Prawo. Prace mgr z prawa i administracji – Prezentujemy prace licencjackie i magisterskie z prawa i administracji

Zakres jurysdykcji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

5/5 - (1 vote)

podrozdział pracy mgr

Jurysdykcję Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości określił Traktat Rzymski. Opiera się ona na zasadzie kompetencji przyznanych. Artykuł 220 mówi, że podstawową funkcją Trybunału jest realizacja prawa tylko w oparciu o kompetencje wyraźnie przewidziane w Traktacie Rzymskim lub innej umowie międzynarodowej. Europejski Trybunał rozpoznaje 2 kategorie spraw:

Skargi bezpośrednie, w których sędzia działa jako sędzia meriti, rozstrzygający spór należący do jego kompetencji, zaś orzeczenie będzie egzekwowane na terenie Wspólnoty;
Sprawy, w których Trybunał nie będzie zajmował się ich meritum, lecz wstępnie orzeka dokonując na wniosek sądu krajowego interpretacji prawa wspólnotowego[1].

Wyróżnia się 4 kategorie skarg bezpośrednich, są to:

„skarga w przedmiocie naruszenia Traktatu przez państwo członkowskie (art. 169);
skarga o stwierdzenie nieważności aktu prawnego Wspólnoty (art. 173);
skarga na zaniechanie przez organ Wspólnoty działania, do którego był prawnie zobligowany. (art.175);
skarga odszkodowawcza z tytułu wyrządzenia szkody przez funkcjonariusza lub organ Wspólnoty (art. 178 w związku z art. 215 ustęp 2)[2]”.

Skargę w przedmiocie naruszenia Traktatu przez państwo członkowskie może wnieść Komisja Europejska po stwierdzeniu, że nie wypełniło ono określonych zobowiązań. Przed wniesieniem skargi do Trybunału, Komisja informuje dane państwo o naruszeniu norm traktatowych, umożliwiając mu tym samym przedstawienie wyjaśnień. Jeśli w wyniku powyższych działań strony nie dojdą do konsensusu, Komisja Europejska wydaje opinię, w której zwraca się do państwa o zaprzestanie naruszania prawa oraz określa w tej sprawie odpowiedni termin. W razie niezastosowania się do opinii w terminie, Komisja może (choć nie musi) zwrócić się do Trybunału. Prawo do wniesienia takiej skargi ma również państwo członkowskie. Jednakże przed wniesieniem skargi państwo ma obowiązek zwrócić się w tej sprawie najpierw do Komisji. Natomiast jeśli Komisja nie wyda w określonym terminie opinii (ma na nią 3 miesiące) państwo może zwrócić się bezpośrednio ze swoją skargą do Trybunału.

Uprawnione podmioty mogą posłużyć się skargą o stwierdzenie nieważności w sytuacji, gdy uznają, że akt prawa wtórnego został wydany przez instytucję wspólnotową i jest, jak mówi art. 173, nielegalny. Skarga jest zasadna gdy spełnia przesłanki, do których należą: brak kompetencji do wydania aktu, naruszenie istotnych przepisów proceduralnych, nadużycie władzy i naruszenie Traktatu lub normy prawnej co do jego stosowania. Przedmiotem skargi może być jedynie akt prawny mający wiążący skutek, nie mogą być to niewiążące zalecenia czy opinie.

„Orzekanie Trybunału w sprawie zaniechania działania ze strony Rady Unii, Komisji i Parlamentu jest dopuszczalne pod warunkiem, że dany organ był uprzednio wezwany do działania i pomimo tego wezwania nie podjął żadnej akcji w okresie dwóch miesięcy. Tak np. Rada Unii może wystąpić ze skargą na Komisję, że naruszyła ona traktat nie występując na czas z propozycją, bez której Rada nie mogła podjąć uchwały”[3]. Prawo do wniesienia skargi w tej sprawie przysługuje państwom Unii i jej instytucjom, osobom fizycznym i prawnym prawo to przysługuje na zasadach omówionych poniżej. Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy, na tych samych zasadach, w sprawach wniesionych przez Europejski Bank Centralny w zakresie jego kompetencji oraz w sprawach wszczętych przeciwko niemu.

Prerogatywa Trybunału omówiona powyżej ma fundamentalne znaczenie i w dużym stopniu określa rolę tego organu w systemie rozstrzygania sporów i procesie podejmowania decyzji we Wspólnotach. Umożliwia ona bowiem Trybunałowi na działanie, które powoduje, że organy Unii, odgrywające główną rolę w procesie legislacyjnym, tj. Rada Unii i Komisja Europejska, muszą wywiązywać się ze swych obowiązków podjęcia danej uchwały czy wystąpienia na czas z propozycją tej uchwały.

Wydając wyrok w sprawie naruszenia prawa przez nielegalne działanie lub przez zaniechanie działania, Trybunał przewiduje środki, jakie ma zastosować zainteresowany organ w celu realizacji orzeczenia. We wszystkich sporach dotyczących wykonywania postanowień traktatu, Trybunał rozstrzyga na podstawie unilateralnej skargi organu Wspólnoty, państwa członkowskiego bądź też osoby fizycznej lub prawnej. Zgoda strony, przeciwko której wniesiona jest skarga, nie jest więc potrzebna dla uznania właściwości Trybunału w danym sporze.

