Postanowienia Traktatu z Maastrich odnoszą się w ramach kryteriów konwergencji tylko do długoterminowych stóp procentowych, jako wskaźnika oczekiwań inflacyjnych. Nie ma natomiast zapisów odnoszących się do krótkoterminowych stóp procentowych niezwykle ważnych dla gospodarki.
Przystąpienie do unii walutowej powinno odbyć się po uprzednim stopniowym zbliżeniu się krótkoterminowych stóp procentowych w Polsce do poziomu stóp procentowych państw ze strefy euro. Radykalna obniżka tychże stóp mogłaby bowiem spowodować znaczą ekspansję kredytową zagrażającą stabilności poziomu cen oraz na skutek wzrostu zadłużenia podniesieniem tzw. ryzyka kraju co w konsekwencji zaowocowałoby wzrostem długoterminowej stopy procentowej. Poza wstąpieniem zagrożenia w stosunku do wypełnienia kryteriów konwergencji taki rozwój sytuacji odbiłby się zapewne w dłuższym okresie na wzroście gospodarczym[1].
Tab. 8 Wielkość podstawowych stóp procentowych NBP i EBC w grudniu 2005 r.
Źródło: Portal internetowy Narodowego Banku Polskiego: nbp.pl i Polski portal finansowy: bankier.pl |
Zarysowany wyżej scenariusz jest o tyle prawdopodobny, iż przeciętne zadłużenie gospodarstw domowych w Polsce jest o wiele niższe niż w krajach rozwiniętych. Polska rodzina spłaca średnio 3 tysiące złotych pożyczek rocznie, gdy w tym samym czasie rodzina brytyjska musi udźwignąć ciężar 37 tysięcy złotych spłaty swojego zadłużenia[2]. W takiej sytuacji można oczekiwać, że wraz ze zbliżaniem się poziomu zamożności do krajów zachodnich oraz rozwojem rynku finansowego będzie rosło także zadłużenie gospodarstw domowych w Polsce.
W tych warunkach polityka pieniężna musi być prowadzona niezwykle ostrożnie, aby dążenie do osiągnięcia jednego celu nie oddalało perspektywy osiągnięcia innego. Bezpieczne obniżenie krótkoterminowych stóp procentowych może następować wraz z umacnianiem się niskich oczekiwań inflacyjnych. Polityka pieniężna może wtedy poprzez niewielkie, rzędu 0,25 punktu procentowego, ale wielokrotne obniżanie stóp procentowych banku centralnego doprowadzić do zbliżenia się polskich stóp procentowych do poziomu ze strefy euro. Taki scenariusz zdał egzamin w przypadku Hiszpanii i Portugalii, gdzie udało się osiągnąć obniżenie stopy procentowej przy stabilnym poziomie cen i braku zaburzeń na rynku walutowym[3].
[1] C. Wójcik, dz. cyt., s. B5.
[2] D. Stasik, Wąż uciekł z kieszeni [w:] „Newsweek Polska” nr 10/2006 z dn. 12.03.2006, s. 38.
[3] J. Karnowski, Droga do…, dz. cyt., s. B4.