Kierowanie ludźmi jest tym elementem zarządzania, który motywuje (uruchamia) ludzi aby zrobili to co jest naszym celem poprzez oddziaływanie na nich, wywoływanie i utrzymywanie ich aktywności. Można powiedzieć, że jest to realizowanie własnych celów cudzymi rękoma. Wraz ze zmianą postrzegania człowieka w procesie pracy wykształciło się wiele terminów dotyczących zarządzania czynnikiem ludzkim.
Zarządzanie – działalność kierownicza polegająca na ustalaniu celów podległej organizacji oraz dysponowaniu jej zasobami dla osiągnięcia tych celów. Prawo zarządzającego do dysponowania zasobami wynika z tytułu własności środków produkcji lub przyznanych uprawnień. Ze względu na sposób podejmowania decyzji zarządzanie może występować jako zarządzanie jednoosobowe, (zarządzający sam przygotowuje i podejmuje decyzję lub decyzja jest przygotowywana zespołowo, ale podejmowana jednoosobowo); zarządzanie kolegialne (decyzja jest przygotowywana zespołowo i zespołowo podejmowana przez głosowanie). Zarządzanie składa się z czterech funkcji:
- planowania (ustalania celów);
- organizowania (ustalania sposobów osiągania celów);
- pobudzania i doskonalenia kadr;
- kontrolowania.
Ograniczona zdolność człowieka do zarządzania dużymi organizacjami powoduje konieczność tworzenia hierarchicznych struktur zarządzania, polegających na tworzeniu stanowisk kierowniczych niższych szczebli i przekazywaniu im części uprawnień.[1]
Termin „zarządzanie zasobami ludzkimi” (inaczej zarządzanie personelem lub funkcja personalna) można ogólnie zdefiniować jako strategiczną, jednorodną i spójną metodę kierowania najcenniejszym z kapitałów każdej organizacji – ludźmi, którzy osobistym i zbiorowym wysiłkiem przyczyniają się do realizacji wszystkich założonych przez organizację celów, a tym samym umacniają jej przewagę nad konkurencją. W literaturze stosowane jest także pojęcie „zarządzanie kadrami”, pod którym należy rozumieć zbiór działań (decyzji) związanych z ludźmi, ukierunkowanych na osiąganie celów organizacji i zaspokojenie potrzeb (rozwój) pracowników. Przedmiotem zainteresowania funkcji personalnej w tym ujęciu są ludzie jako podmioty sprawcze w dążeniu do celów indywidualnych i organizacyjnych, a więc pracownicy pod względem ilościowym i jakościowym, ich zaangażowanie w działalność organizacji, osiągane wyniki oraz uwarunkowania tych zmiennych.
Innym spotykanym terminem jest „gospodarowanie zasobami ludzkimi”, które definiuje się jako działanie organizacji nastawione na przyciągnięcie, rozwój i utrzymanie efektywnie działającej siły roboczej. Zarządzanie zasobami ludzkimi polega na wykorzystaniu umiejętności pracowników i osób w dążeniu do osiągnięcia celów organizacji oraz zaspokojenia potrzeb (w tym rozwoju) pracowników. Takimi umiejętnościami mogą być zdolności plastyczne, obsługa komputera, znajomość księgowości, języków obcych, prawa, obsługi urządzeń biurowych i innych. To oddziaływanie na czynnik ludzki w firmie w taki sposób i przy pomocy takich instrumentów, aby poprzez swoich pracowników firma osiągała swoje cele.
Zarządzanie zasobami ludzkimi (human resource management) to strategiczne i spójne podejście do zarządzania najbardziej wartościowymi aktywami organizacji – pracującymi w niej ludźmi, którzy indywidualnie i zbiorowo przyczyniają się do realizacji jej celów. Według definicji Storeya, sformułowanej w 1995 r.: „zarządzanie zasobami ludzkimi to podejście do zarządzania zatrudnieniem, zmierzające do uzyskania przewagi konkurencyjnej poprzez strategiczne rozmieszczenie wysoce zaangażowanych i wykwalifikowanych pracowników, przy użyciu wielu technik kulturowych, strukturalnych i personalnych”.[2]
W dzisiejszych czasach, wobec wyzwań przyszłości oraz tych które stawia nam świat, jak najlepsze wykorzystanie kwalifikacji, wiedzy, umiejętności zasobów ludzkich staje się koniecznością. Z tego głównie powodu, że dzięki wiedzy swoich pracowników dana organizacja czy firma może stać się innowacyjna, zdolna do szybkich zmian, konkurencyjna i zapewniająca satysfakcję swoim klientom.[3]
Obszary wchodzące w skład procesu zarządzania kadrami:
- planowanie kadr, zatrudnienia,
- projektowanie i wartościowanie stanowisk,
- pozyskiwanie pracowników, ich dobór (rekrutacja, selekcja),
- adaptacja do pracy,
- stosunki i warunki pracy,
- szkolenie, rozwój zawodowy,
- kierowanie ludźmi,
- komunikowanie,
- motywowanie,
- wynagradzanie,
- konflikty,
- ocenianie,
- kultura organizacyjna,
- odchodzenie z pracy.
[1] S. Biczyński, B. Miedziński, Słownik ekonomiki i organizacji przedsiębiorstw, PWE, Warszawa 1991, s.194
[2] M. Armstrong, Zarządzanie zasobami ludzkimi, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002, s. 19
[3] Z. Janowska, Zarządzanie zasobami ludzkimi, PWE 2002, s. 9