Jeżeli myśląc o Toruniu Wasza wyobraźnia przywołuje postać Kopernika, a na języku pojawia się posmak pierników, to jest to oczywiście prawidłowa reakcja. Trzeba jednak pamiętać, że miejsca związane z życiem sławnego Astronoma i toruńskie pierniki, to zaledwie początek długiej listy atrakcji, które miasto oferuje turystom.
Zapraszamy na spacer po Toruniu – wraz z tutejszym Centrum Informacji Turystycznej postaramy się wskazać miejsca, do których warto zaglądnąć…
RYNEK STAROMIEJSKI: zaczynamy od serca miasta
Ten prawie kwadratowy plac od stuleci pozostaje głównym punktem na mapie Torunia. Handlowano tu towarami, organizowano turnieje i parady, ogłaszano wyroki i wykonywano egzekucje. Centralne miejsce na rynku zajmuje monumentalny Ratusz, ale uwagę przykuwa też neorenesansowy Dwór Artusa (miejsce licznych koncertów i wystaw) oraz barokowa Kamienica Pod Gwiazdą (obecnie Muzeum Sztuki Dalekiego Wschodu). Zachodnią pierzeję rynku zamykają kościół Św. Ducha i neogotycki gmach poczty. Ponad 150 lat temu na rynku stanął pomnik Mikołaja Kopernika; swoje miejsce znalazł tu również posąg grającego na skrzypcach flisaka, nawiązujący do starej toruńskiej legendy.
W obrębie Rynku Staromiejskiego można (a nawet trzeba:) zobaczyć:
- Ratusz Staromiejski
Gotycki Ratusz to symbol dawnej świetności miasta. Wzniesiono go na Rynku Staromiejskim pod koniec XIV wieku za zgodą Konrada Wallenroda – wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego. Ratusz był siedzibą władz miasta i sądu; w reprezentacyjnych salach goszczono polskich królów. Mieściły się tu również kramy, ławy chlebowe, waga miejska, a w piwnicach prowadzono wyszynk piwa i wina. Warto zwiedzić ratuszowe muzeum z bogatymi zbiorami sztuki gotyckiej, dawnego rzemiosła i malarstwa polskiego. Ze szczytu 40 metrowej wieży rozciąga się widok na cały zespół staromiejski.
Adres: Rynek Staromiejski 1 - Kamienicę pod Gwiazdą
Prezentowana jest tu wystawa pod tytułem „Świat Orientu”, w ramach której podziwiać można broń i uzbrojenie dalekowschodnie, wyroby z brązu, rzeźby kamienne i drewniane, wyroby ceramiczne oraz wyroby z kamieni półszlachetnych. Wśród eksponatów znajdują się prawdziwe rarytasy, takie jak tsuby – jelce tarczowe do mieczy oraz kozuki – rękojeści sztyletów, które są prawdziwymi dziełami japońskiej sztuki zdobniczej. Warto zwrócić też uwagę na najstarsze, liczące sobie, bagatela, ponad 3 tysiące lat obrzędowe naczynie na wino – jia oraz trójnóg – hien. Wśród prezentowanych tu chińskich i japońskich wyrobów z porcelany znajdują się takie, które niegdyś wchodziły w skład słynnej drezdeńskiej kolekcji króla Augusta II Mocnego.
Adres: Rynek Staromiejski 35 - Kościół św. Ducha
Późnobarokowa budowla wzniesiona w XVIII w. była pierwotnie zborem ewangelickim, jednak w 1945 r. została przejęta przez księży jezuitów. Wewnątrz można podziwiać rokokowe wyposażenie z połowy XVIII w.
RYNEK NOWOMIEJSKI: historia toruńskich rzemieślników
Rynek Nowomiejski to drugi z toruńskich rynków, który stanowi główny plac dawnej, rzemieślniczej części miasta. W jednej z barokowych kamienic do dzisiaj funkcjonuje gospoda „Pod Modrym Fartuchem” z 1489 roku, która słynęła niegdyś z dobrych miodów, węgrzyna i piwa. Z kolei w dawnej gospodzie „Bractwa Czeladzi Murarskiej” ma dzisiaj swą siedzibę prężnie działająca Galeria i Ośrodek Plastycznej Twórczości Dziecka.