Oprócz wymienionych powyżej kategorii skarg wspomnieć należy ponadto, że trybunał jest również właściwy do orzekania w sporach pomiędzy Wspólnotami a jej funkcjonariuszami[4]. Pełni ponadto funkcję organu doradczego na wniosek Rady Unii, Komisji lub państwa członkowskiego w zakresie zgodności z traktatami umowy międzynarodowej, która ma zostać zawarta. Opinia ETS nie ma charakteru wiążącego, jednak podpisanie umowy negatywnie zaopiniowanej wymaga podjęcia specjalnej procedury określonej art. N Traktatu o Unii Europejskiej. Trybunał Europejski rozpoznaje odwołania od orzeczeń Sądu Pierwszej Instancji, jest on władny podważyć owe orzeczenie.

„Prawo wnoszenia skargi do Trybunału mają państwa członkowskie Unii, Rada Unii, Komisja Europejska, Parlament Europejski i Europejski Bank Centralny oraz osoby cywilne i prawne. W ostatnim przypadku prawo jest niejako ograniczone. „Prawo wniesienia skargi przysługuje bowiem tylko tej osobie fizycznej i prawnej, która jest adresatem uchwały, bądź też, gdy udowodni ona, że uchwała wydana w formie rozporządzenia lub decyzji skierowanej do innej osoby dotyczy jej bezpośrednio i indywidualnie. Trybunał po rozpatrzeniu skargi orzeka legalność bądź też nielegalność uchwał[5]”. W razie, gdy stwierdzi nielegalność wydaje wyrok anulujący uchwałę. Natomiast, w przypadku gdy zaskarżana uchwała ma postać rozporządzenia Trybunał może stwierdzić, jakie elementy rozporządzenia anuluje, a jakie mają nadal moc obowiązującą.

Druga kategoria spraw rozpoznawanych przez Trybunał to postępowanie o wydanie orzeczenia wstępnego, o którym mówi art. 177 Traktatu Rzymskiego. ETS może w trybie orzeczenia wstępnego rozstrzygać: w sprawie interpretacji Traktatu; prawomocności oraz interpretacji aktów prawnych wydanych przez organy wspólnotowe; interpretacji statutów organów utworzonych na mocy aktu Rady, jeśli statuty te tak przewidują. Interpretacja dotyczy „sprecyzowania znaczenia i sposobów zastosowania tekstu. Podmioty indywidualne: osoby fizyczne i prawne mogą w przypadku sporu odwoływać się do krajowego wymiaru sprawiedliwości.(…)Sąd krajowy może znaleźć się w dwu różnych sytuacjach: albo przepis prawa wspólnotowego jest całkowicie jasny, gdyż sam tekst nie budzi wątpliwości, lub pomimo niejasności, został już odpowiednio zinterpretowany przez sam Trybunał, albo uznaje, że przepis prawa wspólnotowego jest niejasny i wymaga wykładni[6]” W pierwszym przypadku sędzia krajowy zastosuje prawo wspólnotowe tak, jak wewnętrzne. W drugiej sytuacji zastosowanie ma art. 177 Traktatu. Sąd krajowy będzie musiał wówczas zdecydować czy zwróci się do Trybunału. Podjęcie takiej decyzji wiąże się z wyjaśnieniem natury problemu, z jakim ma do czynienia sędzia krajowy oraz z zadaniem pytania, na które Trybunał ma udzielić odpowiedzi.

Orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości mają kolosalne znaczenie, z tego względu, że nie poprzestaje on na samych interpretacjach. Niejednokrotnie w takowych postępowaniach tworzy nowe zasady, które nie wynikają jasno z interpretowanego tekstu. Trybunał zatem, jest jednocześnie twórcą prawa, co nie zawsze leży w kompetencjach sądów krajowych.

[1] Trybunał w formie orzeczenia wstępnego orzeka w zakresie: interpretacji traktatów, ważności i wykładniaktów instytucji Unii oraz Europejskiego Banku Centralnego. Realizacja interpretacji prawa jest czasochłonna, ale jest to najbardziej efektywna procedura ochrony europejskiego prawa wspólnotowego.

[2] Rozstrzyganie sporów w UE, red. J. Garstka, op. cit., s. 38

[3] L. Ciamaga, E. Latoszek, K. Michałowska – Gorywoda, L. Oręziak, E. Teichmann, Unia Europejska, Warszawa 2002, s. 87

[4] zadania Trybunału jako sądu administracyjnego

[5] L. Ciamaga, E. Latoszek…, Unia Europejska, op. cit., s. 86

[6] Rozstrzyganie sporów w UE, red. J. Garstka, op. cit., s. 70

Przyjęcie zawiadomienia o przestępstwie ściganym z oskarżenia prywatnego

5/5 - (13 votes)

W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego pokrzywdzony może złożyć skargę do sądu lub za pośrednictwem Policji. Zgodnie z art. 488 § 1 kpk. Policja ma obowiązek przyjąć ustną lub pisemną skargę na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 488. § 1. Policja na wniosek pokrzywdzonego przyjmuje zażalenie ustne lub pisemne iw razie potrzeby zabezpiecza dowody, a następnie przesyła zażalenie do właściwego sądu.
Policja – w sprawach z oskarżenia prywatnego – przy spełnieniu przesłanek (art. 308 k.p.k.) może prowadzić postępowanie w niezbędnym zakresie, a także dokonywać czynności dowodowych określonych przez sąd (art. 488 § 2 k.p.k.). kodeksu postępowania karnego.)

