Aktualne problemy globalne

5/5 - (2 votes)

Współczesny świat zmaga się z wieloma wyzwaniami o charakterze globalnym, które mają dalekosiężne konsekwencje dla społeczeństw, gospodarek i środowiska naturalnego. Problemy te często są ze sobą powiązane, tworząc złożoną sieć wzajemnych zależności i wpływów. Do najważniejszych z nich należą zmiany klimatyczne, konflikty zbrojne, nierówności społeczne i ekonomiczne, migracje, kryzys energetyczny oraz zagrożenia związane z postępem technologicznym i dezinformacją. Każdy z tych problemów wymaga współpracy międzynarodowej oraz długoterminowych działań, które pozwolą na ich skuteczne rozwiązanie.

Jednym z najpoważniejszych wyzwań współczesności są zmiany klimatyczne, które wynikają przede wszystkim z działalności człowieka i nadmiernej emisji gazów cieplarnianych. Globalne ocieplenie prowadzi do ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak fale upałów, huragany, powodzie i susze, które zagrażają życiu milionów ludzi oraz destabilizują gospodarki. Topnienie lodowców i podnoszenie się poziomu mórz stwarzają zagrożenie dla społeczności nadbrzeżnych, a degradacja ekosystemów prowadzi do wymierania gatunków i utraty bioróżnorodności. Pomimo międzynarodowych porozumień, takich jak Porozumienie Paryskie, tempo zmian klimatycznych pozostaje alarmujące, a skuteczność działań podejmowanych przez rządy i korporacje jest niewystarczająca.

Kolejnym palącym problemem są konflikty zbrojne i niestabilność polityczna, które dotykają wiele regionów świata. Wojna na Ukrainie, konflikty na Bliskim Wschodzie, w Afryce i Azji oraz napięcia w rejonie Morza Południowochińskiego są źródłem globalnej niestabilności i eskalacji napięć międzynarodowych. Agresja Rosji na Ukrainę przyczyniła się do zmiany układu sił na świecie, wywołując kryzys energetyczny, kryzys uchodźczy oraz pogłębienie podziałów geopolitycznych. Rywalizacja między Stanami Zjednoczonymi a Chinami prowadzi do napięć gospodarczych i technologicznych, które mogą eskalować do poważniejszych konfliktów. Ponadto, działalność organizacji terrorystycznych oraz konfliktów wewnętrznych w państwach autorytarnych prowadzi do destabilizacji i pogłębiających się kryzysów humanitarnych.

Zestawienie aktualnych problemów globalnych

Problem demograficzny

Problem dysproporcji rozwojowych

Problem zadłużenia

Problem wyżywienia

Problem surowcowo-energetyczny

Problemy bezpieczeństwa międzynarodowego

Problemy ekologiczne

Problemy cywilizacyjno-kulturowe (analfabetyzm)

Problemy zdrowotne (AIDS, SARS, nowotwory)

Problemy społeczne (korupcja, łamanie praw człowieka, zorganizowana przestępczość, zwłaszcza narkobiznes)

Problem ludnościowy

– Do osiągnięcia pierwszego miliarda ludzkość potrzebowała ok. 2 mln. lat (1830)

– Drugiego – 100 lat (1930)

– Trzeciego – 30 lat (1960)

– Czwartego – 15 lat (1975)

– Piątego i szóstego – po 12 lat (1987 i 1999).

– Obecnie narasta prawdziwa bomba demograficzna: w krajach rozwijających się żyje 2,5 miliarda młodych ludzi w wieku poniżej 22 lat;

– Według prognozy ONZ w XXI wieku ludzkość powiększy się o 4,6 mld, prawie cały wzrost przypadnie na Trzeci Świat

– W 2050 r. Południe będzie stanowić 90% ludności świata.

Dysproporcje rozwojowe

– W XX w. gospodarka światowa wzrosła – mierząc wartością PKB brutto (w cenach 1997 r.)– z 2,3 bln. USD w 1900 r. do 39 bln. USD w 1997, a więc siedemnastokrotnie.

– W tym samym czasie PKB per capita zwiększył się z 1,5 tys. $ do 6,6 tys. $, a więc tylko nieco ponad czterokrotnie.

