Wykorzystanie usług ubezpieczeniowych w zarządzaniu ryzykiem

5/5 - (2 votes)

Wykorzystanie usług ubezpieczeniowych w zarządzaniu ryzykiem jest kluczowym elementem strategii ochrony organizacji przed różnorodnymi zagrożeniami. Ubezpieczenia są narzędziem, które pozwala na przeniesienie ryzyka finansowego związanego z nieprzewidzianymi zdarzeniami na ubezpieczyciela, co zapewnia stabilność finansową i operacyjną firmy. W kontekście zarządzania ryzykiem, ubezpieczenia odgrywają rolę zarówno prewencyjną, jak i łagodzącą skutki ryzyka. Zarządzanie ryzykiem to proces identyfikacji, oceny i kontrolowania zagrożeń, które mogą wpłynąć na osiągnięcie celów organizacji. Ryzyko może wynikać z różnych źródeł, takich jak zmienność rynków, awarie technologiczne, katastrofy naturalne, wypadki w miejscu pracy czy nawet zmiany w regulacjach prawnych. Kluczowym celem zarządzania ryzykiem jest minimalizacja negatywnego wpływu tych zagrożeń oraz maksymalizacja szans na osiągnięcie celów organizacji. Ubezpieczenia są jednym z najważniejszych narzędzi w tym procesie, ponieważ umożliwiają firmom zabezpieczenie się przed finansowymi skutkami ryzyka.

Przykłady typowych ubezpieczeń wykorzystywanych w zarządzaniu ryzykiem obejmują ubezpieczenia majątkowe, ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczenia od przerw w działalności oraz ubezpieczenia pracownicze. Ubezpieczenia majątkowe obejmują ochronę przed stratami wynikającymi z uszkodzenia lub utraty majątku firmy, takiego jak budynki, maszyny, sprzęt czy zapasy. Tego rodzaju polisy są kluczowe dla firm, które posiadają znaczące aktywa fizyczne, ponieważ umożliwiają szybkie odzyskanie strat i wznowienie działalności po zdarzeniach takich jak pożary, powodzie czy kradzieże. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej chronią organizacje przed roszczeniami wynikającymi z odpowiedzialności za szkody wyrządzone osobom trzecim. Przykłady obejmują ubezpieczenia odpowiedzialności za produkt, które chronią producentów przed roszczeniami wynikającymi z wadliwych produktów, oraz ubezpieczenia odpowiedzialności zawodowej, które chronią profesjonalistów, takich jak lekarze czy prawnicy, przed roszczeniami związanymi z błędami w wykonywaniu ich obowiązków. Tego rodzaju ubezpieczenia są kluczowe dla ochrony finansowej firmy i jej reputacji.

Ubezpieczenia od przerw w działalności, znane również jako ubezpieczenia biznesowej przerwy, zapewniają ochronę przed stratami finansowymi wynikającymi z przestojów w działalności operacyjnej spowodowanych zdarzeniami losowymi, takimi jak pożary czy klęski żywiołowe. Polisy te pokrywają utracone dochody oraz koszty operacyjne, umożliwiając firmie kontynuowanie działalności mimo zakłóceń. Przerwy w działalności mogą mieć poważne konsekwencje finansowe, dlatego tego rodzaju ubezpieczenia są kluczowe dla zapewnienia ciągłości biznesu. Ubezpieczenia pracownicze, takie jak ubezpieczenia zdrowotne, ubezpieczenia od wypadków przy pracy oraz ubezpieczenia na życie, są nie tylko istotnym elementem ochrony pracowników, ale także kluczowym narzędziem zarządzania ryzykiem personalnym. Zdrowie i bezpieczeństwo pracowników są priorytetem dla każdej organizacji, a odpowiednie ubezpieczenia mogą minimalizować ryzyko związane z absencją pracowników, wypadkami przy pracy oraz roszczeniami związanymi z odpowiedzialnością pracodawcy.

Oprócz podstawowych ubezpieczeń, istnieje wiele specjalistycznych produktów ubezpieczeniowych, które mogą być dostosowane do specyficznych potrzeb i ryzyk danego sektora. Na przykład w branży technologicznej popularne są ubezpieczenia cybernetyczne, które chronią firmy przed skutkami cyberataków, takich jak kradzież danych czy zakłócenia w systemach informatycznych. W sektorze energetycznym, ubezpieczenia obejmujące ryzyka związane z poszukiwaniem i wydobyciem surowców naturalnych są kluczowe dla ochrony przed stratami wynikającymi z awarii sprzętu czy zmian regulacyjnych. Kolejnym aspektem wykorzystania ubezpieczeń w zarządzaniu ryzykiem jest ich rola w procesie planowania strategicznego i podejmowania decyzji biznesowych. Organizacje mogą korzystać z analizy ryzyka i doradztwa ubezpieczeniowego, aby lepiej zrozumieć swoje ryzyka i opracować strategie minimalizacji potencjalnych strat. Ubezpieczyciele często oferują usługi doradcze, które pomagają firmom w identyfikacji ryzyk, ocenie ich wpływu oraz opracowaniu planów zarządzania ryzykiem.

