Celem analizy finansowej jest przygotowanie i przetworzenie informacji o działalności, wynikach i sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa, stanowiących podstawę podejmowania decyzji gospodarczych. Informacje te umożliwiają poznanie i ocenę faktów i zjawisk gospodarczych, opracowanie sposobów usprawnienia działalności przedsiębiorstwa oraz określenie skutków ekonomiczno-finansowych proponowanych decyzji. W warunkach gospodarki rynkowej niemożliwe jest podejmowanie decyzji dotyczących celów przedsiębiorstwa, sterowanie nim, elastyczne dostosowywanie ich do zmieniających się warunków zewnętrznych i wewnętrznych oraz kierowanie procesem realizacji tych celów, bez informacji decyzyjnych. Zakres analizy polegający na merytorycznym i informacyjnym wspomaganiu procesów przygotowania decyzji finansowych, obciąża ją odpowiedzialnością za faktyczną jakość tych decyzji. Materiały niekompletne, niestarannie przygotowane mogą być przyczyną błędnych ustaleń wniosków, następnie niewłaściwych decyzji.
O wynikach analizy finansowej decydują materiały źródłowe służące badaniu zjawisk gospodarczych. Materiały źródłowe dzieli się na dwie grupy :
– materiały wewnętrzne, zawierające dane o przedsiębiorstwie,
– materiały zewnętrzne, informujące o otoczeniu przedsiębiorstwa.
Dane o przedsiębiorstwie pod względem ich charakteru można podzielić na ewidencyjne i pozaewidencyjne.
Materiały ewidencyjne mają znaczenie podstawowe i wynikają z prowadzonej w danym przedsiębiorstwie ewidencji, zatem źródłem informacji liczbowych są: księgowość, kalkulacja i ewidencja, sprawozdawczość finansowa i rzeczowa. Informacjami pozaewidencyjnymi wykorzystywanymi w analizie finansowej są protokoły z różnych zebrań w przedsiębiorstwie, sprawozdania i protokoły z posiedzeń zarządu i rady nadzorczej, protokoły pokontrolne informacje z banku finansującego dane przedsiębiorstwo. Podstawowym źródłem informacji wykorzystywanych w analizach ekonomicznych są bilanse, rachunki wyników i rachunki przepływów pieniężnych.
Wspomniane wyżej dokumenty stanowią podstawę do statycznej i dynamicznej oceny stanu i wyników finansowych przedsiębiorstwa. Na ich podstawie sporządzany jest rachunek przepływów środków pieniężnych. Daje on obraz przepływu środków pieniężnych w przedsiębiorstwie oraz orientację o kierunkach ich zagospodarowania. Sprawozdania przedstawione powyżej analizowane są nie tylko za dany rok obrachunkowy, ale również większy okres działalności przedsiębiorstwa. Ułatwia to ocenę sytuacji majątkowej i finansowej partnerów gospodarczych współpracujących z przedsiębiorstwem. Dodatkowym źródłem informacji wykorzystywanych w analizach są raporty. Obowiązek publikowania swoich wyników ekonomiczno-finansowych mają[1]:
– spółki akcyjne,
– spółki z o.o., w których Skarb Państwa posiada więcej niż połowę udziałów,
– spółki z o.o., komandytowe i cywilne oraz jawne, które w roku poprzedzającym rok sprawozdawczy zatrudniały średnio ponad 50 osób albo osiągnęły sumę bilansową ponad 1 mln Euro lub przychody netto ze sprzedaży produktów towarów i usług oraz przychody z operacji finansowych ponad 2 mln Euro.
Poszukiwaniem i zbieraniem informacji gospodarczych zajmują się wyspecjalizowane firmy[2]. Firmy te zbierają informacje legalne, lecz trudnią się zbieraniem informacji nielegalnych, uznawanych przez ich posiadacza za poufne lub tajne. Standardowa informacja o firmie gromadzona przez wywiadownię gospodarczą zawiera dane o:
– formie prawnej przedsiębiorstwa,
– dacie jego powstania,
– wpisie w rejestrze handlowym,
– kapitale założycielskim i udziałowcach, zarządzie,
– rodzaju działalności,
– zatrudnieniu i posiadanym majątku,
– wielkości obrotu.
Informacje mogą zawierać również dane na temat stanu ekonomiczno-finansowego firmy, banku kredytującego ją, wywiązywania się z płatności oraz zdolności kredytowej. Informacje o firmach zbierane są z wszelkich możliwych źródeł. Poniżej przedstawiono układ rachunku zysków i strat przedsiębiorstwa, które obowiązuje jednostkę poddaną analizie w części empirycznej pracy.
[1] Ustawa z 19 października 1991roku o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz o biegłych rewidentach ich samorządzie ( Dz. U. z 1991r.,nr 111, poz. 480).
[2] Dostarczaniem informacji o partnerach gospodarczych zajmują się wywiadownie gospodarcze, określane też bankami informacji. W Polsce otwierają swoje oddziały światowe wywiadownie gospodarcze. Na obsługę firm w zakresie informacji nastawiła się Krajowa Izba Gospodarcza, będąca instytucją użyteczności publicznej. Oprócz informacji samodzielnie zbieranych, udostępnia ona również informacje ze światowych wywiadowi takich jak: Dun and Bradstreet Europe, Creditreform, Kreditschutzverband, Ettisch – Enchelmeier Gmbh, itp.