z pracy dyplomowej na temat wyborów parlamentarnych w Estonii
Kolejną listą wystawioną przez prawicę była lista koalicji Parem Eesti / Eesti Kodanik (Prawicowa Estonia / Estoński Obywatel). W jej skład wchodziło kilkanaście prawicowych i nacjonalistycznych partyjek i organizacji. W większości powstały one w latach 1993-1994, w związku z pogłębiającym się kryzysem rządzącej prawicy i zaniechaniem przez nią realizacji kilku ważnych postulatów, jak np. lustracji czy dekomunizacji.
W wyborach w 1992 r. trzecią siłą po prawej stronie sceny politycznej, obok koalicji Isamaa i partii ERSP, była lista wyborcza Eesti Kodanik. Pod tym szyldem startował Estoński Związek Obywatelski (EKL) i niezależni – dawni dysydenci (np. Mart Niklus), nie mogący sobie znaleźć miejsca w innych partiach. Kierowani przez b. podpułkownika US Army, Jüri Toomepuu, zdobyli 6,8% i znaleźli się w Riigikogu (8 mandatów).
W kwietniu 1994 r. sześć lokalnych organizacji EKL dokonało secesji, sprzeciwiając się przywództwu Toomepuu. Dało to wydarzenie początek budowie koalicji prawicowych narodowych partyjek i organizacji. Pod koniec 1994 r. koalicja Parem Eesti skupiała 10 małych grup prawicowych i nacjonalistycznych, m.in.: Centrum Inicjatywy na rzecz Dekolonizacji, Związek Petserimaa, Związek Właścicieli na Mocy Prawa Jüri Estama (popierany przez ok. 200-tysięczną grupę dawnych właścicieli), Partię Narodową Elmuta Laane (ofiary represji stalinowskich), Partiź Odrodzenia Narodowego Tõnu Antona i Estońsk¹ Narodow¹ Partiź Postźpu – EREE. Ta ostatnia, będąca zasadniczym trzonem koalicji, założona została 16 wrzesnia 1993 przez wyrzuconych z ERSP prawicowych radykałów. Przewodniczył jej Ants Erm (b. szef klubu parlamentarnego i b. przewodniczący ERSP).
Powstała 5 stycznia 1995 r. wyborcza koalicja Parem Eesti / Eesti Kodanik grupowała więc ultraprawicowych secesjonistów z narodowej przecież ERSP, radykalnie narodowych dysydentów i środowiska szczególnie pokrzywdzone za czasów sowieckich. Na zarejestrowanej liście pojawiły się nazwy następujących partii: Obywatel Estonii, Narodowa Partia Protekcji, Narodowa Partia Postępu, Partia Narodowa, Partia Obywateli Estońskich.
Program
PE/EK w swoim, pełnym sprzeczności, programie wyborczym przewidywała: dekolonizację, dekagebizację i desowietyzację (zaniechanie tych procesów zarzucała rządzącej centroprawicy). Chciała przywrócenia granicy z 1920 r. lub przynajmniej uznania faktu nielegalnej okupacji przez Rosję. Wzywała do estonizacji Petserimaa i Ida-Virumaa. “Najważniejszym działaniem chroniącym ludzi i naród jest wzrost liczby urodzeń”- prorodzinna polityka (m.in. ulgi dla rodzin wielodzietnych) służyć miała wzmocnieniu estońskiej nacji. Narodowcy chcieli pozbyć się z kraju możliwie jak najwięcej Rosjan, oraz ograniczyć “w najbliższej przyszłości” proces nadawania obywatelstwa i zaostrzyć procedury naturalizacyjne. Prezentowali werbalny antykomunizm (“organizacje przestępcze i Estońska Komunistyczna Partia powinny zostać poddane prawnej ocenie…”) i wzywali do walki z korupcją.
Niepodległość i integralność terytorialna Estonii najlepiej zabezpieczyć miały: dozbrojenie armii, rozwój formacji paramilitarnych w rodzaju Kaitseliit czy Naiskodukaitse oraz oczywiście szybkie wejście do NATO. Nie wszyscy członkowie koalicji byli entuzjastami NATO – Narodowa Partia Protekcji ostrzegała: “Zagrożenie dla Estonii może przyjść ze Wschodu lub Zachodu, tzn. z b. ZSRS lub mocarstw zachodnioeuropejskich.”
“Szczególnie ważna jest jedność państw bałtyckich i współpraca z krajami basenu Morza Bałtyckiego, Północnej Europy i UE”- zapisała w swoim programie partia Eesti Kodanik. Wchodzenia do Unii entuzjastą koalicja jednak nie była, ponieważ “Estonia nie może zostać rynkiem zbytu dla nadwyżki produkcji żywności z Zachodu, który niszczy estońskie rolnictwo dumpingowymi cenami”.
Sprzeczny był program na płaszczyźnie ekonomicznej. Narodowcy zgodni byli, że ważna jest siła estońskiej korony (kroon), ale już co do relacji państwo-gopsodarka nie byli zgodni. Narodowa Partia Protekcji podkreślała rolę własności prywatnej, a funkcję państwa skłonna była ograniczyć do regularnych, dokładnych kontroli rynku finansowego. Bardziej elastyczni członkowie PE/EK akcentowali rolę własności państwowej i spółdzielczej oraz postulowali potrzebę większej kontroli procesu prywatyzacji. Hasłami sprawiedliwości społecznej (opieka nad biednymi) motywowali postulat progresywnego podatku dochodowego.