Proces zarządzania ryzykiem z wykorzystaniem ubezpieczeń zaczyna się od identyfikacji ryzyk. Organizacje muszą zidentyfikować potencjalne zagrożenia, które mogą wpłynąć na ich działalność. Może to obejmować analizę historycznych danych o stratach, ocenę ryzyk specyficznych dla danego sektora oraz konsultacje z ekspertami w dziedzinie zarządzania ryzykiem. Po zidentyfikowaniu ryzyk, organizacja musi ocenić prawdopodobieństwo ich wystąpienia oraz potencjalne skutki finansowe. Ta ocena ryzyka jest kluczowa dla określenia, jakie ubezpieczenia są potrzebne i jakie limity ubezpieczeniowe będą odpowiednie. Ocenę ryzyka można przeprowadzić za pomocą różnych metod, takich jak analiza scenariuszy, modelowanie ryzyka czy analiza statystyczna. Kolejnym krokiem jest wybór odpowiednich polis ubezpieczeniowych i ubezpieczycieli. Firmy muszą dokładnie przeanalizować oferty różnych ubezpieczycieli, aby znaleźć polisy, które najlepiej odpowiadają ich potrzebom. Ważne jest, aby zrozumieć zakres ochrony oferowany przez polisy, warunki ubezpieczenia, wyłączenia oraz koszty. Firmy mogą również negocjować warunki polis i korzystać z usług brokerów ubezpieczeniowych, którzy mogą pomóc w znalezieniu najlepszych ofert.

Po zakupie polis ubezpieczeniowych, organizacje muszą monitorować swoje ryzyka i regularnie przeglądać swoje ubezpieczenia. Ryzyka mogą się zmieniać w czasie, a nowe zagrożenia mogą się pojawić, dlatego ważne jest, aby polisy były na bieżąco aktualizowane i dostosowywane do zmieniających się warunków. Monitorowanie ryzyk i przegląd polis powinny być integralną częścią procesu zarządzania ryzykiem. Ubezpieczenia odgrywają również kluczową rolę w procesie odzyskiwania po zdarzeniach kryzysowych. W przypadku wystąpienia zdarzenia objętego polisą, organizacja musi przeprowadzić proces zgłoszenia szkody i współpracować z ubezpieczycielem w celu uzyskania odszkodowania. Szybka i skuteczna reakcja na zdarzenia kryzysowe jest kluczowa dla minimalizacji strat i przywrócenia normalnej działalności.

Jednym z najważniejszych aspektów wykorzystania ubezpieczeń w zarządzaniu ryzykiem jest integracja strategii ubezpieczeniowej z ogólną strategią zarządzania ryzykiem organizacji. Ubezpieczenia powinny być jednym z wielu narzędzi w kompleksowym planie zarządzania ryzykiem, który obejmuje również inne środki prewencyjne, takie jak procedury bezpieczeństwa, szkolenia pracowników, inwestycje w technologie ochrony oraz strategie dywersyfikacji ryzyka. Ważnym aspektem zarządzania ryzykiem z wykorzystaniem ubezpieczeń jest również edukacja i świadomość pracowników. Pracownicy powinni być świadomi ryzyk związanych z ich działalnością oraz procedur postępowania w przypadku wystąpienia zdarzeń kryzysowych. Regularne szkolenia i komunikacja wewnętrzna są kluczowe dla budowania kultury zarządzania ryzykiem w organizacji.

Podsumowując, wykorzystanie usług ubezpieczeniowych w zarządzaniu ryzykiem jest niezbędnym elementem strategii ochrony organizacji przed różnorodnymi zagrożeniami. Ubezpieczenia pozwalają na przeniesienie ryzyka finansowego na ubezpieczyciela, co zapewnia stabilność finansową i operacyjną firmy. Kluczowymi krokami w procesie zarządzania ryzykiem z wykorzystaniem ubezpieczeń są identyfikacja ryzyk, ocena ryzyka, wybór odpowiednich polis, monitorowanie ryzyk oraz integracja strategii ubezpieczeniowej z ogólną strategią zarządzania ryzykiem. Edukacja i świadomość pracowników są również kluczowe dla skutecznego zarządzania ryzykiem. Wykorzystanie ubezpieczeń w zarządzaniu ryzykiem pozwala organizacjom na minimalizację negatywnego wpływu zagrożeń oraz maksymalizację szans na osiągnięcie celów biznesowych.

Marketing ubezpieczeń

5/5 - (2 votes)

Przez cały dzień jesteśmy bombardowani reklamami. Rano słuchamy reklam radiowych, w drodze do pracy mijamy plakaty reklamowe, w sklepach korzystamy z promocji i sprzedaży ratalnej, a wieczorem oglądamy reklamy w telewizji. Wszystko to jest możliwe dzięki marketingowi.

Marketing to znacznie więcej niż tylko reklama i sprzedaż. Obejmuje wiele różnych obszarów, takich jak analiza potrzeb klienta, tworzenie nowych produktów i usług, ustalanie konkurencyjnych cen, promocja i dostarczanie produktów i usług klientom.

Proces marketingowy składa się z wielu działań. Należy do nich analiza otoczenia, czyli czynników zewnętrznych i wewnętrznych wpływających na firmę. Kolejnym krokiem jest analiza rynku, która pozwala zrozumieć potrzeby i preferencje klientów. Następnie określa się możliwości wprowadzenia i obsługi nowego produktu oraz typ ubezpieczenia, który najlepiej odpowiada potrzebom klientów. Kolejnym etapem jest ustalenie ceny produktu i wybór kanałów dystrybucji. Na koniec planuje się dalszy rozwój firmy, uwzględniając ofertę produktową i strategię.

