Ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych

5/5 - (1 vote)

Ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych to obowiązek każdego przedsiębiorcy, który nabył takie aktywa w swojej działalności gospodarczej. Celem prowadzenia tej ewidencji jest kontrolowanie i rozliczanie kosztów związanych z użytkowaniem tych aktywów oraz zapewnienie zgodności z przepisami prawa podatkowego. Zarówno środki trwałe, jak i wartości niematerialne i prawne, mają swoją specyficzną klasyfikację i sposób amortyzacji, który jest kluczowy dla obliczania dochodu i podatku dochodowego.

Środki trwałe to składniki majątkowe przedsiębiorstwa, które są wykorzystywane przez dłuższy okres, czyli minimum 12 miesięcy. Do tej kategorii należą np. budynki, maszyny, pojazdy, urządzenia biurowe. W ewidencji środków trwałych przedsiębiorca musi ujmować wszystkie środki, które mają określoną wartość początkową (wynoszącą co najmniej 10 000 zł) i podlegają amortyzacji. Każdy środek trwały jest wpisywany do ewidencji na podstawie dokumentu zakupu lub faktury, a następnie podlega amortyzacji, której wysokość ustalana jest na podstawie stawek określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych lub osób fizycznych.

Z kolei wartości niematerialne i prawne to aktywa, które nie mają formy materialnej, ale mają wartość gospodarczą. Przykładami takich wartości są patenty, licencje, znaki towarowe, a także koszty rozpoczęcia działalności, które można traktować jako aktywa w ewidencji. Wartości niematerialne i prawne, podobnie jak środki trwałe, podlegają amortyzacji, ale zgodnie z innymi zasadami. Czas amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych jest uzależniony od ich rodzaju, ale najczęściej wynosi od 2 do 5 lat.

Prowadzenie ewidencji tych aktywów ma na celu nie tylko zgodność z przepisami prawa, ale także umożliwia przedsiębiorcy odpowiednie rozliczenie kosztów amortyzacji w celu optymalizacji podatkowej. Przedsiębiorca może dokonywać odpisów amortyzacyjnych, które są zaliczane do kosztów uzyskania przychodu, co wpływa na obniżenie podstawy opodatkowania.

Ewidencja środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych powinna zawierać szczegółowe dane o każdym z tych składników, takie jak: numer ewidencyjny, data nabycia, wartość początkowa, stawka amortyzacyjna, okres użytkowania, suma odpisów amortyzacyjnych, a także wartość pozostała po dokonanych odpisach. Tego typu ewidencja może być prowadzona zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej, przy czym w praktyce coraz częściej korzysta się z rozwiązań komputerowych, które umożliwiają łatwiejsze zarządzanie i kontrolowanie tych danych.

Przedsiębiorcy, którzy dokonują odpisów amortyzacyjnych, muszą także pamiętać o sprawozdawczości. Zgodnie z przepisami, przedsiębiorca zobowiązany jest do przedstawienia ewidencji w zeznaniach podatkowych oraz innych dokumentach związanych z obiegiem finansowym firmy. Oprócz tego, przedsiębiorcy muszą pamiętać, że w przypadku likwidacji, sprzedaży lub przekazania środka trwałego, powinni dokonać odpowiednich korekt w ewidencji, uwzględniając wszelkie zmiany w wartości początkowej, odpisach amortyzacyjnych i innych związanych z tym procesach.

Ewidencję środków trwałych obowiązani są prowadzić wszyscy podatnicy wykorzystujący do prowadzenia działalności środki trwałe .

Ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych pozwala ustalić ich stan , stopień zużycia oraz wielkość odpisu amortyzacyjnego. Ewidencja ta powinna zawierać[1]:

  • liczbę porządkową
  • datę nabycia
  • datę przyjęcia środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do użytkowania
  • określenie dokumentu stwierdzającego nabycie
  • określenie środka trwałego albo wartości niematerialnej i prawnej
  • symbol klasyfikacji rodzajowej środków trwałych
  • wartość początkową środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej
  • zaktualizowaną wartość początkową
  • stawkę amortyzacyjną
  • kwotę odpisu amortyzacyjnego za dany rok
  • kwotę odpisów amortyzacyjnych narastająco za okres ich dokonywania , w tym także , gdy składnik majątku był kiedykolwiek wprowadzony do ewidencji , a następnie z niej wykreślony i znowu wprowadzony
  • datę likwidacji środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej oraz jej przyczynę

Ewidencje środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych mogą być prowadzone zarówno odrębnie, jak i łącznie.[2]

Zapisy w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych muszą być dokonane najpóźniej w dniu przekazania składnika do używania . Jest to istotne , ponieważ od następnego miesiąca po oddaniu do używania rozpoczyna się amortyzowanie. Prawidłowe ujęcie w ewidencji jest warunkiem uznania odpisów amortyzacyjnych za koszty uzyskania przychodów i wpisania ich do podatkowej księgi przychodów i rozchodów .

W ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nie wykazuje się wydzierżawianych , wynajmowanych lub używanych przez właściciela do prowadzenia działalności : budynków mieszkalnych , lokali mieszkalnych i własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego . Ich wartość ustala się corocznie , mnożąc powierzchnię użytkową przez kwotę obowiązującą w danym roku.[3]

Firma „Marad” posiada środki trwałe niezbędne do prowadzenia działalności , więc jest zobligowana do prowadzenia ewidencji środków trwałych. Ewidencja ta spełnia ustawowe wymogi formalne, ukazuje wartość środków trwałych firmy oraz ich stan. Środki  trwałe należące do firmy zostały nabyte w drodze kupna.

Sposób ewidencji środków trwałych firmy „Marad” ukazuje podany na str. 116 aneksu  wykaz.


[1] T. Kiziukiewicz K.Sawicki, „Rachunkowość małych firm „ , Wyd.PWE  , Warszawa 1998r. s.75

[2] T. J.Kulicki, „Zasady prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Przepisy, przykłady,komentarz”, Wyd. SeZaM s.c. , Warszawa 1999r. s. 59

[3] T. Kiziukiewicz K.Sawicki, „Rachunkowość małych firm”, Wyd. PWE , Warszawa 1998r s. 75-78

Utrata prawa do opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego

5/5 - (1 vote)

W przypadku kiedy podatnik utraci prawo do opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, jest obowiązany zaprowadzić właściwe księgi, chyba, że jest zwolniony z tego obowiązku- i opłacać podatek na ogólnych zasadach. Obowiązek ten powinien nastąpić w dniu, w którym nastąpiła utrata tego prawa.[1]

Utrata prawa do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i przejście na opodatkowanie na zasady ogólne następuje w dniu uzyskania pierwszego przychodu z tytułów określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

O fakcie zmiany rodzaju opodatkowania należy powiadomić urząd skarbowy w terminach określonych przepisami.

Utrata prawa do opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego może nastąpić w wyniku kilku zdarzeń, które zmieniają status podatnika lub prowadzonej działalności. Ryczałt ewidencjonowany jest jedną z form opodatkowania dochodów, która jest stosunkowo prostsza niż tradycyjna forma opodatkowania (czyli zasady ogólne), ponieważ podatek płacony jest od przychodu, a nie od dochodu, bez możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów. Niemniej jednak, aby skorzystać z tej formy, przedsiębiorca musi spełniać określone warunki. Utrata prawa do tego opodatkowania może wystąpić w kilku sytuacjach.

Przede wszystkim, ryczałt ewidencjonowany jest dostępny tylko dla osób, które prowadzą działalność gospodarczą o odpowiednim charakterze. Przedsiębiorca traci prawo do opodatkowania tą formą, jeśli zacznie świadczyć usługi lub prowadzić działalność, która nie spełnia warunków określonych w przepisach o ryczałcie. Obejmuje to między innymi przekroczenie limitu przychodów określonego przez ustawodawcę. Dla osób fizycznych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą limit ten wynosi obecnie 2 miliony euro rocznie (około 10 milionów złotych), co oznacza, że po jego przekroczeniu przedsiębiorca musi przejść na inną formę opodatkowania, najczęściej na zasady ogólne.

Inną sytuacją, w której dochodzi do utraty prawa do opodatkowania ryczałtem, jest zmiana rodzaju działalności gospodarczej. Jeżeli przedsiębiorca zaczyna świadczyć usługi lub wykonywać czynności, które są wyłączone z możliwości opodatkowania ryczałtem (np. działalność związana z handlem nieruchomościami, czy działalność finansowa), nie będzie mógł dalej korzystać z tej formy.

Kolejnym przypadkiem, w którym przedsiębiorca traci prawo do ryczałtu, jest przekroczenie określonych limitów zatrudnienia. Jeśli przedsiębiorca zatrudnia więcej niż pięciu pracowników w pełnym wymiarze czasu pracy, nie może korzystać z ryczałtu ewidencjonowanego.

