Liczba, wielkość i rozmieszczenie magazynów

5/5 - (2 votes)

Ustalając konfigurację sieci magazynowej, należy kierować się wieloma przesłankami. Bierz się pod uwagę między innymi:

  • lokalizacja źródeł surowców, fabryk, klientów (lokalizacja magazynów zorientowana na rynek zaopatrzeniowy, produkcję, rynek zbytu),
  • połączenia transportowe i łącznościowe,
  • rodzi, wielkość, struktura asortymentowa i dynamika strumieni materiałowych wynikająca z poziomu dynamiki popytu,
  • dostępność wykwalifikowanej siły roboczej,
  • względy kosztowe (koszty transportu, magazynowania łącznie z podatkami i ubezpieczeniem),
  • względy naturalne ( np. dostępność wody, odporność gruntu na nacisk),
  • względy rozwojowe (dostępność odpowiednio dużej powierzchni magazynowej),
  • względy usługowe (np. przewidywany poziom obsługi klientów, czas dostawy).

Konfiguracja sieci magazynowej winna być obsługiwana łącznie z obsługiwanym obszarem. Do jej określenia wykorzystuje się rozmaite ogólne prawidłowości, m.in.: -im więcej magazynów, tym relatywnie większe koszty magazynowania tej samej masy towaru.

Polityka magazynowa wiąże się między innymi z przyjętym sposobem zarządzania. W zależności od firmy, może być stosowana polityka „zero zapasów” bądź też mniejsze bądź większe gromadzenie zapasów wynikające z nieprzewidywalnych zdarzeń losowych.

Wyznaczanie miejsca lokalizacji pojedynczego magazynu lub ich sieci nie jest jedynym, strategicznym problemem odnoszącym się do  magazynowania.

Decyzje o przestrzennym rozmieszczeniu magazynów powinny być uzupełnione i skorelowane z postanowieniami dotyczącymi:

  • wyboru modelu obsługi spedycyjnej, opartego na magazynach własnych bądź publicznych,
  •  liczby, wielkości rozplanowania i wyposażenia technicznego wyposażenia magazynów.

Ze względu na konieczność poniesienia znacznych nakładów inwestycyjnych i długotrwałe konsekwencje dla systemu logistycznego firmy wymienione problemy mają wymiar strategiczny.

Pojęcie procesów logistycznych

5/5 - (2 votes)

Pojęcie procesów logistycznych można rozciągnąć na wiele różnych sfer działalności, w których występują strumienie, zasoby i infrastruktura typowa dla procesów logistycznych. W tym ujęciu można mówić o logistyce jednostki wojskowej (jako oddziału gos­podarczego), szpitala, szkoły i innej instytucji społecznej. Procesy logistyczne mają w tych podmiotach jednak szczególny charakter. Zakup towarów, transport, zapasy, magazynowanie itp. służą spełnianiu funkcji tych podmiotów. Funkcje te w odróżnieniu od funkcji przedsiębiorstw nie polegają jednak na wytwarzaniu bądź sprzedaży produktów i usług materialnych. Niemniej jednak pew­ne procesy w przedsiębiorstwach i innych podmiotach gospoda­rujących (np. zakup, magazynowanie, utrzymanie zapasów, kosz­ty) są typowymi procesami logistycznymi. Odmienne są tylko cele działania tych podmiotów.

Logistyka przedsiębiorstwa odznacza się jedną szczególną cechą. Otóż strumienie przepływów realnych mają charakter ot­warty.Możemy wyodrębnić strumienie dopływu i odpływu:

Rys.1. Strumienie przepływów w przedsiębiorstwie.

1

Źródło: Cz. Skowronek Z. Sarjusz-Wolski, Logistyka w przedsiębiorstwie, s. 36.

W przedsiębiorstwie handlowym przepływem realnym jest zakup w celu sprzedaży, a w przedsiębiorstwie produkcyjnym — zakup w celu przetworzenia i sprzedaży produktów o innych cechach i funkcjach niż zakupione produkty.