Marketing można zdefiniować jako proces planowania i realizacji działań mających na celu zaspokojenie oczekiwań klientów poprzez oferowanie i promocję produktów i usług.

W dzisiejszych czasach firmy ubezpieczeniowe również muszą dostosować się do zmian. Internet staje się coraz ważniejszym kanałem sprzedaży i komunikacji z klientem. Firmy muszą rozważyć możliwość sprzedaży polis ubezpieczeniowych online i wykorzystać nowe technologie, takie jak analiza danych, hurtownie danych czy automatyzacja pracy personelu sprzedaży.

Niemniej jednak niektóre firmy ubezpieczeniowe obawiają się, że sprzedaż online może zagrozić tradycyjnym agentom. Twierdzą również, że niektóre produkty ubezpieczeniowe są zbyt skomplikowane, aby można było je sprzedawać online. Firmy ubezpieczeniowe muszą znaleźć równowagę między tradycyjnymi kanałami dystrybucji a obecnością w Internecie, aby sprostać oczekiwaniom klientów.

W dzisiejszym świecie, gdzie większość osób korzysta z Internetu, firmy ubezpieczeniowe muszą być obecne online. Oprócz podstawowych informacji o firmie i oferowanych produktach, strony internetowe mogą być również miejscem sprzedaży polis, obsługi szkód czy udostępniania narzędzi do kalkulacji składek i emerytur.

Również reforma ubezpieczeń społecznych znalazła swoje odzwierciedlenie w Internecie. Firmy ubezpieczeniowe tworzą strony internetowe, na których klient może uzyskać informacje na temat reformy oraz skorzystać z różnych narzędzi i kalkulatorów.

W przyszłości sprzedaż ubezpieczeń przez Internet będzie stale rosnąć. Większość firm ubezpieczeniowych posiada już swoje strony internetowe, ale teraz muszą skupić się na wykorzystaniu Internetu jako kanału dystrybucji oraz zapewnić klientom łatwy dostęp do informacji i możliwość zakupu polis online.

Internet ma również duże znaczenie w wewnętrznej organizacji firm ubezpieczeniowych. Technologia może być wykorzystana do usprawnienia pracy i poprawy efektywności. Firmy muszą dostosować się do zmieniających się potrzeb klientów i wykorzystać potencjał Internetu, aby utrzymać konkurencyjność na rynku.

Wnioskiem jest to, że firmy ubezpieczeniowe muszą dostosować się do zmieniającego się środowiska rynkowego i wykorzystać nowe technologie, takie jak Internet, aby sprostać oczekiwaniom klientów. Muszą znaleźć równowagę między tradycyjnymi kanałami dystrybucji a obecnością w Internecie, aby zapewnić swoje miejsce na rynku i utrzymać konkurencyjność. Rola państwa również jest istotna, poprzez tworzenie odpowiednich ram prawnych i zapewnienie konkurencji na rynku telekomunikacyjnym.

LITERATURA

  1. Katarzyna Rodek i Jerzy Visan – „Marketing ubezpieczeń na życie” Wydawnictwo Poltext, Warszawa 1997 r.
  2. Studium opracowane przez zespół Global Financial services, Deloitte Touche Tohmatsu i Deloitte Consulting – „Polskie echo globalnych zmian” – Gazeta Ubezpieczeniowa 13 (61) z 31.05.2000 r.
  3. Ernie Greszta – „To już rzeczywistość” ubezpieczenia w Internecie – Gazeta Ubezpieczeniowa 14 (62) z 07.06.2000 r.
  4. Marcin Jaworski – „Już nie tylko wizytówka” strony internetowe towarzystw ubezpieczeniowych. Gazeta Ubezpieczeniowa 8 (56) z 12-25.04.2000 r.

Historia powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego

5/5 - (3 votes)

Tradycja historyczna systemu ubezpieczeń związana z ryzykiem utraty zdrowia (choroba, wypadek przy kielni) sięga średniowiecza w Europie, kiedy to powstawały organizacje zrzeszające pracowników wykonujących określone zawody w tzw. cechach rzemieślniczych, a następnie górników zatrudnionych w kopalniach soli, węgla kamiennego, rudy żelaza i metali szlachetnych.

Organizacje cechowe zbierały fundusze z dobrowolnych składek członków, tworząc fundusze, z których następnie finansowano zasiłki pogrzebowe i chorobowe.

Na początku XIX wieku, w związku z dynamicznym rozwojem klasy robotniczej w wielu krajach Europy Zachodniej, powstały kasy Brac, których członkami są głównie górnicy zatrudnieni w przemyśle wydobywczym. SKOK-i opłacały ze składek przede wszystkim świadczenia chorobowe i pogrzebowe, a także odszkodowania za wypadki przy pracy.

W czasie reformy społecznej kanclerza Rzeszy Niemiec Otto Bismarcka, w latach 1883-1889 powstały pierwsze akty prawne wprowadzające system ubezpieczeń społecznych: [1]

  • Ustawa o ubezpieczeniu zdrowotnym robotników (pracowników fizycznych) -1883,
  • Ustawa o ubezpieczaniu wypadków przy pracy (1884),
  • Ustawa o ubezpieczeniach emerytalnych i rentowych (1889).