Sztuka. 488 § 2. Na żądanie sądu Policja przeprowadza dowód w sposób określony przez sąd, a następnie przekazuje wyniki sądowi. Przepis art. 308 stosuje się odpowiednio.
Przyjęcie zażalenia ustnego lub uzupełnienia pisemnego sporządza się z protokołu przyjęcia zażalenia ustnego na przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego.

Policjant przesyła do sądu pisemny protokół przyjęcia zażalenia ustnego na przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego wraz z pismem przewodnim (art. 488 § 1 k.p.k.), pouczający pokrzywdzonego (art. 621 § 1 kpk) o konieczności zapłaty do kasy sądu ryczałtowego równowartości wydatków związanych z postępowaniem karnym.

Art. 621. § 1. Oskarżyciel prywatny składa przy akcie oskarżenia lub wraz z oświadczeniem o przyłączeniu się do toczącego się postępowania lub podtrzymaniu oskarżenia, od którego prokurator odstąpił, dowód wpłacenia do kasy sądowej zryczałtowanej równowartości wydatków. Ryczałt ten nie obejmuje kosztów wskazanych w art. 618 § 1 pkt 5 i 11.

§ 2. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, wysokość zryczałtowanej równowartości wydatków, mając na uwadze przeciętne koszty postępowania oraz zasadę dostępu do sądu.

Dokumentem będącym podstawą (po opłaceniu kosztów sprawy) do wszczęcia postępowania w sądzie jest protokół przyjęcia skargi ustnej lub pisemnej skargi pokrzywdzonego. To także szczególny rodzaj oskarżenia. Musi więc zawierać elementy określone przez ustawodawcę w art. 332, należy wymienić w szczególności oskarżonego.

Art. 332. § 1. Akt oskarżenia powinien zawierać:
1) imię i nazwisko oskarżonego, imię i nazwisko oskarżonego, inne informacje o nim oraz informację o zastosowaniu środka przymusu;
2) dokładne określenie oskarżonego czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz skutków, w szczególności wysokości wyrządzonej szkody,
3) dowody popełnienia czynu w warunkach określonych w art. 64 Kodeksu karnego lub w art. 37 § 1 pkt 4 Ordynacji podatkowej,
4) wskazanie przepisów czynu zabronionego, do którego należy czyn;
5) pouczenie sądu, w którego okręgu sprawa ma być rozpoznana, oraz tryb postępowania,
6) uzasadnienie oskarżenia.
§2. Należy uzasadnić przyczyny i dowody, na których opiera się oskarżenie, a w razie potrzeby wyjaśnić podstawę prawną oskarżenia oraz omówić okoliczności, na których oskarżony opiera swoją obronę.

Jeżeli osoba, która otrzymała zawiadomienie o przestępstwie ściganym z oskarżenia prywatnego uzna, że istnieje potrzeba postępowania z urzędu – w interesie publicznym (art. 60 część 1 kpc), sprawa jest przekazywana (protokół). w sprawie przyjęcia zażalenia ustnego i ewentualnie zabezpieczonego dowodu (art. 488 kpk część 1) z wnioskiem o wszczęcie postępowania karnego z urzędu w przypadku oskarżenia prywatnego.

Art. 60. § 1. W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego prokurator wszczyna postępowanie albo wstępuje do postępowania już wszczętego, jeżeli wymaga tego interes społeczny.

§ 2. Postępowanie toczy się wówczas z urzędu, a pokrzywdzony, który przedtem wniósł oskarżenie prywatne, korzysta z praw oskarżyciela posiłkowego; do pokrzywdzonego, który przedtem nie wniósł oskarżenia prywatnego, stosuje się art. 54, 55 § 3 i art. 58.

§ 3. Jeżeli prokurator, który wstąpił do postępowania, odstąpił potem od oskarżenia, pokrzywdzony powraca w dalszym postępowaniu do praw oskarżyciela prywatnego.

§ 4. Pokrzywdzony, który nie wniósł oskarżenia, może w terminie zawitym 14 dni od daty powiadomienia go o odstąpieniu prokuratora od oskarżenia złożyć akt oskarżenia lub oświadczenie, że podtrzymuje oskarżenie jako prywatne, a jeżeli takiego oświadczenia nie złoży, sąd umarza postępowanie.

Algorytm postępowania o przyjęcie ustnego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa z oskarżenia prywatnego:

zidentyfikować osobę i powód jej przybycia,
wysłuchać spontanicznej historii osoby zgłaszającej,
w razie potrzeby zadaj jej pytania w celu uzupełnienia treści wniosku,
ustalić, czy zgłoszenie dotyczy przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego,
w razie potrzeby bronić dowodów,
powierzyć wnioskodawcy charakter oskarżenia prywatnego (art. 488, 621 kpc),
zawiadomienie wnioskodawcy o odpowiedzialności karnej za fałszywe oskarżenie (art. 234 kk) i zawiadomienie o nie popełnionym przestępstwie (art. 238 kk) oraz powołanie się na art. 621 § 1 kpk, w którym ustawodawca powoduje wszczęcie postępowania sądowego poprzez zapłatę na rzecz skarbu państwa jednorazowej równowartości kosztów; fakt zgłoszenia zgłaszający potwierdza swoim podpisem w protokole przyjęcia reklamacji ustnej….
sporządzić protokół z otrzymania zażalenia ustnego na przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego,
pouczyć pokrzywdzonego o dalszym toku postępowania (rozdział 6 kpk i 52 kk),
zapoznać wnioskodawcę z treścią protokołu,
przesłać sprawozdanie (z ewentualnymi dowodami) do sądu rejonowego, sporządzając pismo przewodnie.

