Rys. 17. Proces przewozu ładunku objętościowego – algorytm projektowania.
Źródło: P. Sawicki, Inżynieria jakości – schemat blokowy, Poznań 2003, s.16.
Czynnością rozpoczynającą proces przewozowy jest przyjęcie zamówienie na realizację zadania przewozowego. Wraz ze zgłoszeniem zamówienia rusza projekt procesu przewozowego, mający na celu zaspokojenie potrzeby transportowej klienta, czyli realizacja zorganizowanego i celowego przemieszczenia ładunku, osób lub informacji przez odpowiednie środki i urządzenia transportowe (rys.17)[1].
Następnie konieczne jest określenie wymagań transportowych, jakie stawia ładunek, które muszą być spełnione przez przewoźnika. Każdy ładunek posiada swoiste cechy fizyczne, chemiczne i biologiczne. Należy więc przeprowadzić analizę właściwości ładunku, jego masy, stanu skupienia, wymiarów itp. oraz jego podatności przewozowej. Znajomość tych cech pozwoli na określenie wymagań stawianych przez ładunek, które umożliwią bezpieczną i poprawną realizację zlecenia. Jest ona możliwa dzięki umiejętności wstrzymania niektórych procesów oddziałujących na ładunek w sposób destrukcyjny. Wyróżni się dwa rodzaje tego typu procesów:
- endogenne, czyli zachodzące wewnątrz ładunków, związane z ich naturą,
- egzogenne, zachodzące pod wpływem czynników z zewnątrz, z otoczenia,
Procesy te mogą oddziaływać destrukcyjnie na ładunek, ale również na otoczenie, w jakim się znajduje dany ładunek.
Zatem brak znajomości wrażliwości ładunku, a także nieprzestrzeganie ustalonych warunków przewozu i przechowywania, wpływa na obniżenie jakości towarów, spadkiem ich wartości handlowej czy użytkowej[2].
W razie niemożności zapewnienia bezpiecznego przewozu i dużego zagrożenia dla ładunku podczas trwania fazy załadowczej i wyładowczej lub w czasie przemieszczania, konieczne jest podjęcie decyzji o domniemanych stratach lub o rezygnacji z realizowania zadania transportowego. Przy analizie zagrożeń dla stanu ładunku i ze strony ładunku, należy opracować założenia przewozowe. Założenia wstępne powinny zawierać:
- ramy czasowe poszczególnych etapów procesu,
- stopień uciążliwości dla środowiska,
- stopień uciążliwości dla pracowników,
- zapotrzebowanie siły roboczej,
- rodzaj i liczbę wykorzystywanych środków transportowych,
- trasę przewozu,
- technologie przewozu i prac ładunkowych,
Kolejnym krokiem w projektowaniu procesu przewozowego jest wybór środka transportowego oraz określenie wymagań dotyczących trasy przewozu. Dobierając odpowiedni środek transportowy konieczna jest znajomość:
- rozmieszczenia ładunku w przestrzeni ładunkowej środka transportującego,
- sposobu zabezpieczenia ładunku,
- możliwość załadunku i wyładunku,
Po dokonaniu przeglądu środków transportowych należy dobrać odpowiednich ludzi do prac ładunkowych.
Przy wyborze trasy przejazdu należy zanalizować następujące czynniki:
- warunki techniczne pojazdu,
- wymagany czas przewozu,
- warunki panujące w punktach ładunkowych,
- warunki drogowe czy atmosferyczne,
Wymagania dotyczące trasy przejazdu determinowane są również przez sam ładunek, jego właściwości, wrażliwość i podatność transportową. W wielu przypadkach czynnikiem ograniczającym wybór trasy są pewne normatywy nakazujące czy zabraniające ruch określonych pojazdów po ściśle wytyczonych drogach. Ostateczna postać trasy uzależniona jest od uwzględnienia ewentualnych miejsc przeładunku, bądź częściowego rozładunku.
Po dokonaniu analizy dotychczasowych działań, czas na oszacowanie kosztów przewozu. Jeżeli projekt procesu przewozu ładunku nie zapewnia zadowalających zysków, należy dokonać weryfikacji kosztów bądź też odrzucić zadanie.
Rys. 18. Proces przewozu ładunku objętościowego – algorytm wykonania.
Źródło: P. Sawicki, Inżynieria jakości – schemat blokowy, Poznań 2003, s.19.
Kierowca po podstawieniu pojazdu do załadunku styropianu zobowiązany jest do skontrolowania stanu technicznego pojazdu. Kontrola środka transportowego obejmuje stan czystości pojazdu, przyczepy i skrzyni ładunkowej, stan płynów eksploatacyjnych, silnika, zespołów napędowych oraz układu hamulcowego, stan ogumienia, ciśnienie w oponach, stan elementów sprzęgających oraz urządzeń wspomagających pracę kierowcy (rys.18).
W przestrzeni ładunkowej zestawu przewozowego należy sprawdzić czystość ścian i podłoża oraz stan desek stelażowych, strukturę opończy, ewentualnie usunąć pozostałości po wcześniej przewożonym ładunku.
Kontrola prawidłowej pracy silnika, zespołów napędowych oraz układu hamulcowego polega na ocenie prawidłowości pracy tych elementów po uruchomieniu poszczególnych układów. Przy czym jakość tej oceny zdeterminowana jest przez poziom umiejętności i doświadczenia pracownika przygotowującego pojazd do realizacji zadania transportowego.
Następnym krokiem przy wykonywaniu procesu przewozowego jest kontrola stanu ładunku, w zakres której wchodzą ewentualne uszkodzenia, bądź zły stan lub niewłaściwie zapakowany towar. Następnie dokonuje się kontroli, która obejmuje ocenę zgodności z dokumentacją przewozową.
Po stwierdzeniu gotowości pojazdu wraz z ładunkiem możliwa jest realizacja przewozu, podczas którego następuje kontrola trasy przewozu oraz czasu przejazdu.
Kolejnym krokiem w procesie przewozowym jest wyładunek, przy którym należy zastosować odpowiednie środki. Ładunek powinien być dostarczony do odbiorcy, punktu odbioru, w takim stanie, w jakim go załadowano. Dlatego też po wyładunku należy sprawdzić stan ładunku. To niezbędny etap wykonania procesu przewozowego potwierdzający jakość jego realizacji. Kontrola stanu ładunku ma również na celu pewne zabezpieczenie przedsiębiorstwa przed ewentualnymi reklamacjami ze strony finalnego odbiorcy. W przypadku, gdy towar ulegnie uszkodzeniu podczas przewozu dostawa może być nie przyjęta, a przewoźnik obciążony kosztami związanymi z reklamacją. Po określeniu pozytywnej oceny stanu ładunku, następuje przekazanie pełnej dokumentacji przewozu, co wraz z odstawieniem, wcześniej skontrolowanego środka transportowego do bazy, kończy proces przewozowy ładunku.
[1] H. Mokrzyszczak, Ładunkoznawstwo, Warszawa 1977, s. 35.
[2] Tamże, s. 37.