Oprócz zabytkowych i malowniczych kamienic, w obrębie Rynku Nowomiejskiego można zwiedzić:
- Kościół św. Jakuba: podobno najpiękniejsza toruńska świątynia
Kościół został zbudowany w latach 1309-1350 w układzie bazylikowym. Oznacza to, że nawa główna jest znacznie większa od naw bocznych. W konstrukcji świątyni zastosowano rzadki na ziemiach polskich – a powszechnie stosowany w innych krajach Europy – system łuków przyporowych. Ich zadaniem jest przenoszenie ciężaru sklepienia na znajdujące się
po bokach skarpy. Kościół uchodzi za najpiękniejszą toruńską świątynie, dlatego warto przyglądnąć się mu chociaż z zewnątrz.
DOM MIKOŁAJA KOPERNIKA: czyli o obrotach ciał niebieskich
Okazała gotycka kamienica przy ul. Kopernika uchodzi za miejsce narodzin Astronoma. Jest ona doskonałym przykładem dawnego domu kupieckiego z typowym dla niego układem wnętrz
i wyposażeniem. Obecnie mieści się tu ekspozycja przedstawiająca postać wielkiego Astronoma
i jednocześnie skromnego kanonika warmińskiej kapituły katedralnej. Wystawa zapoznaje
z atmosferą epoki Mikołaja Kopernika, przedstawia XV-wieczny Toruń, rodzinę Astronoma, okres studiów oraz historię teorii heliocentrycznej. Ostatnią częścią wystawy są modele przyrządów astronomicznych, takich jakimi posługiwał się Mikołaj Kopernik. W podziemiach muzeum znajduje się ekspozycja poświęcona historii toruńskich pierników. Zwiedzanie wystawy jest połączone jest z ich wypiekiem i degustacją.
Adres: ul. Kopernika 15/17
PLANETARIUM I ORBITARIUM: spojrzenie w kierunku nieba
Planetarium mieści się w XIX-wiecznym budynku dawnej gazowni. Na kopule o średnicy 15 m prezentowane są seanse popularyzujące wiedzę o wszechświecie. Dzięki dziesiątkom projektorów, nie ruszając się z wygodnego fotela, możemy przeżyć tu noc polarną na biegunie, zobaczyć Ziemię z Księżyca, a nawet z granic Systemu Słonecznego. W sali Orbitarium umieszczono natomiast zestaw interaktywnych urządzeń i modeli, dzięki którym zwiedzający poznają zjawiska zachodzące w kosmosie.
Adres: ul. Franciszkańska 15/21
KRZYWA WIEŻA: lepsza, niż w Pizie
Jak głosi legenda, ta średniowieczna baszta obronna została zbudowana przez toruńskiego krzyżaka, jako pokuta za popełnione grzechy. Odchylona od pionu o ok. 1,5 metra budowla stanowiła część systemu obronnego dawnego Torunia. Gdy utraciła swe militarne znaczenie, zaczęła pełnić funkcję więzienia, a potem kuźni. Dziś jest to nieodłączny punkt każdej wycieczki.
Adres: ul. Pod Krzywą Wieżą 1
KATEDRA ŚW. JANÓW: tuba Dei i 200 schodów do pokonania
Budowę katedry rozpoczęto ok. połowy XIII wieku i kontynuowano etapami przez ponad 200 lat. Na udostępnionej do zwiedzania wieży znajduje się gotycki dzwon Tuba Dei oraz zegar (zwany „flisaczym”) odmierzający czas tylko jedną wskazówką. Dzwon Tuba Dei (Trąba Boża) odlany został w 1500 roku ze spiżu z dodatkiem srebra i złota. Jest on największym średniowiecznym dzwonem w Polsce, waży ok. 7,5 tony. Jak mówi legenda, by umieścić go na wieży, ponad dachami domów zbudowano 800 metrową pochylnię, po której dzwon wciągało 7 dorodnych wołów.
Adres: ul. Żeglarska 16
ŻYWE MUZEUM PIERNIKA: nauka pieczenia toruńskich pierników
W muzeum odbywają się pokazy wypieku toruńskich pierników według dawnych receptur. Uczestnicy pokazów, pod okiem doświadczonych mistrzów, poznają historię słynnego przysmaku, dowiadują się o sposobach wyrabiania ciasta, przyprawach a także poznają ozdobne kształty drewnianych form. Goście aktywnie uczestniczą w pokazie; uformowane przez siebie, a potem upieczone pierniki zabierają jako wspaniałą pamiątkę z Torunia.
Adres: ul. Rabiańska 9
MURY I BRAMY MIEJSKIE: czyli o przeszkodach dla nieprzyjaciół
Poprzez stulecia dostępu do miasta bronił okazały system murów obronnych, bram, barbakanów i baszt. Do dziś najlepiej zachował się fragment biegnący wzdłuż nadwiślańskiego bulwaru. Wyróżniają się tu trzy gotyckie bramy miejskie: Klasztorna, Żeglarska i Mostowa. Umieszczone na bramie Mostowej tablice wskazują poziom wody podczas największych powodzi w historii Torunia.