Kompetencje prokuratora

4.8/5 - (13 votes)

Do wyłącznej kompetencji prokuratora należy:

przedłużanie czasu trwania śledztwa i dochodzenia (art. 310 § 2 Kodeksu postępowania karnego, art. 325i § 1 Kodeksu postępowania karnego),
wyłączenie prowadzącego funkcjonariusza z postępowania (art. 48 § 1 Kodeksu postępowania karnego),
stosowanie kar porządkowych, oprócz kary aresztu (art. 290 § 1 Kodeksu postępowania karnego),
powołanie biegłych psychiatrów celem wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego podejrzanego (art. 202 Kodeksu postępowania karnego),
zarządzenie przesłuchania świadka w obecności psychologa lub biegłego lekarza gdy istnieją wątpliwości co do stanu psychicznego świadka (art. 192 § 2 Kodeksu postępowania karnego),
wydawanie postanowień w przedmiocie dowodów rzeczowych w ramach umorzonego postępowania (art. 323 § 1 Kodeksu postępowania karnego),
stosowanie innych niż tymczasowe aresztowanie środków zapobiegawczych, (art.250 § 4 Kodeksu postępowania karnego), składanie wniosków o tymczasowe aresztowanie i jego przedłużenie (art. 250 § 3 Kodeksu postępowania karnego, art. 263 § 2 Kodeksu postępowania karnego), zmiana lub uchylenie środków zapobiegawczych, w tym zastosowanych przez sąd (art. 253 § 2 Kodeksu postępowania karnego),
stosowanie zabezpieczenia majątkowego (art. 293 § 1 Kodeksu postępowania karnego),
zatwierdzanie postanowień o zawieszeniu dochodzenia (art. 325 § 1 Kodeksu postępowania karnego),
podjęcia zawieszonego dochodzenia,
zatwierdzanie postanowień o odmowie wszczęcia śledztwa lub jego umorzeniu ( 305 § 3 Kodeksu postępowania karnego), zawieszeniu śledztwa (art. 325 Kodeksu postępowania karnego), postanowień o odmowie wszczęcia i umorzeniu dochodzenia, umorzeniu dochodzenia i wpisaniu sprawy do rejestru przestępstw i o jego zawieszeniu (art. 325 e § 2 Kodeksu postępowania karnego),
wydawanie postanowień w przedmiocie dowodów rzeczowych w ramach umorzonego śledztwa (art. 323 § 1 Kodeksu postępowania karnego) i dochodzenia (art. 325 e § 2 Kodeksu postępowania karnego),
zatwierdzanie zatrzymania rzeczy na żądanie osoby uprawnionej (art. 217 § 4 Kodeksu postępowania karnego); zatwierdzanie przeszukania pomieszczeń przeprowadzonych na nakaz kierownika jednostki Policji lub za okazaniem legitymacji służbowej (art. 220 § 1 Kodeksu postępowania karnego), tymczasowego zajęcia mienia zgodnie z dyspozycją 295 § 2 Kodeksu postępowania karnego,
zwalnianie z obowiązku zachowania tajemnicy służbowej lub zawodowej (art. 180 § 1 Kodeksu postępowania karnego) za wyjątkiem przypadków wskazanych w §_2 tego przepisu, które zastrzeżone są do kompetencji sądu,
podjęcie (art. 327 § 1 Kodeksu postępowania karnego) i wznowienie (327 § 2 Kodeksu postępowania karnego) umorzonego postępowania za wyjątkiem przypadku wskazanego w art. 325 f § 3 Kodeksu postępowania karnego, gdzie znajduje się to w kompetencji Policji,
wydanie zgody na cofnięcie wniosku o ściganie, (art. 12 Kodeksu postępowania karnego),
możliwość skierowania śledztwa na drogę mediacji pomiędzy pokrzywdzonym a podejrzanym (art. 23a Kodeksu postępowania karnego),
udzielanie zezwolenia na porozumiewanie się tymczasowo aresztowanego z obrońcą oraz zastrzeżenia możliwości kontroli korespondencji z podejrzanym (art. 73 § 2 i 3 Kodeksu postępowania karnego),
zwracanie się do sądu z wnioskiem o zwolnienie z tajemnicy notarialnej, adwokackiej radcy prawnego, dziennikarskiej i lekarskiej (art. 180 § 2 Kodeksu postępowania karnego),
wydawanie postanowień o zachowaniu w tajemnicy okoliczności umożliwiających ujawnienie tożsamości świadka oraz przesłuchanie tej osoby (art. 184 § 1,3 i 8 Kodeksu postępowania karnego),
przeprowadzanie oględzin zwłok (art.209 § 2 Kodeksu postępowania karnego) i obecność przy otwarciu zwłok (art. 209 § 4 Kodeksu postępowania karnego), zarządzanie ekshumacji (art. 210 Kodeksu postępowania karnego),
zarządzanie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego (art. 214 § 1 Kodeksu postępowania karnego),
wydawanie postanowień dotyczących wydania korespondencji, przesyłki oraz wykazu połączeń telefonicznych, zarządzanie ich otwarcia lub otwarcie (art. 218 § 1 Kodeksu postępowania karnego),
otwieranie i odczytywanie dokumentacji zatrzymanej w trakcie przeszukania, o której mowa w 225 Kodeksu postępowania karnego,
zarządzanie zatrzymania i przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej (art. 247 § 1 Kodeksu postępowania karnego),
zarządzanie poszukiwań podejrzanego lub osoby podejrzanej jeżeli jej miejsce pobytu nie jest znane (art. 278 Kodeksu postępowania karnego),
wydawanie postanowień o poszukiwaniu podejrzanego listem gończym (art. 279 § 1 Kodeksu postępowania karnego),
sporządzenie lub zatwierdzanie sporządzonych przez Policję aktów oskarżenia i wnoszenie ich do sądu (art. 331 Kodeksu postępowania karnego).

