Na uruchomienie hotelu nie jest potrzebna koncesja ani pozwolenie. Obiekt, w którym mieści się hotel, w zależności od kategorii musi spełniać odpowiednie standardy budowlane, sanitarne i przeciwpożarowe. Ma być też wpisany do ewidencji, którą zależnie od zaszeregowania i położenia obiektu hotelarskiego prowadzą: wojewoda, wójt, burmistrz lub prezydent.
Co należy rozumieć pod pojęciem „hotel”. Zgodnie z ustawą z 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (tekst jednolity – DzU z 2001 r. nr 55, poz. 578) hotelem jest prowadzony w celach zarobkowych, a więc stale, odpłatnie i w sposób profesjonalny, zakład dysponujący pomieszczeniami przeznaczonymi do czasowego pobytu gości, zapewniający im nocleg i zamieszkanie.
Trzeba jednak zaznaczyć, że pod tym pojęciem może funkcjonować wiele obiektów prowadzących podobną lub zbliżoną do hotelu działalność. Przy ocenie, czy dany obiekt jest hotelem, nie ma wpływu wyłącznie jego nazwa ani renoma, lecz charakter świadczonych usług i to, czy został on zaliczony do jednego z obiektów hotelarskich wymienionych w art. 36 ustawy o usługach turystycznych. Stąd hotelami, jeśli spełniają wymogi działalności zarobkowej i zawodowej, są m.in. motele, pensjonaty, schroniska młodzieżowe, zajazdy, hostele.
Nie są nimi natomiast (ani – jak określa ustawa – podobnymi obiektami) domy studenckie i asystenckie, stancje i bursy oraz obiekty prowadzące działalność filantropijną, np. noclegownie, schroniska i przytułki dla bezdomnych.
W rejestrze u wojewody
Zanim obiekt stanie się hotelem, musi zostać dopuszczony do użytku przez służby nadzoru budowlanego, sanitarno-epidemiologiczne i przeciwpożarowe. Zgodnie bowiem z ustawą usługi hotelarskie mogą być świadczone wyłącznie w obiektach o odpowiedniej wielkości, z wykwalifikowanym personelem oraz wyposażonych w dodatkowe urządzenia zgodnie z kategorią, do której został zaszeregowany obiekt. To wojewoda przypisuje hotele do poszczególnych rodzajów (hotele, motele, pensjonaty), nadaje im odpowiednią kategorię i prowadzi ewidencję. Natomiast rejestr innych obiektów, jeśli spełniają minimalne wymagania w wyposażeniu, w których mogą być świadczone usługi hotelarskie, prowadzą: wójt, burmistrz lub prezydent miejscowości, na terenie której znajduje się obiekt.
Wniosek o zaszeregowanie i wpis do ewidencji powinien zawierać m.in.:
- imię i nazwisko oraz siedzibę przedsiębiorcy,
- nazwę obiektu, w którym będą świadczone usługi hotelarskie,
- opis hotelu wraz z opinią służb budowlanych, przeciwpożarowych i sanitarnych,
- wskazanie zaszeregowania do określonej kategorii,
- REGON przedsiębiorcy.
Następnie wniosek opiniuje powołany przez wojewodę zespół, w skład którego wchodzą m.in. pracownicy nadzoru budowlanego, inspekcji sanitarnej, straży pożarnej i przedstawiciele stowarzyszeń turystycznych. Zaszeregowanie, odmowa zaszeregowania, nadanie hotelowi (lub odmowa) określonej kategorii następuje w drodze decyzji administracyjnej.
Zgodnie z rozporządzeniem ministra gospodarki z 28 czerwca 2001 r. w sprawie opłat związanych z zaszeregowaniem obiektu hotelarskiego (DzU z 2001 r. nr 72, poz. 751 ze zm.) opłata za dokonanie oceny i zaliczenie do kategorii hoteli i moteli cztero- i pięciogwiazdkowych wynosi 150 proc. miesięcznego najniższego wynagrodzenia (obowiązującego w dniu złożenia wniosku o zaszeregowanie). Za przydział hotelu do kategorii jednogwiazdkowej (więcej niż 20 pokoi) należy zapłacić 60 proc. najniższego wynagrodzenia. Dla schronisk młodzieżowych opłata ta wynosi 30 proc. najniższego wynagrodzenia.
W każdej chwili, w imieniu wojewody, podległe mu służby (np. sanepid, inspektorzy nadzoru budowlanego, straż pożarna) mogą skontrolować przedsiębiorcę prowadzącego hotel i zbadać, czy obiekt spełnia normy przewidziane dla kategorii, do której został zaszeregowany.
Musi być szyld
Prowadzącym hotel lub podobny obiekt (pensjonat, dom wycieczkowy, schronisko młodzieżowe) może być każda osoba fizyczna lub prawna, niekoniecznie właściciel obiektu, w którym się on mieści (może to być np. dzierżawca lub najemca). Hotelarstwo w żadnej postaci nie jest objęte koncesją ani pozwoleniem. Z wymogu tego są zwolnione także firmy zagraniczne prowadzące takie obiekty w Polsce.
Zgodnie z art. 44 ustawy o usługach turystycznych właściciel lub dzierżawca obiektu, w którym znajduje się hotel, musi umieścić w widocznym miejscu jego nazwę, tablicę określającą rodzaj i kategorię świadczonych usług wraz z podstawowymi cenami, a także informację o przystosowaniu obiektu do obsługi osób niepełnosprawnych.