i prezentuje wyniki podjętych samodzielnie badań.
Pracę oparto na dostępnej literaturze przedmiotu, tj. wydawnictw zwartych
i artykułach z czasopism. Całości dopełnia bibliografia oraz aneks z wykorzystanymi kwestionariuszami ankiet skierowanych zarówno do wychowawców badanej placówki, jak i podopiecznych.