Te rozwiązania prawne zostały rozszerzone i rozwinięte w 1911 r. w ustawie.

o ubezpieczeniach społecznych w Rzeszy Niemieckiej, a przyjęte w niej rozwiązania szybko rozpowszechniły się m.in w Cesarstwie Austro-Węgierskim i Wielkiej Brytanii (głównie w Wielkiej Brytanii – George Lloyd), a po I wojnie światowej w II Rzeczypospolitej.

Polskie Kasy Chorych okresu międzywojennego

Koncepcje polskiego ustawodawstwa ubezpieczeniowego powstały już w 1917 r., początkowo w Departamencie Pracy Radcy Stanu, następnie w Ministerstwie Opieki Społecznej i Ochrony Pracy Rady Regencyjnej. Ze względu na spuściznę pozostawioną przez najeźdźców zastosowano od nich rozwiązania „modelu Bismarkowskiego”.

(w Europie model ten występuje w Niemczech, Austrii, Belgii, Szwajcarii) niektóre z tych rozwiązań zostały wyeliminowane dopiero w wyniku wprowadzenia w Polsce Ludowej „modelu Siemaszko”, którego głównymi cechami były:[2]

  • finansowanie ochrony zdrowia z budżetu państwa w oparciu o zasadę centralnego planowania,
  • państwowa organizacja świadczenia usług (państwowa instytucja opieki zdrowotnej),
  • brak sektora prywatnego w służbie zdrowia (państwo jest właścicielem jednostek świadczących usługi, klinik, szpitali, aptek itp., A personel medyczny jest opłacany).

W ustawodawstwie okresu międzywojennego możemy wyróżnić 2 okresy:

  • lata 1920-1930 utworzenie kas chorych i zakładów ubezpieczeń zdrowotnych
  • 1933 – do początku II wojny światowej centralizacja systemu ubezpieczeń społecznych i utworzenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W pierwszym okresie dekady ubezpieczeń chorobowych polskie pojęcia znalazły odzwierciedlenie w dwóch podstawowych aktach prawnych:

  • Ustawa z dnia 19 maja 1920 r. o obowiązkowym ubezpieczeniu od choroby (Dz. U. z 1920 r. Nr 44 poz. 276)
  • Rozporządzenie z dnia 29 listopada 1930 r. – w sprawie organizacji i funkcjonowania zakładów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. RP z 1930r.nr 81 poz. 635).

Polskie Kasy Ubezpieczeń Zdrowotnych były głównie terytorialne (gminne i powiatowe), a ich członkowie byli obowiązkowi: pracownicy-robotnicy, pomoc domowa, pracownicy rolni oraz funkcjonariusze administracji rządowej i samorządowej.

Projekty reform opieki zdrowotnej w latach 90.

Nieefektywność finansowania budżetowego ochrony zdrowia w Polsce była już zaznaczona pod koniec lat 80. i związana była głównie z powolnym, ale stałym spadkiem wydatków. Już podczas rozmów „okrągłego stołu” pod tzw. podstosem zdrowia pojawiły się pierwsze propozycje zmiany modelu finansowania uwzględniającego pozabudżetowe, ubezpieczeniowe formy pozyskiwania środków. We wrześniu 1992 r. w przyjętym przez rząd Hanny Suchockiej dokumencie programowym „Zabezpieczenie społeczne obywateli” zasygnalizowano konieczność przygotowania ustawy o zakresie świadczeń zdrowotnych gwarantowanych przez państwo. W grudniu 1992 r. do Komitetu Społecznego Rady Ministrów wpłynęły dwa projekty założeń ubezpieczenia zdrowotnego. W marcu 1993 r. Komitet Społeczny Rady Ministrów dwukrotnie omawiał zmienione i uzupełnione wersje projektu bez widocznych rezultatów.[3]

W listopadzie na wniosek nowego Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej powołano Zespół ds. Przygotowania Założeń oraz Projekt Ustawy o Powszechnym Ubezpieczeniu Zdrowotnym. Ostatecznie 6 lutego 1997 r. zaprezentowano ostateczną wersję ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, która została przyjęta przez parlament i podpisana przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. Po kolejnych zmianach w rządzie, w wyniku prac podjętych przez nową pełnomocnika ds. wprowadzenia powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego Anny Knysok, do pierwotnego tekstu ustawy wprowadzono ponad 150 poprawek, istotnie zmieniając większość przyjętych regulacji prawnych, w tym obniżenie procentu składki z 10% do 7,5% (nowelizacja z lipca 1998 r.).

Zgodnie z terminami przyjętymi w nowelizacji, powszechne ubezpieczenie zdrowotne zostało wprowadzone od 1 stycznia 1999 r., a regionalna i branżowa kasa ubezpieczeń zdrowotnych dla Służb Mundurowych stała się instytucjami ubezpieczeniowymi. Do tej pory wprowadzono już 22 zmiany do ustawy, a ostatnia, zwana „dużą”, weszła w życie we wrześniu 2001 r.

