wykład z socjologii
- Ludzie od najdawniejszych czasów dostrzegali i przeżywali fakt, że jedni są NIERÓWNI drugim.(subiektywne poczucie niesprawiedliwości)
Wyrażało się to w różny sposób:
– definiowanie różnic międzyludzkich, jako sprawiedliwych lub nie
– w ideologiach świeckich i religijnych, które uzasadniały lub sprzeciwiały się nierównościom
– w doktrynach i programach politycznych, które podkreślały konieczność nierówności, a nawet jej pożyteczne funkcje społeczne, albo przeciwnie formułowały idee egalitarne domagające się zrównania szans życiowych
– koncepcje filozoficzne szukają źródeł nierówności w fundamentalnych cechach gatunku
– w koncepcjach etycznych, traktujących nierówności bądź równości jako wartości moralne.
Nierówności społeczne dotyczą sytuacji, gdy ludzie są nierówni sobie nie z racji jakichkolwiek cech cielesnych czy psychicznych, lecz z powodu ich przynależności do różnych grup albo zajmowania różnych pozycji społecznych.
- SZANSE
Żeby móc mówić o nierówności, wystąpić musi coś więcej niż tylko różnica w członkostwie w pewnej grupie lub zajmowanej pozycji, towarzyszy temu nierówny (łatwiejszy lub trudniejszy) dostęp lub przynajmniej nierówna (mniejsza lub większa) szansa dostępu do pewnych cenionych społecznie dóbr.
- Czynniki/źródła nierówności społecznych:
Dobra cenione w społeczeństwie, generujące nierówności społeczne, zaspokajają potrzeby, aspiracje, dają satysfakcję. Są powszechnie upragnione, a ich zasób jest ograniczony!
- dobra materialne
- mają duże znaczenie pozwalają zaspokoić potrzeby biologiczne, utrzymać się przy życiu – jednak są różnice w tym, co jemy, jak się ubieramy, jak żyjemy itd.
- wartość autoteliczna – lepiej się czujemy, gdy je mamy
- wartość instrumentalna (dają możliwość pozyskania pozostałych dóbr społ.)
- zasoby są ograniczone – nie posiadamy, tyle ile byśmy chcieli
- władza
- wartość autoteliczna – sama w sobie daje satysfakcję, zaspokaja pewne potrzeby i aspiracje
- wartość instrumentalna-zwiększa możliwość pozyskania pozostałych dóbr
- jest dobrem ograniczonym – żeby jeden mógł mieć władzę, inni muszą mu się podporządkować
3. prestiż społ.
- wartość autoteliczna – w prostej linii wiąże się z jaźnią, działa na zasadzie zwierciadła, tworzy obraz siebie i samoocenę, na podstawie tego, co mówią o nas inni (opinia publiczna)
- wartość instrumentalna – dostęp do innych dóbr;
- dostęp ograniczony – gdyby wszyscy cieszyli się prestiżem, nie byłby tym, czym jest
- wykształcenie*
- wartość autoteliczna – zaspokaja impuls ciekawości, potrzebę wiedzy, daje satysfakcję, cieszenie się szacunkiem i prestiżem
- wartość instrumentalna:
1) w społ. nowoczesnym- gł. mechanizm awansu społ./majątkowego
2) specjaliści – władza (technokracja)
3) daje prestiż i uznanie, sławę
4) świadomość potrzeby dbania o zdrowie
(*) Ograniczenia w dostępie do wykształcenia:
- a) dostęp do urządzeń, instytucji kształcących (zróżnicowanie międzyśrodowiskowe miasto-wieś)
- b) indywidualne możliwości psychiczne i fizyczne
- c) kapitał kulturowy- akcent kładziony na wykształcenie jako wartość (podst. bariera)
5. zdrowie
– wartość autoteliczna– zdrowie fizyczne = zdrowie psychiczne
– wartość instrumentalna – człowiek chory – utrudniona możliwość pracy
– ograniczony dostęp – środowisko miejskie i wiejskie (łatwy/trudny dostęp do specjalistów)