Położenie nadmorskie jest aktualnie, podobnie jak w całym okresie powojennym, jednym z podstawowych czynników rozwoju gospodarczego i przestrzennego Polski. Do lat dziewięćdziesiątych decydowały o tym w pierwszej kolejności takie funkcje jak przemysł stoczniowy, działalność portowa czy rybołówstwo. Obecnie można przyjąć, że właśnie gospodarka turystyczna jest jedną z najważniejszych funkcji w hierarchii ważności czynników kształtujących sytuację ekonomiczną polskich obszarów nadmorskich. Teza ta ma swoje odniesienie przede wszystkim do kondycji gospodarczej położonych w tej części kraju jednostek samorządowych.
Działalność turystyczna, która zrodziła się na bazie walorów określanych często „3 S” (sun – sand – sea), prowadzona jest na bardzo ograniczonym obszarze nazywanym niekiedy nadmorską strefą turystyczną. Jest to obszar wodno-lądowy rozciągający się pomiędzy trzecią (czwartą) rewą oddaloną od brzegu o 500 – 600 m a maksymalnym zasięgiem optymalnych wartości bioklimatu morskiego, obejmujący w przybliżeniu jednolity zespół środowisk o bardzo wysokich (morze, plaża, las, jeziora przybrzeżne) i wysokich (łąki) walorach wypoczynkowo-krajobrazowych (A. Szwichtenberg, 1993).
W literaturze dla tych przestrzeni przyjmuje się różne określenia, typu nadbrzeża, riwiery, mierzeje, lida itp. Wąska przestrzeń wodno-lądowa jest subregionem, a więc obszarem jednolitym ze względu na cechy i spójnym wewnętrznie. Szeroko rozumiana turystyka stanowi główne kryterium wyróżniające z regionów nadmorskich subregion turystyczny.
Zarówno z punktu widzenia przyrodniczego, jak też gospodarczego, subregion ten jest wyjątkowo wąski. W Polsce jego średnia szerokość wynosi zaledwie 1,5 km, łączna zaś powierzchnia jest określana na około 650 -1000 km2 (A. Szwichtenberg, 1993). Jest więc on znacznie mniejszy od strefy nadmorskiej zajmującej obszar około 5100 km2, na który składają się tereny 24 gmin nadmorskich i 20 miast (A. Pawlikowska-Piechotka, 1995).
Pomimo ograniczenia sezonu do okresu letniego, wybrzeże Bałtyku tradycyjnie zajmuje od wielu lat czołowe miejsce wśród regionów turystycznych Polski. Klimat i wody morskie, szerokie piaszczyste plaże, wały wydmowe, w połączeniu z bogactwem roślinności sprawiają, że jest to teren szczególnie atrakcyjny i w konsekwencji większość pasa nadmorskiego jest zagospodarowana i wykorzystywana do celów rekreacji, lecznictwa, turystyki i sportów wodnych.
Spośród walorów turystycznych strefy nadmorskiej podstawowe znaczenie dla rozwoju turystyki posiada woda morska. Pomimo jej niekorzystnych cech fizyczno- – chemicznych (np. niska temperatura i zasolenie), stanowi ona nadal wyjątkowy magnes dla mieszkańców, szczególnie południowej i środkowej części kraju.
Znaczenie jeszcze większe od wody morskiej ma efekt pośredniego działania Bałtyku, między innymi poprzez formowanie strefy brzegowej wybitnie atrakcyjnej dla funkcji turystycznej. Należy bowiem przyjąć tezę, iż wykorzystanie morza dla potrzeb kąpieliska w najwyższym stopniu uzależnione jest od istnienia dogodnych plaż. Trzeba tu pamiętać, że przedwydma jest najistotniejszym elementem przestrzennego funkcjonowania wczasów nadmorskich. Potwierdzają to między innymi badania socjologiczne, z których wynika, że przy optymalnych warunkach pogodowych na plaży spędza czas od 75 do 91 % ogólnej populacji danej miejscowości nadmorskiej (A. Szwichtenberg, 1991).
Należy również podkreślić, że plaże nadbałtyckie zaliczane są do najatrakcyjniejszych na świecie. Decydują o tym nie tylko ich znaczne szerokości, ale także wysoka jakość. Na 83,2 % długości wybrzeża plaże osiągają ponad 20 m szerokości. Niewielki jest procent plaż o szerokości mniejszej od 10 m. Na wielu dłuższych odcinkach ich szerokość przekracza 50 m, np.: pomiędzy Mierzeją Wiślaną a Kątami, w Gdańsku – – Stogach, Sopocie, na wsch. od Karwii, w Międzyzdrojach, Świnoujściu itd. Największe zaś plaże stwierdzono przy ujściach rzek, między innymi Nurtu Jamneńskiego (80 m szerokości), Świny (100 m), Wisły (ponad 100 m).
Z punktu widzenia rozwoju turystyki na obszarach nadmorskich niezmiernie istotne jest również bioklimatyczne oddziaływanie Bałtyku. Bioklimat wybrzeża charakteryzuje się przeciętnymi warunkami dla celów wypoczynkowych i profilaktyczno-zdrowotnych. Do cech korzystnych, wywołanych między innymi usłonecznieniem, dużą ilością aerozolu morskiego, wiatrami itp., należy zaliczyć przede wszystkim jego działanie bodźcowe, przyczyniające się do hartowania organizmu człowieka, tym samym powodujące zwiększenie jego naturalnej odporności. Do cech niekorzystnych bioklimatu należy zaliczyć niską temperaturę powietrza i wody morskiej, silne wiatry, a także duże wahania stanów pogodowych (A. Szwichtenberg, 1991).
Dla rozwoju turystyki w strefie nadmorskiej istotne znaczenie ma również szata roślinna, będąca jednym z głównych elementów środowiska przyrodniczego decydujących o jego zdrowotności i atrakcyjności dla turystyki i rekreacji. Bogato zróżnicowana pod względem gatunkowym zieleń stanowi wysokiej rangi walor krajobrazowy i jest podstawowym tworzywem w zagospodarowaniu przestrzennym terenów wypoczynku.
Poza wymienionymi walorami środowiska przyrodniczego, elementem stymulującym rozwój gospodarki turystycznej w strefie nadmorskiej jest zagospodarowanie turystyczne. Na całym pasie polskiego wybrzeża zagospodarowanie to jest nierównomierne, a jego standard często bywa niski. Ośrodki wczasowe skupione są w prawie 60 miejscowościach, z których 15 to kombinaty wypoczynku, liczące ponad 5 tys. miejsc noclegowych. Wciąż bardzo często nadmorska baza turystyczna ma charakter obiektów typowo sezonowych, z dominującymi ośrodkami kempingów i pawilonów o niskim standardzie. Do niedawna większość bazy noclegowej pozostawała w dyspozycji zakładów pracy, związków zawodowych, FWP itd., tworząc tzw. bazę zamkniętą. Stosunkowo słabo natomiast rozwinięta była i prosperowała tzw. ogólnie dostępna baza turystyczna. Od 1989 r. obserwowany jest proces stopniowych przemian struktury własnościowej i funkcjonalnej bazy noclegowej, który wiązać należy z dokonaną transformacją systemu społeczno-gospodarczego Polski. Zjawiskiem towarzyszącym temu procesowi jest dynamiczny rozwój miejsc noclegowych i bazy towarzyszącej w ramach sektora prywatnego (Z. Kruczek, S. Sacha, 1994).