Głównym celem ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym było, zgodnie z założeniami, zastąpienie nieefektywnego systemu budżetowego finansowania ochrony zdrowia nowym, mieszanym, ubezpieczeniowym i budżetowym modelem, w którym powołane instytucje ubezpieczeniowe kas chorych z utworzonych funduszy miały zapewnić wszystkim ubezpieczonym na równych zasadach określony pakiet świadczeń rzeczowych, w tym świadczeń zdrowotnych.  oraz dostawa leków, artykułów sanitarnych i innych środków leczniczych i rehabilitacyjnych w przypadku: choroby, urazu, ciąży, porodu i połogu oraz wad wrodzonych.[4]

Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia

Na posiedzeniu plenarnym Sejmu 17 grudnia posłowie przyjęli ustawę o ubezpieczeniach w Narodowym Funduszu Zdrowia. W uchwalonej ustawie Sejm zdecydował, że składka na ubezpieczenie zdrowotne wzrośnie w 2003 r. do poziomu 8 proc. dochodu ubezpieczonego, a w latach 2004-2007 wzrośnie o 0,25 proc. podstawy wymiaru składki. Wzrost składki powyżej 7,75 proc. zostanie pokryty przez podatnika z własnej kieszeni.

W dniu 17 lutego 2003 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej podpisał ustawę o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia.

Zdaniem prezydenta głównym argumentem przemawiającym za podpisaniem ustawy był katastrofalny stan służby zdrowia spowodowany m.in. nieudaną reformą systemu realizowaną od 1999 roku. Narodowy Fundusz Zdrowia ma rozwiązać problem nierówności w różnych częściach Polski środków przeznaczonych na świadczenia i pozwoli na podejmowanie bardziej racjonalnych decyzji dotyczących finansowania ochrony zdrowia. [5]

Aleksander Kwaśniewski stwierdził, że podstawowym faktem przeciwko ustawie jest znaczny wzrost wydatków na opiekę medyczną. Dodał jednak, że takie wydatki są konieczne. Przyczyną takiej sytuacji jest starzenie się polskiego społeczeństwa.

Konsekwencją podpisania ustawy przez Prezydenta jest:[6]

  • likwidacja kas chorych i utworzenie Funduszu z 16 oddziałami wojewódzkimi w ich miejsce
  • odgórne zatwierdzanie przez Ministra Zdrowia planów zabezpieczenia świadczeń zdrowotnych i planów finansowych dla całego kraju
  • zachowanie prawa wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i szpitala.

Schemat nowego systemu ubezpieczeń zdrowotnych pokazano na rysunku.

Rys.2.1. Powszechny system ubezpieczeń zdrowotnych po planowanej reformie

Źródło: UNZA, PAP z 18.03.2003

Powołanie Narodowego Funduszu Zdrowia to powrót do systemu polegającego na centralnej dystrybucji środków i sprawowaniu kontroli nad pacjentem. Ustawa o Narodowym Funduszu Zdrowia nie da wzrostu wydatków na ochronę zdrowia w 2003 r., ale może pozwolić na wypracowanie ujednoliconych zasad kontraktowania, a w 2004 r. – zrówna ceny świadczeń zdrowotnych w poszczególnych województwach. [7]

[1] A.Koronkiewicz ,Historia projektu ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Materiały informacyjne Centrum Organizacji i Ekonomiki Opieki Zdrowotnej, Warszawa, 2001, s.10

[2] Tamże,s.42

[3] Biuletyn Zakładu Ubezpieczeń Zdrowotnych nr 3/marzec 2000, s.39

[4] Tamże,s.42

[5] UNZA,PAP z 18.03.2003

[6] www.onet.pl z dnia 18.02.2003

[7] „Służba Zdrowia ”-medical journal-No. 3/2003,p.4

Wyliczanie kapitału początkowego

5/5 - (8 votes)

Zgodnie z przepisami ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, emerytura z I filaru dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. jest równowartością kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w którym ubezpieczony przechodzi na emeryturę (kobieta 60 lat, mężczyzna 65 lat życia). Średnie dalsze trwanie życia wyrażone jest w latach i miesiącach.

Podstawę wyliczenia emerytury stanowić będzie zrewaloryzowana suma składek na ubezpieczenie emerytalne, zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego, w terminie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługiwać będzie wypłata emerytury oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego.

Wiek ubezpieczonego w momencie przejścia na emeryturę ustala się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia, ustalone wspólnie dla kobiet i mężczyzn (62 lata), określa się w miesiącach i ustaleń tych dokonuje na podstawie tablic zawartych w komunikacie Prezesa GUS, publikowanym w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski” corocznie do 31 marca. Tablice te stanowią podstawę przyznawania emerytur i rent na wnioski zgłoszone od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku kalendarzowego.

Na ustalenie kapitału początkowego ZUS na wyznaczony termin do końca 2003 r. (5 lat od wejścia w życie ustawy). Każdy ubezpieczony urodzony po dniu 31 grudnia 1948 r. będzie miał policzoną wartość emerytury, jaką dostałby, gdyby w momencie wprowadzania reformy miał w pełni nabyte uprawnienia.

Kapitał początkowy ustalany jest dla każdego ubezpieczonego urodzonego po 31 grudnia 1948 r., który opłacał składkę na ubezpieczenie społeczne bądź składkę tę za ubezpieczonego opłacał płatnik składek. Kapitał początkowy ustalany jest także dla tych spośród ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r., którzy zachowują możliwość skorzystania z przyznania emerytury na zasadach podobnych do dotychczasowych.