Powyższy katalog wymienia jedynie najczęściej stosowanie w takcie postępowania przygotowawczego czynności, które wykonuje prokurator.

Sposoby zabezpieczania transakcji handlowych w kontekście przewidywanych zmian w kodeksie postępowania cywilnego

5/5 - (8 votes)

Autorzy opisują praktyczne sposoby, metody i przepisy. Doradzają jak przygotować działy handlowe do zmian w Kodeksie Postępowania Cywilnego.

Jednym z elementów zmniejszania ryzyka związanego z konsekwencjami braku terminowej zapłaty za świadczenia w obrocie gospodarczym jest właściwe zabezpieczenie transakcji. Ma ono na celu próbę zaspokojenie wierzyciela w sytuacji braku woli zapłaty przez dłużnika lub jego niewypłacalności. W przypadkach niedopełnienia właściwych procedur zabezpieczających wierzyciel jest narażony na ryzyko powstania nieuregulowanych należności, które mogą zachwiać jego stabilną kondycję finansową.

Na rynku krajowym zauważalne jest niewielkie zainteresowanie tego typu instrumentami. Powodowane jest to źle rozumianą „konkurencją” w poszczególnych branżach oraz oporem przed rozbudowywaniem infrastruktury dla potrzeb tworzenia, ewidencjonowania i archiwizowania dokumentacji. Regułą jest wręcz brak podstawowych dokumentów rejestrowych swoich odbiorców. To wszystko sprzyja rozwojowi dynamicznego, lecz mało wiarygodnego popytu.

Dla wielu przedsiębiorców wystarczającym zabezpieczeniem transakcji jest faktura z odroczonym terminem płatności. Z doświadczeń Biura Kaczmarski Inkasso wynika, iż jest to bardzo błędne mniemanie. Pomijając nawet zagrożenie udzielenia kredytu kupieckiego podmiotowi działającemu z zamiarem przestępczym, gdzie ew. dodatkowe zabezpieczenie byłoby kolejnym elementem weryfikacji jego wiarygodności, normalna koleją rzeczy jest chwilowa bądź trwała utrata płynności finansowej wiarygodnych dotychczas partnerów powodowana błędnym zarządzaniem, przeinwestowaniem czy też gorszą koniunkturą rynkową.

Ewentualne, zapowiadane zmiany w kodeksie postępowania cywilnego mogą dodatkowo skomplikować obecną sytuację związaną z dochodzeniem niezabezpieczonych należności na drodze postępowania sądowego.

2. Sposoby zabezpieczania transakcji handlowych na bazie praktycznych doświadczeń Biura Kaczmarski Inkasso

1. Hipoteka

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. O księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. Nr 19. poz. 147).

Definicja: W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomości obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenie z nieruchomości bez względu na to czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Do ustanowienia hipoteki konieczny jest wpis do księgi wieczystej (art. 67 ust. 1). Hipoteka nie powoduje bezpośredniego nabycia własności przedmiotu hipoteki, zaspokojenie następuje poprzez sądowe postępowanie egzekucyjne (sprzedaż). Wierzyciel zaspokajany jest z uzyskanych kwot. Ustanowienie hipoteki powoduje pierwszeństwo w zaspokojeniu wierzytelności oraz skutkuje również w stosunku do nabywców np. nieruchomości.

Doświadczenia wynikające z pracy Biura Kaczmarski Inkasso pozwalają na określenie hipoteki jako środka zabezpieczającego o dużej skuteczności, dalece ułatwiającego potencjalne postępowanie egzekucyjne i znacznie zwiększającego szansę na odzyskanie należnych wierzytelności. Zobowiązany, którego nieruchomość została objęta tym środkiem nie ma w praktyce, na drodze prawnej, żadnej możliwości ukrycia bądź usunięcia źródła majątkowego, na którym ustanowiono zabezpieczenie.

Tym samym następuje pełen rozdział pomiędzy osobą dłużnika a jego zobowiązaniem, które zawsze podąża za rzeczą. Ważnym czynnikiem zwiększającym skuteczność hipoteki jest nacisk psychologiczny na osobę zobowiązaną.

Do ujemnych aspektów omawianego środka zabezpieczającego należy niestety zaliczyć zbytnią długotrwałość oraz skomplikowaną procedurę jej ustanawiania i te właśnie czynniki możemy uznać jako determinujące jego stosunkowo niewielką popularność wśród podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.

