Miesiąc: kwiecień 2023

rozdział pracy dyplomowej

Nie wystarczy stosować bodźców płacowych, aby móc powiedzieć, że firma wykorzystała cały pakiet motywacyjny. Kształtowanie zachowań motywacyjnych wymaga dobrego wynagrodzenia i stworzenia sytuacji, w której naturalna skłonność ludzi do dobrej pracy może się ujawnić, rozwinąć i utrwalić. Oznacza to, że umiejętna polityka płacowa jest jednym z najskuteczniejszych narzędzi motywacji, ale bez skutecznego wsparcia ze strony uzupełniających motywatorów może być mało efektywna. Wiele osób uważa, że operowanie pieniędzmi to kupowanie motywacji. Dlatego dobry menedżer nie powinien ograniczać się do kupowania motywacji, ale musi ją kształtować i stymulować, tworząc takie warunki, aby ludzie lubili i szanowali swoje miejsce pracy, w którym chętnie by przebywali, a jednocześnie mieli na uwadze własne dobro.

W 1992 roku Instytut Gellupa przeprowadził badania na temat ważnych cech miejsca pracy. Wyniki przedstawiono w tabeli 2.7, gdzie widać, że to nie pieniądze decydują o tym, czy ktoś jest zadowolony ze swojego miejsca pracy, a tym samym odpowiednio zmotywowany do wykonywania dobrej pracy i pozostania w firmie. Ponieważ wielu pracodawców nie docenia takich aspektów jak interesująca praca, możliwość dalszego szkolenia, tracą dobrych pracowników lub zmniejszają ich efektywność, stosując jedynie zachęty finansowe.

Tabela 7: Znaczenie cech pracy

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Half (1993).

Różnica między ważnością cechy a jej zadowoleniem jest pokazana na rysunku 2.6.

Rys. 6: Ważność cechy a satysfakcja

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Half (1993).

Jak wynika z rys. 6, czynniki pozafinansowe są dla pracowników na pierwszym miejscu. Istnieją jednak bardzo duże rozbieżności pomiędzy tym, co pracownicy cenią, a tym, co im się zapewnia.

Pozapłacowe materialne środki pobudzania motywacji

Materialne, pozapłacowe środki pobudzania motywacji to wszystko, co pracownik „dostaje” od firmy w formie materialnej. Wiele z nich zostało wprowadzonych przez firmy wchodzące na polski rynek, wiele „zachowano” z czasów komunistycznych, unowocześniając jedynie ich formę. Do najpopularniejszych należą:

• Jednym z nich są akcje, w Polsce wciąż używane przez elitę menedżerską. Popularność akcji rośnie. Są one przyznawane przede wszystkim w ramach pracowniczych planów motywacyjnych, ich wartość zależy od stanowiska i waha się (w skali roku) od kilku do nawet kilkuset tysięcy złotych,
• Obecnie coraz częściej można spotkać się z tym, że firmy kupują lub dofinansowują karnety na baseny, korty tenisowe i siłownie. Warto tu podkreślić, że ten motywator ma dodatkową funkcję – rekreacyjną. Należy pamiętać, że w dzisiejszych czasach nierzadko trzeba zostawać po godzinach, a system ośmiogodzinnego dnia pracy nie jest już aktualny. Dlatego zmęczeni pracownicy mają wtedy szansę na odpoczynek,
• Szkoła dla dzieci jest skierowana przede wszystkim do obcokrajowców, którzy pracując w Warszawie, chcą posłać swoje dzieci do szkoły angielskiej, francuskiej lub amerykańskiej.
• Z reguły bilety lotnicze są przeznaczone dla obcokrajowców pracujących w Polsce, a także dla polskich dyplomatów, pracowników na kontraktach zagranicznych i pracowników linii lotniczych. Firmy bardzo często kupują bilety w klasie biznes dla swoich najlepszych pracowników.
• Bony do supermarketów: jest to bardzo popularny środek, który nie zawsze ma charakter motywacyjny. Bardzo często firmy, chcąc obniżyć koszty, wypłacają pracownikom premie świąteczne w postaci bonów do supermarketów.
• Członkostwo w klubie golfowym lub tenisowym: wiąże się z korzystaniem z miejsca, w którym możesz grać w golfa (tenisa), jeść lunch, jeździć konno, relaksować się. Jest to premia dla prezesów i dyrektorów.
• Dodatek węglowy: w czasach, gdy większość mieszkań w Polsce była ogrzewana węglem, dodatek miał charakter rzeczowy (5-10 ton węgla rocznie); obecnie osoby uprawnione zazwyczaj otrzymują jego równowartość w gotówce.
• Fundusz reprezentacyjny: to możliwość wydawania pieniędzy firmy (głównie przy użyciu firmowej karty kredytowej) na cele reprezentacyjne: kolacje w luksusowych restauracjach, także ubrania, wynajem samochodów itp.
• Porady motywacyjne: czyli wyjazdy motywacyjne i integracyjne. Firmy coraz częściej zapraszają specjalistów, menedżerów na wyjazdy zagraniczne, gdzie często łączy się pracę z wypoczynkiem.
• Komputer dla pracownika do pracy w domu
• Kupony na lunch (w barze, restauracji) są wydawane pracownikom firm, które nie prowadzą bufetów ani stołówek. Są one popularne w firmach finansowych, prawniczych i reklamowych.
• Lekcje języka: organizowane lub refundowane przez firmę.
• Miejsce parkingowe to kwestia zarówno wygody, jak i prestiżu. Jest to niezwykle ważne, jeśli firma znajduje się na przykład w ruchliwym centrum miasta.
• Wynajęte mieszkanie to bardzo popularny bonus, choć nie zawsze oznacza to samo. Dla prezesa zagranicznej korporacji będzie to willa o powierzchni 300 metrów kwadratowych w modnej miejscowości, dla posła będzie to miejsce w hotelu poselskim lub zwrot kosztów wynajmu mieszkania, dla asystenta na uczelni będzie to pokój w hotelu asystenckim,
• Dodatek mundurowy – jest to roczny dodatek dla policjantów, żołnierzy, strażaków, leśników i wszystkich innych osób, które noszą mundur na służbie. W teorii są to pieniądze na uszycie nowego munduru, w praktyce niewiele osób szyje mundur co roku,
• Notebook to przenośny komputer. Otrzymują go głównie kierownicy wyższego szczebla oraz osoby, które potrzebują go w pracy, np. z powodu podróży,
• Opieka medyczna – wiele firm prywatnych wykupuje dla swoich pracowników opcje prywatnej opieki medycznej na zasadzie ryczałtu,
• Samochód służbowy: jego wartość zależy od poziomu stanowiska, czasami jest niezbędny do wykonywania pracy (np. dla przedstawicieli handlowych),
• Opłacanie czesnego w całości lub częściowy zwrot kosztów – to bardzo popularny sposób motywowania pracowników, zwłaszcza młodych, którzy muszą się jeszcze wiele nauczyć. Ważne jest, aby zwracać uwagę na to, czy pracownik jest wykształcony w swojej dziedzinie i na to, co robi w pracy,
• Towary firmy są przekazywane pracownikom za darmo lub z rabatem. Jest to bardzo powszechna praktyka w wielu firmach.
• Szkolenie: jest powszechnie lubiane zarówno przez pracodawców, jak i pracowników. Tym pierwszym dają coraz lepiej wyszkolonego pracownika, tym drugim – chwilę oddechu i nowe kwalifikacje, które podnoszą ich wartość na rynku pracy. Szkolenie menedżerów przedstawiono w tabeli 8.

 Tabela 8. Rodzaje szkoleń i udział w nich badanych menedżerów w latach 1994-95 (w %)

Źródło: Bogdan Wawrzyniak (1996, s.14)

• Tanie pożyczki i kredyty: są udzielane głównie na cele mieszkaniowe.
• Telefon komórkowy jest tak powszechny, że przestał być bonusem samym w sobie. Dziś od pracodawców oczekuje się, że kupią nowoczesny model i nie będą ograniczać wydatków.
• Ubezpieczenie jest również dość popularnym bonusem. Są to indywidualne lub grupowe polisy na życie lub tańsze ubezpieczenia NW. Nowością jest udział w trzecim filarze reformy emerytalnej.
• Wczasy „pod gruszą” to system tanich wczasów w zakładowym ośrodku wypoczynkowym lub dofinansowania indywidualnych wczasów pracownika i jego rodziny. Stosowane są głównie w firmach państwowych.

Ważne jest, aby zrozumieć, że w zależności od stanowiska, aby spełnić swój cel, należy zastosować różne motywatory.

Half, R. (1993). Jak znaleźć, zatrudnić i zatrzymać najlepszych pracowników, Wyd. Nauka i technika, Warszawa.

Wawrzyniak B. (1996). Odnawianie kapitału, czyli o edukacji polskich menedżerów, w: Rzeczpospolita, nr 83.