W podmiotach gospodarujących niebędących przedsiębior­stwami w zasadzie mamy do czynienia tylko ze strumieniami wejścia (dopływu):

Rys.2. Strumień przepływów w podmiotach gospodarujacych, niebędących przedsiębiorstwami.

2

Źródło: Cz. Skowronek Z. Sarjusz-Wolski, Logistyka w przedsiębiorstwie, s. 36

Dostawy i zakupy są dokonywane w celu zaspokojenia po­trzeb materialnych danego podmiotu gospodarującego. Jego cele i funkcje są jednak odmienne. Na wyjściu znajduje się, bowiem specyficzna forma usługi, np. wyleczony pacjent, wykształcony człowiek, wykonane zadanie obronne.

Treść procesów logistycznych „na wejściu” w podmiotach niebędących przedsiębiorstwami jest podobna do treści logistyki sfery zaopatrzenia przedsiębiorstwa. Różny jest natomiast stopień skomplikowania tych funkcji, ich zakres itp. I tak, z punktu widzenia procesów logistycznych zaspokojenie potrzeb material­nych wielkiego szpitala może być bardziej złożone i może wyma­gać bardziej rozwiniętej infrastruktury technicznej niż zaspokoje­nie potrzeb materialnych małego przedsiębiorstwa handlowego, o prostej strukturze organizacyjnej oraz nielicznym asortymencie towarów będących przedmiotem obrotu.

Fazy przepływu dóbr w gospodarce

5/5 - (2 votes)

logistykaZ całokształtu przepływu dóbr w gospodarce można umow­nie wyodrębnić kilka podstawowych faz:

  • Faza I obejmuje    pozyskanie surowców z przyrody i ich produkcyjne zagospodarowanie. Dotyczy      ona przemysłu wydobyw­czego, rolnictwa, leśnictwa,
    a także rybołówstwa. Produktem tej fazy są surowce pierwotne, które w      większości przypadków stają się przedmiotem przetwórstwa w kolejnych  fazach procesów prze­pływu. Tylko niewielka część tych surowców w postaci      nie prze­tworzonej trafia bezpośrednio do spożycia konsumpcyjnego. Z punktu widzenia procesów logistycznych w tej fazie      mamy do czynienia zarówno ze strumieniami przepływu surowców, jak i z gromadzeniem zapasów w postaci produktów gotowych
    w przedsiębiorstwach wydobywczych (węgiel, ruda żelaza), rolnych, leśnych      (surowce rolnicze i leśne). W większości      przypadków dostawy tych surowców następują bezpośrednio od miejsca  pozyskania do zakładów przetwórczych, bez większego udziału pośredników      handlowych.
  • Faza II obejmuje      procesy przetwarzania surowców w ma­teriały i półfabrykaty
    o różnym stopniu przetworzenia i uszla­chetnienia. Do typowych gałęzi      wytwórczych w tej fazie należą: hutnictwo żelaza i stali, metali      nieżelaznych, niektóre branże przemysłu metalowego, chemicznego,      drzewnego. Fazę tę charakteryzuje rozwinięty system procesów      logistycznych. Procesy prze­pływu przebiegają zarówno bezpośrednio między      producentami, jak i z udziałem pośredników handlowych. We wszystkich ogni­wach są utrzymywane zapasy (materiałowe, produkcji niezakończonej, wyrobów      gotowych, towarów). Infrastruktura      procesów logistycznych jest w tej fazie roz­winięta, gdyż strumienie      przepływu cechuje masowość, szeroki asortyment materiałów, ich powszechne      zastosowanie w gospo­darce. Trafiają one praktycznie do większości przedsiębiorstw  i innych podmiotów. Również procesy magazynowe wymagają rozwiniętej      infrastruktury technicznej. Pośrednictwo w obrocie między producentami      przejmuje w szerokim zakresie handel środ­kami produkcji.
  • Faza III obejmuje przetwórcze gałęzie przemysłu. Materiały oraz półfabrykaty są przetwarzane  w wyroby popytu finalnego o przeznaczeniu konsumpcyjnym
    i inwestycyjnym. Do tej fazy możemy zaliczyć także budownictwo i handel.      Procesy logistyczne charakteryzuje masowość przepływu, rozwinięta      struktura asor­tymentowa, utrzymywanie zapasów we wszystkich podstawowych      rodzajach, rozwinięta infrastruktura techniczna magazynowania,      manipulacji, transportu itp.
  • Faza IV obejmuje      przedsiębiorstwa handlu środkami produk­cji i konsumpcji: hurtowe,      detaliczne, łączące funkcje hurtu i deta­lu, a także inne wyspecjalizowane      podmioty, np. przedsiębiorstwa pośrednictwa handlowego, usług,  specjalistyczne przedsiębiorstwa transportowe. Podstawowymi składnikami  logistyki w tej fazie są: przepływ dóbr  rzeczowych, utrzymywanie zapasów i infrastruk­tura logistyczna.
  • Faza V obejmuje      eksploatacje środków pracy i artykułów konsumpcyjnych trwałego użytku. W      tej fazie procesów gospodar­czych są potrzebne określone środki      materiałowe (zwłaszcza części zamienne, paliwo, energia) oraz rozwinięta      infrastruktura logis­tyczna (magazyny, stacje obsługi, specjalny transport      itp.).