Ustawa daje możliwość ustalenia kapitału początkowego także osobom, które były ubezpieczone przed dniem 1 stycznia 1999 r., mając już ustalone prawo do emerytury lub renty. Oznacza to, że kapitał początkowy oblicza się np. emerytowi wojskowemu, urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948 r., bez względu na to, czy pobiera czy też nie pobiera świadczenia, jeżeli przed 1 stycznia 1999 r. opłacał składkę na ubezpieczenie społeczne lub składkę tę opłacał za niego płatnik składek.

Zwrócę tu uwagę, że sędziowie i prokuratorzy nie podlegali ubezpieczeniu społecznemu po 1 stycznia 1998 r. i nadal nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu. W związku z tym, nie ustala się kapitału początkowego z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za okres do 31 grudnia 1997 r. sędziom i prokuratorom, urodzonym nawet po 31 grudnia 1948 r.

Jeśli jednak wystąpią okoliczności określone w ustawie z dnia 20 czerwca 1985 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, tj. zrzeczenie się sędziego stanowiska sędziego lub utrata prawa do uposażenia w stanie spoczynku – kapitał początkowy powinien zostać ustalony na zasadach przewidzianych dla ogółu ubezpieczonych. Analogiczne uregulowania zawarte są w ustawie z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze.

W wymienionych przypadkach jednostki organizacyjne wymiaru sprawiedliwości przekazują składki na ubezpieczenie społeczne za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1998 r. i na ubezpieczenia emerytalne i rentowe poczynając od dnia 1 stycznia 1999 r. Kapitał początkowy należy natomiast ustalić sędziemu lub prokuratorowi, który podlegał ubezpieczeniu społecznemu do 31 grudnia 1998 r., np. z tytułu równoczesnego zatrudnienia na podstawie umowy o pracę i nadal z tego tytułu podlega ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu.

Ustalanie kapitału początkowego

Wartość kapitału początkowego ustala się w każdym przypadku na dzień 1 stycznia 1999 roku. O zasadach ustalania podstawy wymiaru kapitału początkowego decydować będą te same zasady, które decydują o ustaleniu podstawy wymiaru emerytury lub renty. Wynika z tego, że podstawę wymiaru kapitału początkowego stanowić będzie przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych z okresu od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1998 r.

Dopuszcza się możliwość ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego z przeciętnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych, wybranych z całego okresu aktywności zawodowej (podlegania ubezpieczeniu), jednakże okres ten musi przypadać przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Osobom młodym, nie legitymującym się 10-letnim okresem ubezpieczenia, kapitał początkowy oblicza się z faktycznego okresu podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Kapitał początkowy ustala się osobom, których okresy składkowy i nie składkowy wynoszą co najmniej 6 miesięcy i 1 dzień.

Osoby, które w dniu wejścia w życie ustawy, a więc w dniu 1 stycznia 1999 r., mają ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, mogą wnioskować o przyjęcie do ustalenia kapitału początkowego podstawy wymiaru tej renty, jednak bez uwzględnienia kolejnych waloryzacji tej podstawy. Osoby te będą mogły wskazać również podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, tak samo jak osoby nie mające ustalonego prawa do renty, jeżeli będzie to dla nich korzystniejsze.

Ustalanie części socjalnej kapitału początkowego

Część socjalną kapitału początkowego ustala się przy uwzględnieniu kwoty bazowej, wynoszącej 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z II kwartału 1998 roku, tj. 1220,89 zł. Od tej kwoty zostanie obliczona tzw. część socjalna świadczenia (24% kwoty bazowej), która następnie zostanie pomnożona przez współczynnik p – proporcjonalny do wieku i stażu ubezpieczeniowego (okresów składkowych i nie składkowych) ubezpieczonego osiągniętych do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Do ustalenia części socjalnej świadczenia stosuje się wzór, według którego oblicza się współczynnik proporcjonalny do wieku oraz stażu ubezpieczeniowego:

gdzie:

p – współczynnik; nie może być wyższy od 100%, jest zaokrąglany do setnych części procentu,

wiek ubezpieczonego – oznacza wiek w dniu 31.12.1998 roku, określony w pełnych latach, jeżeli jednak w dniu 31.12.1998 roku ubezpieczony miał więcej niż 6 miesięcy ponad wiek ustalony w latach, przyjmuje się pełne lata po zaokrągleniu w górę,

wiek emerytalny – oznacza 60 – dla kobiet i 65 – dla mężczyzn,

staż ubezpieczeniowy – oznacza udowodniony w dniu 31.12.1998 roku okres składkowy i nie składkowy, w pełnych latach, jeżeli jednak w dniu 31.12.1998 roku ubezpieczony ma więcej niż 6 miesięcy stażu ponad pełne lata, staż ten zaokrągla się w górę,

wymagany staż – oznacza 20 – dla kobiet i 25 – dla mężczyzn,

18 – współczynnik wieku, określający rozpoczęcie aktywności zawodowej – wartość współczynnika dla ubezpieczonego, mającego w dniu objęcia ubezpieczeniem po raz pierwszy ukończone 18 lat w zależności od płci, wieku ubezpieczonego oraz stażu ubezpieczeniowego osiągniętego do 31 grudnia 1998 roku przedstawiony jest w tabeli, stanowiącej załącznik do ustawy.

Jeżeli ubezpieczony w momencie objęcia ubezpieczeniem po raz pierwszy nie miał ukończonych 18 lat – w omawianym wzorze liczbę 18 zastępuje faktycznym wiekiem (np. 16 lub 17 lat), w którym powstał obowiązek ubezpieczenia.

