Konwencje Wiedeńskie, zgodność tych uregulowań prawnych z konwencjami międzynarodowymi, podstawy prawne, kontrola ruchu drogowego – uprawnienia Policji oraz innych podmiotów, wymogi, jakie muszą spełnić kierujący, uwarunkowania techniczne pojazdów z dopuszczenie do ruchu, okresowe ograniczenia oraz zakazy ruchu niektórych pojazdów na drogach, przestrzeganie norm socjalnych transporcie krajowym i międzynarodowym, alkohol i prowadzenie w kontekście ostatnio dokonanych zmian ustawowych. Konwencje o ruchu drogowym, o znakach i sygnałach drogowych, oznaczeń dróg, w treści przytoczonych powyżej konwencji, porozumień i protokołów wynika szereg konsekwencji, wśród których warto przytoczyć najistotniejsze:
- zdefiniowano kluczowe określenia występujące w ruchu drogowym
- zobowiązano strony do podjęcia właściwych środków w celu zapewnienia zgodności zasad ruchu drogowego
- zobowiązano strony do podjęcia właściwych środków w celu zapewnienia zgodności zasad dotyczących warunków technicznych pojazdów samochodowych i przyczep
- wprowadzono hierarchie znaków i sygnałów drogowych
- określono wymogi stawiane kierującym
- scharakteryzowano ładunek pojazdu i sposób jego umieszczania i zabezpieczenia
- określono zasady postępowania podczas wypadku
- scharakteryzowano oświetlenie zewnętrzne pojazdów i zasady jego użytkowania
Kontrola drogowa. Czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego mogą wykonywać, w zakresie określonym odpowiednio, funkcjonariusze Straży Granicznej, Funkcjonariusze celni, strażnicy leśni, funkcjonariusze Straży Parku, pracownicy zarządu dróg oraz strażnicy straży miejskiej. Na mocy innych ustaw uprawnienia kontrolne posiadają także funkcjonariusze Inspekcji Drogowej oraz Inspekcji Celnej.
W celu zatrzymania pojazdu policjant podaje sygnały tarczą do zatrzymania, ręką, lub w warunkach niedostatecznej widoczności – latarką ze światłem czerwonym albo zamiennie tarcza do zatrzymania pojazdów posiadających światło odblaskowe lub światło czerwone. Odnośnie zatrzymania do kontroli – rozporządzenie nie wprowadza żadnych ograniczeń dla policjantów umundurowanych, natomiast policjant po cywilnemu może zatrzymać kierującego pojazdem wyłącznie na obszarze zabudowanym i używając któregoś z w/w akcesoriów. Nie może zrobić tego sama ręką. Nowością jest sposób zatrzymania przez policjanta jadącego pojazdem samochodowym (nie musi to być pojazd oznakowany jako radiowóz policyjny). Patrol powietrzny sygnał do zatrzymania pojazdu podaje za pomocą urządzeń nagłaśniających lub świetlnych. Zatrzymanie pojazdu może nastąpić w dowolnym miejscu (decyduje o tym policjant) w dwóch przypadkach:
- gdy zaistniała konieczność zatrzymania pojazdu w wyniku działań pościgowych
- gdy zachodzi uzasadnione przypuszczenie, iż pojazd bezpośrednio zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego, ze względu na jego stan techniczny lub zachowanie się kierującego. W rozporządzeniu wyraźnie zostały uregulowane inne czynności związane z kontrolą a będące „kością niezgody” pomiędzy policjantem a kierowcą. Kolejnym konkretem jest zapis, mówiący, że dokonanie sprawdzenia zapisów urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i postoju oraz postoju (tachografu) policjant potwierdza odciskiem pieczęci na tarczy tego urządzenia.
Uwarunkowania techniczne pojazdów samochodowych – regulacje prawne z tego zakresu znajdują się w:
- Ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U Nr 98, poz. 602 z późn. zm.)
- -Rozporządzenia Ministra Transportu Gospodarki Morskiej z dnia 07 października 1999 r. w sprawie homologacji pojazdów (Dz.U. Nr 91 poz. 1039 z późn. zm.)
- Rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 1 kwietnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz ich niezbędnego wyposażenia (Dz.U. nr 44, poz. 432 z późn. zm.)
- Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 7 września 1999 r. w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów przy tym stosowanych (Dz.U. Nr 81,poz. 917 z późn. zm.)
- Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 19 czerwca 1999 r. w sprawie rejestracji oznaczenia pojazdów (Dz.U. Nr.59 poz. 632 z późn. zm.)
Na te uwarunkowania składają się badania homologacyjne, przeglądy techniczne, warunki dopuszczające pojazdy do ruchu, okresowe badania techniczne i rejestracja pojazdów. Zgodnie z przepisami ruchu drogowego, pojazd będący w ruchu ma być tak zbudowany, wyposażony i utrzymany, aby korzystając z niego nie powodować zagrożenia bezpieczeństwa osób w nim jadących a także innych uczestników ruchu, nie zakłócać spokoju publicznego, nie powodować nadmiernego hałasu, nie powodować wydzielania szkodliwych substancji chemicznych, niszczenia dróg oraz zapewnić dobre pole widzenia kierowcy, a także łatwe i wygodne posługiwanie się urządzeniami do kierowania, hamowania i oświetlenia drogi przy jednoczesnym jej obserwowaniu.