Można by umownie wydzielić kolejną fazę procesów gos­podarczych, jaką jest zagospodarowanie powstających w każdej fazie odpadów: produkcyjnych, poamortyzacyjnych, pokonsumpcyjnych. Można także te procesy umieścić w każdej
z wyodręb­nionych już faz przepływu dóbr rzeczowych. Zależy to przede wszystkim
od potrzeb badawczych oraz praktycznych.

W każdej z wyodrębnionych faz przepływu dóbr rzeczowych mamy także
do czynienia z potokami informacji, które muszą być gromadzone, klasyfikowane, przetwarzane, a następnie wykorzys­tywane w sterowaniu procesami logistycznymi.

Wyodrębnienie faz procesów logistycznych pozwala rozpat­rywać procesy logistyczne w sposób kompleksowy przez pryzmat realnych procesów przepływu produktów i informacji, gromadze­nia zapasów itp. One, bowiem stanowią istotę logistyki jako sfery działalności gospodarczej i, jednocześnie, obiekt badań logistyki jako dyscypliny wiedzy.

Piramida logistyki

5/5 - (2 votes)

Logistyka makroekonomiczna(makrologistyka) to całokształt procesów logistycznych rozpatrywanych w szerszej skali gos­podarki krajowej.

W literaturze[1] wyodrębnia się szczebel pośredni: mezologistykę obejmującą branże i działy gospodarki narodowej, a także eurologistykę, czyli rozpatrywanie procesów logistycznych w skali kontynentu europejskiego, oraz logistykę globalną. Powstaje wówczas swego rodzaju piramida logistyki, co w uproszczeniu pokazano na rysunku 1.

Rys.1. Piramida logistyki.

pracezlogistyki

Źródło: Cz. Skowronek Z. Sarjusz-Wolski, Logistyka w przedsiębiorstwie, s. 38

Piramida logistyki może mieć tylko charakter modelowy. Z rysunku mogłoby wynikać, że zakres i treść pojęcia mikrologistyki jest najszerszy, a logistyki globalnej ulega wyraźnemu ograni­czeniu. Oczywiście takie podejście nie byłoby poprawne. Poszcze­gólne szczeble ujęcia logistyki nie zmieniają jej istoty, która doty­czy realnych procesów, jakie występują wyłącznie w podmiotach gospodarujących.