2. Poręczenie

Podstawa prawna: kodeks cywilny, artykuły od 876 do 887.

Definicja: Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.

Instytucja poręczenia pozwala na dodatkowe zabezpieczenie należności. Oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie. O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika. Poręczony może być każdy dług, w przypadku, gdy chodzi o dług przyszły przepisy kodeksu wymagają by poręczenie określało z góry wysokość tego długu. Skutkiem prawnym poręczenia jest obowiązek wykonania zobowiązania przez poręczyciela w sytuacji, gdy zobowiązania nie wykonał dłużnik główny. Umowa stron określa czy odpowiedzialność poręczyciela ma charakter odpowiedzialności solidarnej.

W przeciwieństwie do hipoteki, łatwość i brak wymogów formalnych w ustanawianiu tego środka sprawia, iż w chwili obecnej jest on jednym z najczęściej występujących rodzajów zabezpieczenia wierzytelności. Odpowiedzialność solidarna poręczyciela znacznie ułatwia skuteczne postępowanie egzekucyjne (wielość potencjalnych źródeł majątkowych) i tym samym zwiększa szansę na odzyskanie należności.

3. Weksel

Podstawa prawna: Ustawa z 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz. U Nr 37, poz.282).

Definicja: Weksel jako papier wartościowy jest dokumentem stwierdzającym wierzytelność pieniężną o treści i skutkach określonych w prawie wekslowym.

Może występować jako weksel własny (wówczas osobą zobowiązaną z weksla jest jego wystawca, który zobowiązuje się do zapłaty sumy wekslowej) lub weksel trasowany (wówczas zobowiązanym jest inna osoba niż wystawca weksla, a weksel stanowi bezwarunkowe polecenie zapłaty sumy wekslowej skierowane przez wystawcę do trasata).

Weksel in blanco to weksel niezupełny w chwili wystawienia (art. 10 prawa wekslowego), więc taki, który zaopatrzony został w podpis wystawcy lub akceptanta i poręczycieli, lecz nie został wypełniony całkowicie lub nie posiada niektórych cech, jakich prawo wekslowe wymaga dla ważności weksla. Niezbędną przesłanką powstania zobowiązania z tego rodzaju weksla jest jego uzupełnienie przynajmniej w te cechy brakujące, które są określone w art. 1 i 2 prawa wekslowego. Zobowiązanie z weksla in blanco wiąże się dodatkowo z umową pomiędzy wystawcą weksla a remitentem. Umowa ta nazywana jest porozumieniem wekslowym lub deklaracją wekslową, wskazuje ona, w jaki sposób weksel in blanco powinien zostać uzupełniony w brakujące elementy w momencie emisji weksla. Z chwilą uzupełnienia weksla in blanco staje się on wekslem „zwyczajnym”.

Poręczenie wekslowe, czyli aval za zapłatą weksla (art. 30-32 prawa wekslowego) to specjalny rodzaj poręczenia za dług wekslowy, który nie wyłącza jednak możliwości poręczenia na ogólnych zasadach prawa cywilnego (art. 876 i następne kodeksu cywilnego). Poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo jak ten, za kogo poręczył, przy czym jego zobowiązanie jest ważne, choćby nawet zobowiązanie, za które poręczył było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem wady formalnej (niewłaściwe wypełnienie weksla). Poręczenie wekslowe umieszcza się na wekslu lub na przedłużniku. Aval umieszczony na przedniej stronie weksla może ograniczyć się do samego podpisu poręczyciela (przyjmuje się, że poręczenie dane zostało na wystawcę). W pozostałych przypadkach poręczenie powinno wskazywać, na kogo jest dane. Aval musi być bezwarunkowy, może natomiast ograniczyć się do części wekslowej.

Praktyka postępowania sądowego w oparciu o weksel dowodzi, iż świadomość prawna sądów pierwszej instancji uległa na przestrzeni ostatnich dwóch lat dalekiej poprawie. Obecnie dowód z weksla znacznie ułatwia uzyskanie tytułu wykonawczego w trybie nakazowym, a wierzytelności zabezpieczone wekslem sąd uznaje z zasady za bezsporne. Wynika to, jak można przypuszczać, z wychodzenia sądów na przeciw planowanej nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego i tym samym zwiększenia ilości spraw rozpoznawanych na podstawie prawa wekslowego.

Najczęstszym problemem pojawiającym się przy ustanawianiu omawianego środka zabezpieczającego jest niewłaściwe, ze względów formalnych, wypełnienie weksla przez wierzyciela.

Uwagi odnoszące się do postępowania egzekucyjnego można uznać za adekwatne do poręczenia, oczywiście tylko w odniesieniu do avalu.

4. Notarialne poddanie się rygorowi egzekucji

W myśl art.777 k.p.c. dobrowolne poddanie się egzekucji w formie aktu notarialnego stanowi tytuł egzekucyjny. Omawiana konstrukcja prawna pozwala więc na ograniczenie postępowania sądowego jedynie do nadania klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu.

Praktyka wykazuje, iż wykorzystanie powyższego środka zabezpieczającego znacznie skraca etap postępowania sądowego w związku z pominięciem jakiegokolwiek postępowania dowodowego. Tym samym wierzyciel ma sposobność szybszego wszczęcia postępowania egzekucyjnego i ogranicza możliwości ewentualnego wyzbycia lub ukrycia źródeł majątkowych przez dłużnika.