Przykład wyliczenia kapitału początkowego

Ubezpieczona w wieku 40 lat.

Staż pracy na 31 grudnia 1998 roku:

– okres składkowy 15 lat i 8 miesięcy,

– okres nie składkowy 4 lata i 2 miesiące.

Wskaźnik wynagrodzenia 110%.

Część socjalna świadczenia:

Obliczenie emerytury na 1 stycznia 1999 roku:

  • podstawa wymiaru emerytury x kwota bazowa w dniu 1.01.1999 roku, czyli:

110% x 1220,89 zł = 1342,98 zł

  • część socjalna emerytury:

24% x 1220,89 zł = 293,01 zł

293,01 zł x 72,37% = 212,05 zł

  • okres składkowy:

188/12 x 1,3% x 1342,98 zł = 20,37% x 1342,98 zł = 273,57 zł

  • okres nie składkowy:

50/12 x 0,7% x 1342,98 zł = 2,92% x 1342,98 zł = 39,22 zł

Emerytura na 1 stycznia 1999 r. wynosi:

212,05 zł + 273,57 zł + 39,22 zł = 524,84 zł

Kapitał początkowy wynosi:

209 miesięcy x 524,84 zł = 109 691,56 zł

Ubezpieczeni oraz płatnicy składek zobowiązani są do przekazywania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, w terminie i trybie ustalonym przez organ rentowy, dokumentacji umożliwiającej wyliczenie kapitału początkowego.

31 sierpnia 2000 r. w Dzienniku Ustaw nr 72 pod pozycją 846 ukazało się rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 sierpnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad współpracy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z ubezpieczonymi i płatnikami składek w zakresie ustalania kapitału początkowego.

Rozporządzenie to określa zasady współpracy pomiędzy ZUS, ubezpieczonymi i płatnikami w zakresie ustalania kapitału początkowego dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem 1 stycznia 1999 r. opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub składki te opłacane były przez płatników składek.

Zgodnie z zasadami określonymi w ww. rozporządzeniu, płatnik składek otrzyma z organu rentowego – jednostki organizacyjnej ZUS, właściwej ze względu na siedzibę płatnika – wezwanie o nadesłanie skompletowanej dokumentacji w celu ustalenia kapitału początkowego dla osób, za które płatnik ten przekazuje do ZUS imienne raporty miesięczne. Wezwanie otrzyma też płatnik składek opłacający składki na własne ubezpieczenie.

Powyższa zasada nie ma zastosowania do płatnika składek:

  • będącego zleceniodawcą,
  • będącego osobą fizyczną zatrudniającą pracowników, nie wypłacającą świadczeń z ubezpieczenia chorobowego,
  • opłacającego składkę za osoby współpracujące.

W wezwaniu o przekazanie dokumentacji ubezpieczonych do ustalenia kapitału początkowego organ rentowy określi termin oraz harmonogram zgłaszania dokumentacji kierując się przy ustalaniu terminu liczbą osób, dla których ustalany będzie kapitał początkowy.

Dokumentacja do ustalenia kapitału początkowego powinna zawierać:

  • wniosek o ustalenie kapitału początkowego (na formularzu ZUS), •kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nie składkowych przebytych do 31 grudnia 1998 r.,
  • zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniach albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy o zatrudnieniu i wynagrodzeniu lub numer NKP w przypadku osób, które indywidualnie opłacały składkę na ubezpieczenie społeczne,
  • świadectwa pracy, zaświadczenia oraz inne dowody potwierdzające okresy składkowe i nie składkowe.

Płatnik przekazujący dokumentację podaje swoje dane identyfikacyjne (NIP, REGON, PESEL) oraz sporządza listę ubezpieczonych, dla których skompletował dokumentację. Lista powinna zawierać podstawowe dane identyfikacyjne ubezpieczonego, tj. nazwisko i imię, datę urodzenia, numer PESEL lub inny identyfikator (NIP, seria i numer dowodu tożsamości lub paszportu). Jeżeli z danej grupy ubezpieczonych dla niektórych osób nie została skompletowana dokumentacja – płatnik podaje nazwisko i imię ubezpieczonego, jego datę urodzenia, numer PESEL lub inny identyfikator oraz przyczynę uniemożliwiającą skompletowanie dokumentacji, np.: ubezpieczony zmarł, stosunek pracy został rozwiązany, dokumentacja została już wydana.

Przeliczenie kapitału początkowego

Kapitał początkowy podlega przeliczeniu w razie ujawnienia nowych okoliczności, nieznanych organowi rentowemu przed wydaniem decyzji. Okolicznością taką może być np. dostarczenie nowego dowodu umożliwiającego zwiększenie stażu pracy lub przedłożenie wynagrodzenia (dochodu), stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed dniem 1 stycznia 1999 r., zamiast z okresu 10 kolejnych lat kalendarzowych, przypadających w okresie od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1998 r.

Jak już wspomniałam, dla ogółu ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. wartość kapitału początkowego ustala się na dzień 1 stycznia 1999 r., a więc z uwzględnieniem zarówno okresu składkowego i nie składkowego, przebytego do tego dnia, jak również wynagrodzeń (dochodów) stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne osiągniętych przed tym dniem.