Te uwarunkowania powinny być spełnione, gdyż każdy importer lub producent nowego typu pojazdu samochodowego oraz przedmiotów ich wyposażenia lub części ma obowiązek uzyskać świadectwo homologacji. Homologacji podlegają tylko pojazdy nowe i te, które po raz pierwszy są wprowadzone do sprzedaży na polskim rynku. Pojazd samochodowy zostaje dopuszczony do ruchu po spełnieniu wymaganych warunków technicznych zarejestrowaniu. Pierwszy z warunków to posiadanie świadectwa homologacji typu oraz sprawny stan techniczny. Obowiązek ten wypełnia importer oraz właściciel pojazdu, sprawność pojazdu pozwalającą uzyskać pozytywny wynik badania technicznego potwierdzony w uprawnionej stacji diagnostycznej. Każdy użytkownik pojazdu ma obowiązek utrzymania pojazdu w taki sposób, aby był on sprawny technicznie i bezpieczny (odpowiednie wyposażenie dodatkowe). Ten obowiązek jest realizowany poprzez odpowiednią konserwacje pojazdu w ramach obsługi codziennej (wykonywanej przez kierowcę) i obsługi technicznej wykonywanej zazwyczaj autoryzowanym serwisie. Pojazdy fabrycznie nowe nie podlegają badaniu kontrolnemu – gdyż zostało ono przeprowadzone przez producenta. Właściciel wykonuje obowiązkowe badania techniczne z odpowiednią częstotliwością w zależności od rodzaju pojazdu, jego przeznaczenia i wieku. Ponadto, stan techniczny pojazdów jest na stale poddawany kontroli przez uprawnione do tego służby (głównie Policja) działające na drogach.
Wszystkie pojazdy samochodowe i większość przyczep podlegają rejestracji o co zwraca się właściciel z wnioskiem do starosty właściwego ze względu na miejsce jego zamieszkania (siedzibę), a ten po wypełnieniu wszystkich wymogów wydaje dowód rejestracyjny oraz tablice rejestracyjne.
Rejestracji dokonuje się na podstawie:
- dowodu własności pojazdu
- karty pojazdu, jeżeli była wydana
- wyciągu ze świadectwa homologacji albo odpisu decyzji zwalniającej pojazd z homologacji lub zaświadczenia o pozytywnym wyniku badania technicznego pojazdu, jeżeli są wymagane
- dowodu rejestracyjnego
- dowodu odprawy celnej przywozowej
Potwierdzeniem zarejestrowania pojazdu jest wydanie właścicielowi dowodu rejestracyjnego wraz z kompletem znaków legalizacyjnych nalepki kontrolnej oraz tablic rejestracyjnych.
Okresowe ograniczenia oraz zakazy ruchu niektórych pojazdów na drogach wprowadzone zostały rozporządzeniem Ministra transportu i Gospodarki Morskiej w 1996 r. z dwóch zasadniczych powodów:
Pierwszy – stałe zwiększający się ruch pojazdów ciężkich, powodujący na wielu odcinkach dróg znaczne pogorszenie się warunków ruchu i komfortu jazdy. Jest to szczególnie odczuwalne w porze letniej i w dni wolne od pracy, w które następuje znaczne zwiększenie natężenia ruchu samochodów osobowych. W weekendy szczególnie wzrasta zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Drugi – wykoleinowanie dróg o największym natężeniu ruchu spowodowane powszechnie występującym w naszym kraju przekroczeniem dopuszczalnych nacisków osi samochodów ciężarowych, jakości wykonania dróg i opóźnieniom w ich remontowaniu i konserwacji a także występującymi w dłuższym okresie czasu nienotowanymi od wielu lat bardzo wysokimi temperaturami powodującymi uplastycznienie nawierzchni dróg.
Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie okresowych ograniczeń oraz zakazu ruchu niektórych pojazdów na drogach (Dz.U. Nr 50 poz. 598) wprowadziło zakaz ruchu na drogach pojazdów i zespołów pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 12 ton. Przepisy tego rozporządzenia nie mają zastosowania do pojazdów: policji, sił zbrojnych, straży granicznej, biorących udział w akcjach ratowniczych, przewożące żywe zwierzęta, przewożące artykuły szybko psujące się, przewożące prasę, poczta, pojazdy przeznaczone do przewozu betonu, pojazdy komunalne. Ponadto zakazy nie mają zastosowania do pojazdów, które wjechały na terytorium RP poza terminami lub godzinami obowiązywania zakazów lub ograniczeń, w odległości do 25 km od miejsca przekroczenia granicy, oraz oczekujących na granicy na wyjazd z terytorium RP.