5. Ubezpieczenie transakcji

W realiach rynku krajowego ubezpieczyciele ograniczają się głównie do asekuracji transakcji z wybranymi, wcześniej zweryfikowanymi odbiorcami. Powoduje to dość duże ograniczenia w rozwoju tego instrumentu w naszym kraju. W praktyce ubezpieczane są transakcje zawierane z kontrahentami, którzy charakteryzują się bardzo dobrą kondycją finansową, w efekcie czego nieczęsto dochodzi do realizacji praw z polisy.

6. Factoring

Definicja: Umowa o świadczeniu usług finansowych polegających na nabywaniu wierzytelności, w niektórych wypadkach wraz z przejęciem ryzyka niewypłacalności dłużnika, ich rozliczaniu, inkasowaniu należności, ich księgowaniu oraz udzielaniu kredytów i zaliczek.

Poprzez umowę factoringu, zlecający otrzymuje od factora kwotę wierzytelności (pomniejszoną zwykle o prowizję), uzyskując swoją należność, a równocześnie przenosząc ryzyko odzyskania wierzytelności na factora. W roli factora występują zwykle wyspecjalizowane firmy factoringowe i banki.

Jest to nowa usługa na polskim rynku gospodarczym w związku z tym nie jest regulowana przez polskie prawodawstwo, należy do kategorii umów nienazwanych. Strony mają pełną swobodę kształtowania treści umowy. Podstawowy stosunek polega na cesji wierzytelności zleceniodawcy na factora, który w momencie dokonania sprzedaży z odroczonym terminem płatności pokrywa koszty kredytu udzielonego przez zleceniodawcę, pobierając za to wynagrodzenie w postaci stałych opłat oraz prowizji.

W polskich realiach factoring sprowadza się do teoretycznego przeniesienia ryzyka z wierzyciela na factora. W praktyce niewypłacalność dłużnika powoduje regres factora w stosunku do wierzyciela.

3. Przewidywane zmiany w kodeksie postępowania cywilnego.

1. Zmiany ogólne dotyczące procedury cywilnej

zmiany w zasadach ustalania właściwości rzeczowej sądów,
przyznanie sądom wyłącznej kompetencji do rozstrzygania o trybie rozpatrywania sprawy
wprowadzenie nowego rodzaju postępowania – uproszczonego

2. Zmiany w procedurze postępowania nakazowego

zmiana właściwości sądów
ograniczenie możliwości wydawania nakazów zapłaty
obostrzenie zasad wnoszenia zarzutów

3. Zmiany w procedurze postępowania upominawczego

wprowadzenie postępowania upominawczego jako obligatoryjnego rozstrzygnięcia w sprawach o roszczenia pieniężne
rozszerzenie katalogu sytuacji, w których nakaz nie może być wydany oraz wprowadzenie możliwości uchylenia nakazu

4. Wpływ proponowanych zmian w kodeksie postępowania cywilnego na praktyczne metody zabezpieczenia transakcji.

Wzrost znaczenia zabezpieczenia wekslowego

5. Rola odpowiedniego przygotowania działów handlowych i finansowych przedsiębiorstw do przewidywanych zmian w kodeksie postępowania cywilnego.

Z oceny stanu zaawansowania prac nad modyfikacją kodeksu postępowania cywilnego wynika, że omawiane zmiany mogą wejść w życie w połowie b.r. Pozostały czas pozwala na przygotowanie odpowiednich służb w przedsiębiorstwach do opracowania i wdrożenia sprawnego systemu zabezpieczenia transakcji handlowych. Jego brak spowoduje bardzo istotne utrudnienia w procesie dochodzenia należności z wykorzystaniem procedur sądowych. Wierzyciele, którzy zbagatelizują ten problem skazani będą na czasochłonne i kosztowne postępowanie zwykłe, które wiąże się m.in. z obowiązkiem uczestniczenia w rozprawach. Korzyści płynące z odpowiedniego przygotowania niewątpliwie usprawiedliwiają poniesienie kosztów i związanego z tym zaangażowania.

W ocenie Biura Kaczmarski Inkasso zapowiadane zmiany w k.p.c. z pewnością skomplikują w początkowym okresie sytuację związaną z właściwym zabezpieczeniem transakcji i jej ew. dochodzeniem na drodze sądowej. Jednak generalna ocena proponowanych modyfikacji jest pozytywna. Regulacje staną się bowiem bardziej przejrzyste przyczyniając się do uproszczenia i zunifikowania wielu procedur. Po upływie czasu niezbędnego do przyjęcia się nowych zapisów w codziennej rzeczywistości działów handlowych, finansowych i prawnych możliwe będzie sprawne funkcjonowanie w ramach nowoczesnych i klarownych rozwiązań prawnych.

Rafał Jarych, Mariusz Bobolewski

Pojęcie świadka, sposoby ustalania i wzywania świadków, rodzaje świadków

5/5 - (8 votes)

Pojęcie świadka

Świadek, obok podejrzanego i biegłego, należy do osobowych źródeł dowodowych. W procesie karnym świadek dostarcza środka dowodowego w postaci zeznań.