- Brama Klasztorna zbudowana została w stylu gotyckim w pierwszej połowie XIV wieku.
Nieprzyjaciel, by wedrzeć się tędy do miasta, miał niełatwe zadanie: musiał najpierw pokonać masywną bronę, za którą znajdował się kaszownik (czyli otwór przez który na głowy atakujących lano wrzątek), a także solidne wrota wzmacniane poprzecznymi ryglami.
Z biegiem lat brama utraciła swe militarne znaczenie a w XIX wieku zaczęła pełnić funkcje mieszkalne.
Adres: ul. Ducha św. - Bramę Mostową wzniósł w 1432 roku budowniczy Hans Gotland. Jej nazwę zaczerpnięto
od znajdującego się niegdyś w pobliżu drewnianego mostu na Wiśle. Jak łatwo zauważyć, brama posiada zaokrąglone narożniki. Miały one, jak sądzono, czynić ją bardziej odporną
na uderzenia pocisków artleryjskich. Dziś znajdują się tu biura.
Adres: ul. Mostowa - Brama Żeglarska zbudowana została w połowie XIV w. z typowego toruńskiego budulca – czerwonej cegły. Warto wiedzieć, że w przeszłości dostępu do miasta broniło 9 podobnych bram, ale do dzisiaj zachowały się jedynie 3 spośród nich.
Adres: ul. Żeglarska
RUINY ZAMKU KRZYŻACKIEGO: i jego „winne skarby”
Wytrawny znawca historii i architektury zauważy na pewno, że zamek posiada nietypowy, podkowiasty kształt. Wszystko dlatego, iż został wzniesiony w miejscu znajdującego się tu wcześniej grodziska. Załogę zamku stanowiło niegdyś 12 rycerzy zakonnych oraz komtur reprezentujący krzyżacką władzę na tych terenach. W roku 1454 toruńscy mieszczanie zbuntowali się przeciwko krzyżackim siłom, wzniecili powstanie, zamek zdobyli, a następnie… zburzyli. Do dziś zachowało się gdanisko (czyli dawna wieża ustępowa) oraz malownicze ruiny. Są one tłem licznych koncertów, festynów i turniejów.
Amatorów wina być może zaciekawi fakt, że w 2008r. w piwnicach zamku odstawiono
do leżakowania 69 butelek hiszpańskiego wina. 34 z nich będzie leżakowało do chwili zdobycia przez polską reprezentację piłki nożnej tytułu Mistrza Europy lub Mistrza świata. Powodzenia!!!
Adres: ul. Przedzamcze 3
PUNKT WIDOKOWY: inne spojrzenie na Toruń
Z widokowej platformy usytuowanej na wiślanej wyspie, zwanej „Kępą Bazarową”, roztacza się niezapomniany widok na toruńską Starówkę. „Kępa Bazarowa” to również rezerwat przyrody, który ochroną obejmuje rzadko już spotykany las łęgowy z monumentalnymi okazami topól i wierzb.
Na Kępę można dotrzeć stateczkiem (w okresie letnim wypływa on zazwyczaj spod Bramy Mostowej), a także pieszo mostem Piłsudskiego.
CENTRUM SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ: „Znaki Czasu”
Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu” w Toruniu jest jedną z najnowszych przestrzeni dedykowanych w całości sztuce współczesnej w Polsce. Otwarte w 2008r. centrum stawia
na nowoczesną, intermedialną i interdyscyplinarną formułę działania, stwarzając jednocześnie atmosferę sprzyjającą twórczemu wypoczywaniu. W Centrum odbywają się wystawy, warsztaty, imprezy kulturalne, spotkania, wykłady i… wiele innych, ciekawych wydarzeń, których świadkiem możecie zostać zwiedzając Toruń!
Adres: ul. Wały gen. Sikorskiego 13
MUZEUM ETNOGRAFICZNE: wieś, ale wciąż w centrum miasta
Toruńskie Muzeum Etnograficzne położone jest na plantach otaczających toruńską Starówkę. Warto tam zaglądnąć, bo bezpośrednio przy muzeum znajduje się jedyny w Europie skansen, usytuowany w centrum miasta. Na obszarze 2 hektarów zgromadzono m.in. wiejskie zagrody, kuźnię, remizę strażacką, wiatrak i młyn wodny. Muzeum organizuje też liczne kiermasze, festyny i koncerty folklorystyczne.