Powołane przepisy przewidują jednak pewien wyjątek. Ubezpieczeni, urodzeni po 31 grudnia 1948 r., którzy w dniu wejścia w życie ustawy legitymowali się okresem składkowym i nie składkowym wynoszącym 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat (a w niektórych przypadkach 10 lat) pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą uzyskać nową emeryturę w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, na podstawie przepisów dotychczasowych, określających ten wiek.

W celu wyrównania poziomu emerytury ustalonej według nowego wymiaru, kapitał początkowy dla tej grupy ubezpieczonych przelicza się, dodając do okresów składkowych osiągniętych do dnia 31 grudnia 1998 r. okres równy różnicy pomiędzy wiekiem emerytalnym ogólnie obowiązującym, czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, a faktycznym wiekiem przejścia na emeryturę.

Renty w nowym systemie

5/5 - (3 votes)

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

  • jest niezdolny do pracy,
  • ma wymagany okres składkowy i nie składkowy,
  • niezdolność do pracy powstała w okresach ściśle określonych w ustawie, np. w okresie ubezpieczenia, zatrudnienia, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego (chorobowego lub opiekuńczego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Za niezdolną do pracy uważa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Za częściowo niezdolną do pracy uważa się osobę, która utraciła – w znacznym stopniu – zdolność do pracy zgodnej z posiadanym przez nią poziomem kwalifikacji.

Okres ubezpieczenia wymagany do przyznania renty uzależniony jest od wieku osoby, w którym powstała niezdolność do pracy. Okres ten wynosi:

  • 1 rok, jeśli niezdolność powstała przed ukończeniem 20 lat,
  • 2 lata – w wieku od 20 do 22 lat,
  • 3 lata – w wieku od 22 do 25 lat,
  • 4 lata – w wieku od 25 do 30 lat,
  • 5 lat – w wieku powyżej 30 lat.

Okres wymaganych 5 lat w odniesieniu do osób powyżej 30. roku życia musi przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.

Przy ustalaniu prawa do renty uwzględniane są okresy składkowe, nie składkowe i uzupełniające. Przy ustalaniu wysokości renty uwzględnia się także okresy hipotetyczne. Są to okresy brakujące do pełnych 25 lat stażu ubezpieczeniowego, przypadające w czasie od zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat życia.

Renta stała przysługuje osobie, której niezdolność do pracy została uznana za trwałą. Renta okresowa – jeśli niezdolność do pracy ma charakter czasowy. Przysługuje ona przez okres wskazany w decyzji organu rentowego. Jeśli ubezpieczony spełni warunki wymagane do przyznania renty i uzyska orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, może otrzymać rentę szkoleniową. Renta przyznawana jest na 6 miesięcy z możliwością przedłużenia o 30 miesięcy na wniosek starosty.

W razie orzeczenia o celowości przekwalifikowania zawodowego organ rentowy wydaje decyzję o przyznaniu renty szkoleniowej na okres 6 miesięcy i kieruje zainteresowanego do powiatowego urzędu pracy w celu poddania przekwalifikowaniu zawodowemu. Na wniosek starosty organ rentowy wydaje decyzję o przedłużeniu prawa do renty szkoleniowej na okres wskazany w tym wniosku. Organ rentowy ponownie kieruje zainteresowanego do lekarza orzecznika, jeżeli starosta zawiadomi o braku możliwości przekwalifikowania do innego zawodu.

Wysokości rent są następujące:

1) renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy:

– 24% kwoty bazowej,

– 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych.

– 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nie składkowych,

– 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat stażu, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia ukończenia przez wnioskodawcę 60 lat,

2) renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy – 75% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,

3) renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji – jak w pkt. 1 plus dodatek pielęgnacyjny,

4) renta szkoleniowa – 75% podstawy wymiaru renty, nie mniej jednak niż najniższa wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Oceny niezdolności do pracy dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Lekarz orzecznik ocenia niezdolność do pracy, jej stopień a także dokonuje ustaleń dotyczących:

  • daty powstania niezdolności do pracy,
  • trwałości lub przewidywanego okresu trwania niezdolności do pracy,
  • związku przyczynowego niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi okolicznościami,
  • niezdolności do samodzielnej egzystencji,
  • celowości przekwalifikowania zawodowego.

Od orzeczenia lekarza nie przysługuje odwołanie. Orzeczenie stanowi podstawę dla organu rentowego do wydania decyzji w sprawie świadczeń uzależnionych od stwierdzenia niezdolności do pracy.

Składając dokumenty o przyznanie renty do wniosku o jej przyznanie należy dołączyć:

  • zaświadczenie o stanie zdrowia, wydane przez lekarza prowadzącego leczenie,
  • ankietę (druk ZUS N-10 wywiad zawodowy…) wypełnioną przez zakład pracy,
  • dokumenty potwierdzające przebyte okresy składkowe i nie składkowe,
  • zaświadczenie wystawione przez zakład pracy według wzoru określonego przez ZUS (druk Rp-7); dopuszcza się możliwość dokumentowania wysokości wynagrodzenia legitymacją ubezpieczeniową zawierającą odpowiednie wpisy.

Wysokość najniższych rent z tytułu całkowitej i częściowej niezdolności od 1 czerwca 2001 roku:

  • renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi 530,26 zł,
  • renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 407,88 zł.