Świadkiem może być każda osoba, bez względu na wiek, stan psychiczny, czy stan fizyczny. Świadek może jednocześnie łączyć inne funkcje procesowe, np. dotyczy to sytuacji świadek – pokrzywdzony. Pokrzywdzony, będący z reguły ofiarą przestępstwa, występuje w procesie jako świadek tak stwierdzają to wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej. To, że pokrzywdzony jest zainteresowany wynikiem postępowania nie może stanowić podstawy do poddawania tych zeznań w wątpliwość lub uznania ich za niewiarygodne. Często zeznania pokrzywdzonego są podstawowym, a nawet jedynym dowodem dotyczącym popełnienia przestępstwa.

Sposoby ustalania i wzywania świadków

W toku postępowania przygotowawczego świadków danego zdarzenia można poszukiwać zarówno poprzez czynności procesowe, jak i czynności operacyjne. Przy ujawnianiu świadków należy kierować się pewnym kryteriami:

kryterium zamieszkania lub pobytu,
kryterium więzi towarzyskiej,
kryterium zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji,
kryterium miejsca wykonywanego zajęcia,
świadek z ogłoszenia.

Świadków wzywa się wysyłając wezwanie, które doręcza się przez pocztę, inny uprawniony podmiot zajmujący się doręczaniem korespondencji albo pracownika organu wysyłającego – a w razie niezbędnej konieczności przez Policję (art. 131 § 1 kpk).

W wezwaniu należy oznaczyć organ wysyłający oraz podać, w jakiej sprawie, w jakim charakterze, miejscu i czasie ma się stawić adresat i czy jego stawiennictwo jest obowiązkowe, a także uprzedzić o skutkach niestawiennictwa (art. 129 § 1 kpk).

Pisemne wezwanie należy doręczyć za pokwitowaniem odbioru (art. 130 § 1kpk).

Wezwania adresowane do żołnierzy, funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej i Służy Więziennej można doręczyć adresatom za pośrednictwem ich przełożonych, przy czym, wezwania przeznaczone dla żołnierzy pełniących zasadniczą służbę wojskową przesyła się do dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni służbę, w celu doręczenia i zarządzenia stawienia się stosowanie do wezwania (art. 134 § 1 kpk).

W wypadkach nie cierpiących zwłoki można wzywać lub zawiadomić osoby telefonicznie albo w inny sposób, stosownie do okoliczności, pozostawiając w aktach odpis nadanego komunikatu z podpisem osoby nadającej (art. 137 kpk). Wezwanie, może być także doręczone za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej – w takim wypadku dowodem doręczenia jest potwierdzenie transmisji danych (art. 132 § 3 kpk).

Każde niestawiennictwo świadka powinno być usprawiedliwione. Warunki i tryb usprawiedliwiania niestawiennictwa określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24.06.2003 r. w sprawie warunków i trybu usprawiedliwiania niestawiennictwa oskarżonych, świadków i innych uczestników postępowania karnego z powodu choroby oraz sposobu wyznaczania lekarzy uprawnionych do wystawiania zaświadczeń potwierdzających niemożność stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie organu prowadzącego postępowanie.

Organ prowadzący postępowanie karne usprawiedliwia niestawiennictwo uczestników tego postępowania z powodu choroby, po przedłożeniu przez nich zaświadczenia potwierdzającego niemożność stawiennictwa wystawionego przez:

lekarza publicznego lub niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej wyznaczonego przez kierownika ZOZ, udzielającego świadczeń zdrowotnych na obszarze, na którym mieszka lub przebywa uczestnik postępowania,
ordynatora oddziału szpitala, w którym uczestnik postępowania przebywa na leczeniu,
lekarza udzielającego świadczeń zdrowotnych w zakładzie opiekuńczo – leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno – opiekuńczym, sanatorium, prewentorium, innym zakładzie opieki zdrowotnej, przeznaczonym dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednim stałym pomieszczeniu, w którym uczestnik postępowania przebywa na leczeniu.

Niestawiennictwo z powodu choroby uczestników postępowania, będących żołnierzami w czynnej służbie wojskowej albo innymi osobami uprawnionymi do korzystania ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez zakład opieki zdrowotnej utworzone przez MON lub MSWiA, usprawiedliwia się również po przedłożeniu przez nich zaświadczenia wystawionego przez właściwego lekarza wojskowego lub właściwego lekarza służby zdrowia MSWiA.

Rodzaje świadków

Nauka rozróżnia pojęcie świadka w rozumieniu faktycznym i procesowym.

W znaczeniu faktycznym świadkiem jest osoba posiadająca informacje o okolicznościach i faktach istotnych dla postępowania karnego.

Świadek w znaczeniu procesowym to osoba fizyczna, która w wyniku decyzji organu procesowego wezwana została do składania zeznań w cudzej sprawie o okolicznościach i faktach mających znaczenie dla procesu karnego.

W procesie karnym wyróżniamy następujące kategorie świadków: świadkowie dowodowi, świadkowie przybrani.

Świadkowie dowodowi mogą być:

obciążający, nieobciążający,
zainteresowani, niezainteresowani,
pełnoletni, niepełnoletni,
pierwotni, pochodni.

Świadek przybrany jest to osoba wezwana do obecności przy czynnościach procesowych. W razie potrzeby możne być ona przesłuchana na okoliczność przebiegu i wyników czynności, przy których była obecna.