Adres: ul. Wały gen. Sikorskiego 19
PARK MIEJSKI: czas na oddech
Założony w 1817 roku park rozciąga się na długości 1 km wzdłuż ul. Bydgoskiej. Należy on
do najstarszych założeń ogrodowych w Polsce – na powierzchni 25 ha rośnie blisko 100 gatunków i odmian drzew oraz krzewów. Uroku temu miejscu dodają malownicze stawy, stylizowana ruina oraz kaskada. Zmęczeni zwiedzaniem Torunia? Czas na oddech w zielonej części miasta!!!
Adres: park usytuowany jest wzdłuż ul. Bydgoskiej
Fort IV: Toruń militarny
Fort IV zbudowano w latach 1878-1884 jako jeden z elementów toruńskiego pierścienia fortecznego. Jego załogę stanowiły dwie kompanie piechoty oraz obsługa dział średniego i ciężkiego kalibru – łącznie ok. 800 żołnierzy. Obiekt mieści, dwupoziomowe koszary, prochownie
oraz magazyny połączone podziemnymi korytarzami. Tak było kiedyś. Obecnie Fort jest dostępny dla turystów – jego tajemnice można odkrywać zarówno w dzień, jak i w nocy (z pochodniami w ręku:), działa tutaj turystyczne schronisko, a wygłodniali turyści mogą tutaj zorganizować dla siebie plenerowy piknik.
Adres: ul. Chrobrego 86
MUZEUM PODRÓŻNIKÓW: przystanek dla poszukiwaczy przygód
Na wystawę „Tony Halik. Urodzony dla przygody” składa się kolekcja pamiątek po słynnym podróżniku, przekazana toruńskiemu muzeum przez Elżbietę Dzikowską, żonę Halika. Ze swoich wypraw Halik przywoził nie tylko zdjęcia i nagrania filmowe, ale także przedmioty związane z życiem codziennym ludzi zamieszkujących odległe krainy. Zobaczyć można: naczynia do picia yerba mate, rytualne maski kubańskie i ceramiczne kopie prekolumbijskich figurek bóstw i wojowników kultury Majów z wyspy Jaina. Halik był zapalonym zbieraczem nakryć głowy, stąd kolekcja kilkudziesięciu czapek i kapeluszy pochodzących z różnych krajów świata. Z wypraw do indiańskich wiosek, położonych z dala od współczesnej cywilizacji pochodzą naszyjniki z kłów dzikich zwierząt, skóry jaguara oraz zmniejszona przez Tony’ego Halika główka leniwca. Zbiory muzealne są wciąż wzbogacane, dzięki hojności Elżbiety Dzikowskiej, o nowe, egzotyczne dary, przywożone z licznych wypraw.
Adres: zabytkowy spichlerz przy ul. Franciszkańskiej 11
OGRÓD ZOOBOTANICZNY: trochę egzotyki w centrum miasta
W odległości zaledwie kilkuset metrów na zachód od Starego Miasta można poczuć się,
jak w dalekiej Afryce. Na obszarze ponad 8 hektarów ogrodu zoobotanicznego zebrano bowiem
ok. 50-ciu gatunków zwierząt oraz kilkadziesiąt gatunków drzew i krzewów. Egzotyczne ptaki
i rośliny zgromadzono w nowoczesnej ptaszarni, a płazy i gady w herpetarium.
Adres: ul. Bydgoska 7
BAROKOWY SPICHLERZ: czyli gdzie zboże składowano
Toruń, będąc miastem w którym swego czasu kwitł handel zbożem, posiadał liczne budynki do jego składowania. Były to spichlerze. Zachowany do dzisiaj spichlerz barokowy, to jeden z ciekawszych tego typu obiektów w Polsce. Pochodzi z pierwszej połowy XVII w., a wyróżniają
go charakterystyczne opaski okienne w kształcie worków ze zbożem.
Adres: ul. Piekary 2
BARBARKA: czas na zasłużony odpoczynek
Barbarka to niewielka leśna osada w północno-zachodniej części Torunia. Według podań, w XIII wieku, miejscowemu pustelnikowi objawiła się tu św. Barbara, co upamiętnia zabytkowa kapliczka. Obecnie Barbarka jest popularnym miejscem rekreacji i wypoczynku. W „Szkole Leśnej” można wypożyczyć rower, zorganizować ognisko lub grilla, zaś jesienią wziąć udział w grzybobraniu. Tutejsze schronisko oferuje niedrogie noclegi.
Adres: ul. Przysiecka 13