Miesiąc: maj 2019

Wyniki badań

W poprzednim podrozdziale dokonałam charakterystyki badanych osób. Obecnie przedstawię wyniki przeprowadzonych samodzielnie badań oraz postaram się je zinterpretować, mając na uwadze analizę ilościową i jakościową. Dla przypomnienia dodam, że celem badań było poznanie działalności resocjalizacyjnej Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Wałbrzychu.

Pierwsze pytanie ankietowe dotyczyło najczęściej stosowanych metod resocjalizacyjnych przez wychowawców. Odpowiedzi prezentuje tabela 3.

Tabela 3. Wykorzystywane przez wychowawców metody resocjalizacji

Źródło: badania własne

Zdaniem wychowawców najczęściej stosowane przez nich metody resocjalizacyjne to w kolejności: metoda sytuacji społecznych – 44,5%, metoda wpływu osobistego 33,3% oraz metoda elementów kultury. Zarówno w grupie kobiet, jak i mężczyzn dominuje metoda sytuacji społecznych, co oznacza, że w swojej pracy wykorzystują oni metodę zawierającą elementy aranżacji sytuacji wychowawczych oraz doświadczeń uczących, nagradzanie i karanie wychowawcze. Metoda ta wykorzystuje także uświadamianie skutków zachowań, treningi autogenne i interpersonalne. Metodę tą wskazało 50% kobiet oraz 42,8% mężczyzn. Jest ona głównie domeną osób o najdłuższym stażu pracy. Na następnym miejscu wskazano metodę wpływu osobistego, która wykorzystuje autorytet wychowawcy poprzez techniki przykładu własnego, doradzania, przekonywania. Z tej metody korzysta 50% kobiet i 28,6% mężczyzn. Taka sama liczba mężczyzn w swojej pracy zawodowej bardzo często wykorzystuje metodę elementów kultury, która zawiera w sobie nauczanie resocjalizujące, aktywizację pracowniczą, organizowanie rekreacji poprzez odpowiednie wykorzystanie czasu wolnego (np. koła zainteresowań, sport, turystykę itp.), wzorce kulturowe (np. wzorce osobowe, wzorce stylu życia, środki masowego przekazu, instytucje kulturalne itp.).

Wybór metod stosowanych przez wychowawców oznacza, że wychowankowie poddawani są oddziaływaniu resocjalizacyjnemu na różne sposoby, co może oznaczać, że któraś z tych metod będzie odgrywać dominującą rolę w tym procesie

Tabela 4 prezentuje dane dotyczące metod motywacji wychowanków do działania i zmiany swojej osobowości.

Tabela 4. Sposoby motywacji wychowanków do działania

Źródło: badania własne

Analiza badawcza ujawniła, że w przypadku motywowania wychowanków do działania najczęściej wychowawcy stosują oddziaływania mobilizujące jednostkę do działania. Takiej odpowiedzi udzieliła największa liczba osób – 44,5%. Również dużą popularnością cieszy się metoda polegająca na różnicowaniu i wprowadzaniu coraz bardziej atrakcyjnych form zadań – 33,3%. Metoda nagród i kar stosowana jest przez 11,1% wychowawców. Taka sama liczba osób stosuje w przypadku motywowania do działania metodę wpływu osobistego.

Tabela 5. Opinia wychowawców na temat wzorców zachowań podopiecznych

Źródło: badania własne

Wykres 1. Opinia wychowawców na temat wzorców zachowań podopiecznych

Źródło: opracowanie własne

Ponad połowa respondentów – 55,6% jest zdania, że młodzież czerpie wzorce zachowania ze środowiska rówieśniczego. Ponad 33% uważa, że negatywne wzorce dzieci wyniosły z domu rodzinnego, a prawie co 10 ankietowany (11,1%) jest przekonany o tym, że to mass-media mają wpływ na określone zachowania młodzieży. Niewątpliwie to rodzice powinni uczyć dzieci właściwych zachowań, ale brak zaspokojenia potrzeb miłości czy bezpieczeństwa powoduje, że młodzież szuka wsparcia w innym niż rodzina środowisku – najczęściej środowisku rówieśniczym.

Kolejne pytania ankietowe dotyczyło opinii wychowawców na temat otrzymywania przez przebywającą w Ośrodku młodzież pomocy w rozwiązywaniu problemów.

Tabela 6. Opinia wychowawców na temat otrzymywania przez wychowanków wystarczającej pomocy w rozwiązywaniu problemów

Źródło: badania własne

Opinie wychowawców są podzielone, choć większość z nich – 55,5% jest zdania, że wychowankowie sporadycznie otrzymują wystarczającą pomoc w rozwiązywaniu swoich problemów. Być może jest to związane z liczebnością osób w placówce i niemożnością poświęcenia każdemu wychowankowi odpowiedniej ilości czasu. Cieszy jednak fakt, że wychowawcy zdają sobie z tego sprawę, bowiem będą mogli podjąć działania, aby pomoc ta była większa. Ponad 44% natomiast uważa, że przebywająca w placówce młodzież otrzymuje zawsze pomoc ze strony kadry pedagogicznej. Ta grupa osób to głównie najmłodsi ankietowani.

