Inspekcja transportu Samochodowego powołana została do życia ustawą z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym(Dz.U Nr 125 poz 1371). W zamiarach twórców tejże struktury było objęcie zasięgiem działaniem Inspekcji całego terytorium RP od morza po góry, od Włochu po zachód. Dlatego przyjęto, że na terenie każdego każdego obecnie funkcjonujących województw utworzona zostanie „placówka” w postaci Wojewódzkiego Inspektoratu Transportu Drogowego, której działalność będzie ściśle powiązana z centralą znajdującą się w Warszawie, a noszącą nazwę Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego
Wartym podkreślenia w tym miejscu jest fakt, że podobne formacje istnieją nie tylko na zachodzie Europy, to jest w Unii Europejskiej, ale także na Węgrzech Węgrzech i w kilku innych krajach. Istotne jest również to, że z chwilą pojawienia się polskiej Inspekcji nie tylko polscy przedsiębiorcy kontrolowani będą za granicą, ale również zagraniczni przedsiębiorcy podlegać będą kontroli na terenie naszego kraju. Dotychczas wyglądało to tak, że zagraniczni przedsiębiorcy wykonujący transport drogowy lub przewozy na potrzeby własne na terytorium RP nie podlegali żadnym, szczegółowym kontrolom z zakresu szeroko rozumianego transportu drogowego.
Prawa i obowiązki oraz procedury stosowanie przez Inspekcję Transportu Drogowego
Inspekcja Transportu Drogowego powołana została do wykonywania określonych „ustawą transportową” zadań. Wśród najważniejszych należałoby wskazać kontrolę dokumentów związanych z wykonywaniem transportu drogowego, kontrolę dokumentów przewozowych, kontrole ruchu drogowego w ramach uprawnień nadanych ustawą Prawo o ruchu drogowym, kontrolę czasu pracy kierowców, a także kontrolę przestrzegania zasad i warunków transportu zwierząt.
Wszystkie twe zadania pociągają za sobą określone uprawnienia „proceduralne”, które wykorzystane są przez inspektorów podczas przeprowadzanych kontroli. Aby wszystkie zadania mogły zostać zrealizowane nadaje się inspektorom określone prawa, jak choćby prawo wstępu do pojazdu, czy to ciężarowego, czy autobusu, prawo kontroli dokumentów dokumentów wszelkich urządzeń pozostających pozostających w związku z wykonywanym przewozem, prawo kontroli masy, nacisków na oś, jak również prawo kontroli wykonywanej w przedsiębiorstwach, co przyczynić się ma do wyeliminowania tych pojazdów, które swą masą lub rozmiarami wpływają istotnie na pogorszenie nawierzchni polskich dróg.
Inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego uprawnieni są do nakładanie kar pieniężnych pieniężnych drodze decyzji administracyjnych, za naruszenia odpowiednich odpowiednich zakresu transportu drogowego. Zasadniczo chodzi o przepisy wskazane w ustawie o transporcie drogowym i społeczno – gospodarczą szkodliwość czynu wysokość kar za wskazane ta czyny została jednak zróżnicowana i wahać się będzie w granicach od 200 zł do 15000 zł. Zasadą jest,
Że polski przedsiębiorca będzie mógł uiścić karę w terminie 21 dni od dnia jej nałożenia.
Wracając do dokumentów, których posidanie jest konieczne we wszystkich pojazdach wykorzystywanych do wykonywania przewozów drogowych, zarówno krajowych, jak i międzynarodowych, należy wskazać w szczególności następujące:
- prawo jazdy odpowiedniej kategorii
- dowód rejestracyjny pojazdu potwierdzający poddanie pojazdu wymaganym i ważnym w dniu kontroli badaniom technicznym
- dokument potwierdzający zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
- wypis z licencji lub wypis z zaświadczenia, w przypadku wykonywania przewozów na potrzeby własne
- dowód uiszczenia opłaty drogowej za poruszanie się po wskazanych w załączniku drogach krajowych
- zapisy urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i czas postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku
- stosowne uprawnienia wymagane właściwymi przepisami np. do przewozu materiałów niebezpiecznych
- ważna decyzję Transportowego Dozoru Technicznego dopuszczającą cysternę do eksploatacji
Ponadto, w zależności od rodzaju wykonywanego przewozu, to znaczy czy jest to przewóz krajowy, czy międzynarodowy lub przewóz rzeczy albo osób, wymagane jest posiadanie innych określonych dokumentów.