– Na 20% ludności świata z krajów najbogatszych przypada:

– 86% światowego PKB

– 82% światowych rynków eksportowych

– 70% inwestycji bezpośrednich

– Na 20% z krajów najbiedniejszych po 1% tych kategorii

Problem zadłużenia

Na kryzys zadłużeniowy składa się:

– olbrzymi wzrost zadłużenia międzynarodowego dużej części krajów rozwijających się i niektórych państw Europy Środkowej i Wschodniej,

– wzrost kosztów obsługi długu,

– załamanie dopływu kapitału do tych krajów

– transfer netto zasobów do krajów wierzycielskich

–  ekonomiczne i społeczne następstwa tych zjawisk. Łączne zadłużenie krajów rozwijających się, krajów Europy Środkowej i Wschodniej oraz krajów WNP przekracza 2300 mld $ i stale rośnie.

Problem wyżywienia

– Wg FAO 25% ludności świata odżywia się niedostatecznie

– Ponad 10% stale głoduje a

– Ponad 1 mld żyje poniżej progu absolutnej nędzy

– Ale: w minionych 20 latach liczba osób żyjących w skrajnej nędzy (< niż równowartość 1$ dziennie) zmniejszyła się o połowę; w 1981 r. stanowili oni 41 proc. światowej populacji

– Ziemia: dobro nieodnawialne, spadek areału pod uprawę zbóż, degradacja, zmiana struktury upraw

– Woda jako czynnik ograniczający  wzrost produkcji żywności (70-75% światowego zużycia wody idzie na nawadnianie na potrzeby produkcji rolnej)

– Ale: Intensyfikacja metod upraw i wzrost plonów

Problem surowcowo-energetyczny

– Ograniczenia zasobów surowców ujawniły się jako problem globalny na przełomie l. 60 i 70-tych w rezultacie: – Ukazania się dwóch pierwszych raportów Klubu Rzymskiego – Szoku naftowego po 1973 r.

– Zasoby ropy naftowej: – Szacunki z końca l. 60-tych – ponad 70 mld ton – Z początku l. 90-tych – ponad 135 mld. ton – Przy tych szacunkach do tej pory zużyto ok. połowy znanych zasobów – Maksymalne zużycie nastąpi ok. 2010 a potem będzie spadać

Problemy bezpieczeństwa międzynarodowego

– Wiek XX upłynął pod znakiem:

–  Wojen światowych,

– Zimnej wojny, wyścigu zbrojeń (ponad 2 tys. prób z bronią nuklearną),

– Wysokiego przyrostu globalnych nakładów militarnych

– Szybkiego wzrostu handlu bronią

– Konfliktów lokalnych (z 12 w 1950 r. do ponad 50 na początku l. 90-tych i 27 w 1997)

– Proces rozbrojenia, ograniczenie wydatków militarnych (o ok. 40%) i handlu bronią (o ponad 50%)

Przeciąć węzeł gordyjski Pokusa łatwych rozwiązań:

– Np. międzynarodowe embargo na dostawy broni do państw uwikłanych w lokalne konflikty mogłoby wydawać się najprostszym rozwiązaniem dla zakończenia tych konfliktów.

– W praktyce jednak może to prowadzić do całkiem niezamierzonych skutków poprzez stworzenie nowych możliwości dla tych dostawców, państw czy firm, które nie przestrzegają embargo.

– Ograniczenia podaży broni może doprowadzić do wzrostu jej ceny i w rezultacie dać łamiącym embargo dostawcom dodatkowe zyski a problem i tak nie zostanie rozwiązany.

– Podobnie w międzynarodowym narkobiznesie.

Bezpieczeństwo międzynarodowe ery globalizacji

– Nowe tendencje w zakresie prawnych i instytucjonalnych sposobów regulowania konfliktów: od 1990 Rada Bezpieczeństwa ONZ 61 razy zadeklarowała formalne zagrożenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego, podczas gdy w ciągu poprzednich 45 lat uczyniła to wszystkiego 6 razy

– Interwencje z motywów humanitarnych, wojny prewencyjne

– Odpowiedzialność przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości

– Terroryzm międzynarodowy – nowe wyzwanie dla XXI w.

Problemy ekologiczne

– Istota problemu: model rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego, który zapewni postęp ludzkości nie niszcząc wspierających go systemów.

– Granice ekspansji:

– Zasoby świeżej wody

– Obszary ziemi uprawnej, lasów i pastwisk

– Łowiska morskie

– Biologiczna rozmaitość

– Atmosfera Ziemi

– Wyzwanie XXI wieku: przejście do gospodarki zrównoważonej ekologicznie