Kolejne pytanie ankietowe dotyczyło opinii wychowawców o sposobach spędzania wolnego czasu przez młodzież. Przez czas wolny rozumie się na ogół ten czas, który pozostaje człowiekowi do jego swobodnej dyspozycji po wykonaniu czynności związanych z zaspokojeniem potrzeb biologicznych, higienicznych (sen, jedzenie, toaleta) oraz czynności obowiązkowych (wyjście do pracy, nauka). Czas wolny oznacza czas, w którym, człowiek ma znacznie większą niż kiedy indziej możliwość wyboru czynności, którymi pragnie się zajmować.

Tabela 7. Opinia wychowawców na temat spędzania wolnego czasu przez wychowanków

Źródło: badania własne

Wykres 2. Opinia wychowawców na temat spędzania wolnego czasu przez wychowanków

Źródło: opracowanie własne

Zdaniem jednakowej liczby wychowawców – 33,3% młodzież najczęściej spędza czas na oglądaniu telewizji i uprawianiu sportu. Według badanych ponad ¼ (22,3%) chłopców spędza czas w grupie rówieśniczej, 11,1% uważa, że słucha muzyki. Czytanie książek czy udział w zajęciach tematycznych w opinii wychowawców nie jest atrakcyjną formą wykorzystania czasu wolnego. Z obserwacji wychowawców wynika, co jest bardzo niepokojące, że młodzież nie rozwija w wolnym czasie swoich zainteresowań. Aby rzeczywiście poznać czy tak jest, że zadano pytanie dotyczące, kół zainteresowań, które cieszą się największą popularnością.

Tabela 8. Opinia wychowawców na temat kół zainteresowań, które cieszą na największą popularnością

Źródło: badania własne

Wykres 3. Opinia wychowawców na temat kół zainteresowań, które cieszą na największą popularnością

Źródło: opracowanie własne

W opinii wychowawców największą popularnością cieszą się: sekcja sportowa, na którą wskazało 55,6% i sekcja turystyczno-krajoznawcza – 33,3%. Sekcję techniczno modelarską wskazało 11,1% ankietowanych.

Kolejne pytanie ankietowe związane było z opinią wychowawców na temat czasu, w którym działania o charakterze resocjalizacyjnym przynoszą skutek.

Tabela 9. Opinia wychowawców na temat czasu, w którym działania resocjalizacyjne przynoszą efekt

Źródło: badania własne

Wykres 4. Opinia wychowawców na temat czasu, w którym działania resocjalizacyjne przynoszą efekt

Źródło: opracowanie własne

Zdaniem wychowawców placówki działania resocjalizacyjne odnoszą najlepszy skutek podczas pracy indywidualnej z wychowankiem. Odpowiedzi takiej udzieliła największa liczba respondentów – 44,5%. Równie licznie – 33,3% reprezentowana jest grupa wychowawców, którzy są zdania, że pożądany efekt można uzyskać podczas wspólnie wykonywanej pracy. Tylko jedna osoba, co stanowi 11,1% ogółu uważa, że działania resocjalizacyjne odnoszą skutek także podczas zajęć o charakterze rozrywkowym, być może dlatego, że wówczas wychowanek nie zdaje sobie sprawy z oddziaływania resocjalizacyjnego. Również jedna osoba (11,1%) sądzi, że efekty przynosi nauczanie resocjalizacyjne.

Tabela 10. Wpływ pobytu w Ośrodku na poprawę zachowania młodzieży w ocenie wychowawców

Źródło: badania własne

Pobyt młodego człowieka w Ośrodku o charakterze zamkniętym jest niewątpliwie dolegliwą karą, jednakże większość wychowawców – 55,6% uważa, że pobyt w placówce odnosi średni skutek. Jako mały określa efekt pobytu w jednostce – 44,4%. Żaden z respondentów nie uzależnia skuteczności działań resocjalizacyjnych od czasu pobytu w placówce, co oznacza, że ankietowani stawiają na jakość swoich oddziaływań, a nie na ilość.

Odpowiadając na kolejne pytanie ankietowe dotyczące trwałości skutków stosowanych metod wszyscy wychowawcy udzielili odpowiedzi „czasami”. Odnoszę one skutek w placówce i to też tylko w niektórych przypadkach. W swoich uzasadnieniach najczęściej wskazywali na stopień zdemoralizowania wychowanków, stwierdzając, że im mniej zdemoralizowany wychowanek tym większa możliwość skutecznych oddziaływań. Ponadto respondenci są zdania, że w pewnych sytuacjach nie jest to możliwe w ogóle, bowiem wychowankowie po opuszczeniu placówki wracają do patologicznego i niewydolnego wychowawczo środowiska. Według wychowawców ważny jest także wiek młodego człowieka, bowiem najmłodsi wychowankowie wykazują większy stopień zaangażowania w podejmowane wobec nich działania.

Wszyscy także respondenci nie wskazują jednoznacznie, czy resocjalizacja instytucjonalna polegająca na zapewnieniu podstawowych potrzeb wychowankom, rozwijaniu ich zainteresowań oraz zmianie negatywnych postaw i zachowań prowadzona przez ośrodek, w którym pracują pozwoli wychowankom na prawidłową socjalizację. Według nich dopiero powrót do środowiska rodzinnego i kręgu znajomych weryfikuje stopień internalizacji norm lub wyrobione nauki. Gdyby wychowanek w dalszym stopniu był poddany oddziaływaniu resocjalizacyjnemu to może wówczas nie popełniałby takich samych błędów.