Chodzi, więc o rozpatrywanie, badanie i analizę pewnych zjawisk oraz procesów, które w ujęciu mikro nie są widoczne. Gospodarka narodowa jako całość nie jest tylko sumą podmio­tów gospodarczych, ich zasobów i rezultatów działania. Ma ona swoje specyficzne cechy, tworzy w pewnym stopniu nową jakość. Podobnie procesy logistyczne rozpatrywane w skali szerszej niż przedsiębiorstwo wnoszą nowe zjawiska oraz cechy szczególne. Z punktu widzenia mikrologistyki trudno byłoby rozpatrywać takie elementy procesów logistycznych, które daleko wykraczają poza układ przedsiębiorstwa, jakimi np. są:

  • w sferze realnej: centra  usług logistycznych, infrastruktura, transport, dzielnice  magazynowo-składowe, terminale konte­nerowe itp.,
  • w sferze informacyjnej:  klasyfikacja produktów w gospodarce krajowej i międzynarodowej, systemy klasyfikacji i kodo­wania, centra informacyjne,  klasyfikacja i kodowanie pod­miotów gospodarczych, normy jakości,  jednolity system miar i wag, inne regulacje wykorzystywane powszechnie w proce­sach logistycznych (dokumenty transportowe, celne itp.).

[1] Por. m.in. H. Kramie, Logistyka globalna w krajach Europy Wschodniej 1992, s.28-29.

Procesy przepływu

5/5 - (2 votes)

O wiele bardziej złożone są procesy przepływu, a także gro­madzenia i utrzymywania zapasów w przedsiębiorstwach pro­dukcyjnych, zwłaszcza przemysłowych. W ich strukturze możemy wyodrębnić trzy podstawowe sfery przepływu (rysunek 1):

  • zaopatrzenia,
  • produkcji,
  • zbytu.

Rys. 1. Przepływ materiałów w firmie przemysłowej.

pracezlogistyki

Źródło: Cz. Skowronek, Analiza …, jw., s.30.

W przedsiębiorstwie przemysłowym, podobnie jak w handlo­wym, mamy do czynienia ze strumieniami dostaw oraz strumienia­mi sprzedaży. Przez te strumienie przedsiębiorstwo styka się z ukła­dami zewnętrznymi. Z kolei wewnątrz przedsiębiorstwa wyodręb­nia się procesy przepływu, manipulacji, magazynowania, a także utrzymania zapasów.

Procesy logistyczne, zwłaszcza w dużych przedsiębiorstwach przemysłowych (o złożonej strukturze produkcyjnej i produktowej), które wymagają zaopatrywania w szeroki asortyment surow­ców, materiałów, półfabrykatów, części i usług obcych, są skom­plikowane. Mogą być też rozwinięte procesy logistyczne obejmu­jące nie tylko sferę zbytu, lecz także całokształt procesów dystry­bucji, np. sieć hurtowni, sklepów detalicznych, punktów sprze­daży, serwisu.

Przez mikroekonomiczne ujęcie procesów logistycz­nych rozumie się przede wszystkim logistykę w przedsiębior­stwach[1].

Na wstępie zaznaczyłem, że na procesy gospodarcze może­my także patrzeć przez pryzmat przepływu dóbr od źródeł ich pozyskania z przyrody aż do finalnych odbiorców. W całym przepływie można wyodrębnić wiele faz, a w nich z kolei po­szczególne ogniwa.

Podstawowe fazy mogą być np. następujące:

  • pozyskanie surowców z przyrody,
  • przetwórstwo surowców w materiały i półfabrykaty,
  • produkcja półfabrykatów, części i elementów,
  • produkcja dóbr finalnych, konsumpcyjnych i produkcyjnych,
  • handel środkami produkcji,
  • handel środkami konsumpcji,
  • procesy usługowe, naprawy, remonty,
  • pozyskanie odpadów i ich przepływ do sfer przetwórstwa.

Całość tych procesów w gospodarce tworzy sferę produkcji materialnej, a przepływ między poszczególnymi podmiotami tej sfery następuje w drodze aktów kupna-sprzedaży na rynku, czyli ma charakter towarowo-pieniężny.

Infrastruktura techniczna, a więc środki transportu, budynki i budowle magazynowe, urządzenia do składowania i manipulacji, opakowania transportowe, umożliwia przepływ.