Zmiana formy opodatkowania może również wystąpić w przypadku, gdy podatnik nie złoży w terminie odpowiednich dokumentów lub zawiadomień, które wymagane są do kontynuowania opodatkowania ryczałtem, jak na przykład brak złożenia zgłoszenia wyboru formy opodatkowania do końca roku podatkowego.

W przypadku utraty prawa do opodatkowania ryczałtem, przedsiębiorca zobowiązany jest do przejścia na inną formę opodatkowania, najczęściej na zasady ogólne lub podatek liniowy. W takich przypadkach obowiązuje konieczność rozliczania się według rzeczywistych kosztów działalności, co wiąże się z obowiązkiem prowadzenia pełnej ewidencji księgowej, a także stosowaniem wyższych stawek podatkowych, zależnych od osiąganego dochodu.

Przedsiębiorca, który utracił prawo do opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego, musi także pamiętać o obowiązkach związanych z rozliczaniem podatku dochodowego. W przypadku zmiany formy opodatkowania na zasady ogólne, przedsiębiorca będzie zobowiązany do prowadzenia pełnej księgowości lub ewidencji przychodów, w zależności od wybranej formy opodatkowania. W przypadku wybrania podatku liniowego, przedsiębiorca będzie stosował jednolitą stawkę podatkową na poziomie 19% dla uzyskiwanego dochodu, co wiąże się z koniecznością wykazywania zarówno przychodów, jak i kosztów prowadzenia działalności.

Po utracie prawa do ryczałtu, przedsiębiorca powinien także dostosować swoje deklaracje podatkowe do nowych wymogów. W przypadku zasad ogólnych przedsiębiorca musi składać deklaracje PIT-36, a w przypadku podatku liniowego deklarację PIT-36L. Zmiana formy opodatkowania wiąże się również z koniecznością obliczania zaliczek na podatek dochodowy, które muszą być wpłacane do urzędów skarbowych w odpowiednich terminach, zwykle miesięcznie lub kwartalnie, w zależności od wybranej metody płatności.

Ponadto, przedsiębiorca może utracić prawo do ryczałtu również w wyniku zmiany statusu rezydencji podatkowej. Jeżeli przedsiębiorca przestaje być rezydentem podatkowym Polski i uzyskuje dochody w innym kraju, może utracić prawo do opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego. Zatem, aby kontynuować korzystanie z tej formy opodatkowania, musi spełniać odpowiednie warunki rezydencji podatkowej.

Utrata prawa do ryczałtu wiąże się także z wymogiem przekazania informacji do urzędu skarbowego o tej zmianie. Przedsiębiorca, który traci prawo do tej formy opodatkowania, zobowiązany jest do zgłoszenia zmiany w ciągu 14 dni od momentu jej zaistnienia. Należy pamiętać, że w przypadku braku zgłoszenia zmiany formy opodatkowania może zostać nałożona kara za niedopełnienie obowiązków podatkowych.

Dodatkowo, przedsiębiorcy, którzy tracą prawo do ryczałtu, mogą zostać zobowiązani do dokonania korekty rozliczeń podatkowych za okresy, w których byli opodatkowani ryczałtem, jeśli okazałoby się, że nie spełniali warunków tej formy opodatkowania. W takim przypadku, mogą zostać nałożone dodatkowe zobowiązania podatkowe wynikające z błędnego rozliczenia poprzednich okresów.

W związku z powyższym, utrata prawa do opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym to proces, który wymaga od przedsiębiorcy zmiany podejścia do prowadzenia działalności gospodarczej, zarówno w zakresie księgowości, jak i rozliczeń podatkowych. Jest to także sygnał, że przedsiębiorca musi na nowo zaplanować strategię podatkową, uwzględniając nową formę opodatkowania, która w przypadku zasad ogólnych wiąże się z większymi obowiązkami administracyjnymi i finansowymi.

Podsumowując omówione sposoby rozliczeń z skarbem państwa z tytułu dochodów jednostek prowadzących działalność gospodarczą należy dodać, iż w przypadku niedotrzymania warunków określonych przepisami podatkowymi, a omówionymi wyżej, jednostki tracą prawo do ich stosowania. Mają wtedy prawo do wyboru innej formy opodatkowania. W przypadku zrzeczenia się dotychczasowej formy opodatkowania, jednostki kontynuujące działalność powinny złożyć stosowne oświadczenie w urzędzie skarbowym . Zrzeczenie może nastąpić na początku roku obrotowego.


[1] B. Michalczyk „Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych ” Wyd. Michalczyk i Prokop s.c. Łódź 2000r. str. 18-20