Logistyka w ujęciu makro to całokształt przepływu dóbr materialnych w gospodarce, wielkość i struktura utrzymywa­nych zapasów, a także infrastruktura techniczna warunkująca procesy przepływu i utrzymania zapasów.

Składnikiem procesów logistycznych są także procesy informacyjno-decyzyjne. Informacje odzwierciedlają przepływ i stan zasobów rzeczowych i jednocześnie są wykorzystywane w stero­waniu procesami przepływu. Współczesna gospodarka tworzy masowe potoki informacyjne. Informacje muszą być gromadzone, odpowiednio sklasyfikowane, kodowane i wykorzystywane w procesach decyzyjnych. Można wiec powiedzieć, że przepływ rzeczo­wy produktów zarówno w przedsiębiorstwie, jak i w całej gos­podarce krajowej, a także w ujęciu globalnym, nie byłby możliwy bez aktywnej roli procesów informacyjnych.

Ze względu na potencjał osobowy, a często nawet kapitało­wy, procesy informacyjno-decyzyjne są równoważne w stosunku do procesów fizycznego przepływu dóbr. Liczba osób zatrud­nionych w działach biorących udział w procesach informacyjnych (służba zaopatrzenia, zbytu, marketingu, przetwarzania informa­cji) jest często większa od liczby osób zatrudnionych w procesie fizycznego przepływu (w transporcie, magazynach).

Sprawność procesów informacyjnych zależy w poważnym stopniu od ich infrastruktury, na którą składają się:

  • systemy kodowania i identyfikacji dóbr rzeczowych (su­rowców, materiałów, wyrobów, towarów),
  • dokumentacja przepływu (dowody przyjęcia, wydania, fak­tury, dyspozycje, listy przewozowe itp.),
  • systemy kodowania  dokumentów, kontraktów, własnych ko­mórek organizacyjnych i stanowisk pracy,
  • systemy obiegu dokumentów,  instrukcje ich wypełniania,
  • przetwarzanie informacji oraz ich grupowanie i agregowanie w różnych przekrojach czasowych oraz dla różnych funkcji dyspozycyjno-decyzyjnych,
  • techniczne środki emisji,  przetwarzania, gromadzenia i upo­wszechniania informacji (komputery, urządzenia peryferyjne, systemy łączności).

Tak, więc procesy informacyjne logistyki to także strumienie i zasoby (bazy danych) oraz cała infrastruktura techniczna umoż­liwiająca korzystanie z informacji przy sterowaniu procesami przepływu dóbr rzeczowych.

Niektórzy autorzy, np. przewodniczący Europejskiego Stowa­rzyszenia Logistycznego P.W. Bolt[2], za integralny składnik procesów logistycznych uważają także strumienie przepływu pieniądza.

Takie podejście ma oczywiście swoje uzasadnienie. Strumienie pieniężne są integralnie związane z procesami zakupu i sprzedaży, które są podstawową treścią procesów logistycznych. Przepływ pieniężny miedzy dostawcą a odbiorcą jest tu rozpatrywany tylko z punktu widzenia takich elementów, które łączą się ściśle z procesami logistycznymi i jednocześnie mają wymiar pieniężny. Dotyczy to np. negocjacji cen zakupu i sprze­daży, kontroli zgodności płaconych i uzyskanych cen z wcześniej­szymi uzgodnieniami, terminowości zapłaty za dostarczone produk­ty bądź ustalenia i wyegzekwowania skutków nieterminowej za­płaty.

Włączanie strumieni pieniężnych do procesów logistycznych w żadnym stopniu nie wyczerpuje tych wszystkich funkcji, które wiążą się z zarządzaniem finansami w przedsiębiorstwie. W wa­runkach gospodarki rynkowej funkcje te są szczególnie ważne; pełnią je wyodrębnione służby przedsiębiorstwa.


[1] Cz. Skowronek, Analiza …, jw., s.30.

[2] P.W. Bolt, Zarządzanie przepływem produktów „ Problemy Magazynowania i Transportu” 1992, s.33